دیدبان حقوق بشر با نشر گزارشی گفته است که ممانعت و محدودیتهای وضع شدۀ طالبان با کار کارمندان زن در موسسات خیریه، بحران بشری را در افغانستان وخیمتر میکند و سبب میشود که کمکها به کمتر خانوادههای نیازمند به ویژه زنان و دخترانی برسد که سرپرست خانوادههای شان اند.
دفتر امور هماهنگی بشری ملل متحد توافقاتی را میان سازمانهای امدادرسان و طالبان در ۳۴ ولایت افغانستان برنامهریزی کرده است که نشان میدهد در کجا باید کارمندان زن اجازۀ انجام وظیفه را داشته باشند.
دیدبان حقوق بشر پس از بررسی این اسناد گفته است که طالبان تنها در سه ولایت به زنان امدادرسان اجازه نامۀ فعالیت بدون قید و شرط را داده و در بیش از نصف بخشهای افغانستان، کارمندان زن موسسات خیریه و امدادرسان با محدودیتهای شدیدی مواجه اند که به گفتۀ این سازمان انجام موثر کار آنان را دشوار یا ناممکن میسازد.
به گونۀ مثال از این محدودیتها، دیدبان حقوق بشر گفته است که طالبان در برخی ساحات گفته اند که کارمندان زن موسسات خیریه باید در هنگام انجام وظیفه، تنها نبوده و یک مردی که محرم شرعی آنان باشد، ایشان را همراهی کند.
هدر بار، رییس بخش حقوق زنان در دیدبان حقوق بشر گفته است: "اجازه دادن به کارمندان زن امدادرسان که آزادانه کار شان را انجام دهند، بحثی نیست که سازمانها یا کمک کنندگان برای مساعدتهای بشری شرط بگذارند، بلکه ضرورت عملیاتی برای انتقال این مساعدتها است."
در گزارش دیدبان حقوق بشر آمده است که در ولایت بادغیس، طالبان اصلاً اجازۀ کار به زنان امدادرسان را نمیدهند. یا هم به گفتۀ دیدبان حقوق بشر، در ولایتهای بامیان و دایکندی زنان تنها در جریان بررسیها برای جمع آوری معلومات در مورد افراد نیازمند اجازۀ کار دارند و در مراحل دیگر، مثل توزیع کمکها نمیتوانند دخیل باشند.
در ۱۶ ولایت، به گزارش دیدبان حقوق بشر، طالبان به امدادرسانان زن گفته اند که یک مردی که محرم شرعی شان باشد، باید آنان را در هنگام اجرای وظیفه همراهی کند که به گفتۀ این نهاد مدافع حقوق بشر، وضع چنین محدودیت دست و پاگیر سبب میشود که محرم شرعی این زن امدادرسان به کارمند بدون مزد مبدل شود یا اغلباً زنان مجبور به ترک وظیفه شوند.
دیدبان حقوق بشر گفته است که در ۱۱ ولایت دیگر طالبان به زنان اجازه داده اند تا تنها در برنامههای صحی و آموزشی اشتغال داشته باشند و مانع فعالیت آنان در زمینههای بشردوستانه شده اند. دیدبان حقوق بشر تاکید کرده است که بدون حضور زنان، انجام وظایف بشردوستانه و امدادرسانی تقریباً ناممکن است.
لیلی، کارمند یک موسسۀ امدادرسان به صدای امریکا گفت که زنان امدادرسان با مشکلات و محدودیتهایی روبرو اند، او دستور طالبان مبنی بر همراهی محرم شرعی امدادرسانان زن را در برخی ولایتها تایید کرد.
فرزانه کوچی، عضو پیشین ولسی جرگۀ افغانستان میگوید که رهبران طالبان در زمینۀ تامین حقوق زنان افغان بیانات فراوانی داشته اند، اما صفوف آنان در عمل کاری نکرده اند. او گفت: "به هر کس هر اتفاقی رخ داده میتواند، هیچ کس مصوون نیست...هر طالب در هر جا و بر هر کسی، هر کاری را که خواسته باشد، انجام داده میتواند."
پس از مسلط شدن طالبان بر افغانستان به تاریخ ۱۵ اگست، به استثنای برخی دفاتر معدود، کار و اشتغال زنان در ادارات منع شد.
طالبان تا کنون در پیوند به گزارش دیدبان حقوق بشر واکنشی نشان نداده اند، اما ذبیحالله مجاهد، سخنگوی این گروه در هفتۀ روان به خبرنگاران در کابل گفت که در زمینۀ ایجاد رویکرد طالبان در مورد آموزش زنان و دختران، حدود ۷۰ درصد پیشرفت صورت گرفته است.
با اینحال، به گفتۀ آقای مجاهد، مسایل مرتبط به زنان در افغانستان موضوعات داخلی بوده و به موضوعات جهانی ربطی ندارد.