بحران در بحران – پول در فرار انسانها از افغانستان

با مهاجرت دها هزار مرد و زن جوان از افغانستان، به نظر می رسد که مبالغ هنگفت سرمایه هم از این کشور بیرون رفته است. با آن که آمار دقیق ابعاد مالی مهاجرت های غیرقانونی از افغانستان تا حال به صورت رسمی گزارش نشده است، گمان می رود که در سال ۲۰۱۵ افغانها بیشتر از یک میلیارد دالر را به شبکه های قاچاق انسانی پرداخته اند.

سازمان ملل گزارش داده است که در سال روان حدود دوصد هزار پناهجو و مهاجر افغان وارد ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپایی شده اند. این رقم شامل افغانهای نیست که به آسترالیا، ایران، ترکیه و دیگر کشورها مهاجرت کرده اند.

مقام های افغان چندی پیش گفتند که بیشتر از یکصدوپنجاه هزار شهروند افغانستان در یازده ماه سال ۲۰۱۵ به اروپا مهاجرت کردند.​

به گفته اسلام الدین جرات، سخنگوی وزارت مهاجرین و عودت کنندگان، به طور اوسط هر پناهجوی ۷۵۰۰ دالر را هزینه سفر به اروپا کرده است. اگر این تخمین درست باشد، ارزش مالی مهاجرت از افغانستان در سال روان میلادی مجموعاً به یک و نیم میلیارد دالر امریکایی می رسد.

چندین پناهجوی افغان هم در ماه جولای به صدای امریکا گفتند که برای رسیدن به اتریش به قاچاقبران شش تا ده هزار دالر پرداخته بودند.

افغانستان با داشتن ۲۰.۸۴ میلیارد دالر تولیدات ناخالص ملی در سال، یکی از فقیرترین کشورهای جهان دانسته می شود که عاید سرانهء حدود ۳۰ میلیون نفوس آن در طول سال ۲۰۱۴، به گزارش بانک جهانی، فقط ۶۷۰دالر بود.

حکومت افغانستان تا حال در باره زیانهای مالی و اقتصادی مهاجرت های غیرقانونی، به ویژه در سال روان که سیلی از پناهجویان افغان سرازیر کشورهای اروپایی شده است، گزارشی ارائه نکرده است اما رئیس جمهور محمد اشرف غنی گفته است که به منظور جلوگیری از فرار جوانان در تلاش ایجاد فرصت های اشتغال در کشور است.

قمار داروندار

توماس روتیگ، پژوهشگر ارشد شبکه تحلیلگران افغانستان، می گوید که بیشتر افغانهایی که به مهاجرت غیرقانونی رو می آورند داروندار خانوادهایشانرا بدون هرگونه ضمانت بازگیری، در کف قاچاقبران می گذارند.

به گفته آقای روتیگ "اکثراً خانواده ها پس انداز شانرا روی هم می گذارند، خانه یا زمین شانرا می فروشند یا قرض می گیرند" تا جوانان شانرا به اروپا بفرستند.

سازمان جهانی مهاجرت آماری مشخصی در باره میزان مالی مهاجرت افغانها در اختیار ندارد. ریچارد دنزیگر، سخنگوی این سازمان در کابل، گفت که در برخی موارد افراد با قاچاقبران طوری قرارداد می بندند که پول نقد، دست کم به صورت فوری، تبادله نمی شود.

در این گونه قراردادها، افراد یا ملزم به پرداخت قرض با سود بلند می شوند یا برای انجام کار مشخص - نوع برده داری مدرن - به مکان/کشوری منتقل می شوند. بیشتر افغانهایی که در جستجوی شغل و درآمد به کشورهای عربی و جمهوری اسلامی ایران می روند به این نوع پیمانها تن می دهند و در شرایط بسیار دشوار و بدون داشتن ضمانت های حقوقی به انجام کارهای شاقه گماشته می شوند.

بر اساس گزارش ها، در برخی موارد زنان و دختران به منظور بهره کشی جنسی (فحشا) به پاکستان، ایران، هند و دیگر کشورها قاچاق می شوند.

مهاجرت های غیرقانونی همچنان مملو از خطرات جدی است و صدها پناهجو حین عبور از آبهای بین المللی یا در نزدیکی مرزهای زمینی کشورها هلاک شده اند.

ماه گذشته، چهار عضو یک خانواده ای که از ولایت کندهار می خواست به اروپا برود در آبهای ترکیه غرق شد. یکی از نزدیکان این خانواده به صدای امریکا گفت که آنها برای رسیدن به اروپا به قاچاقبران ۲۰ هزار دالر پرداخته بودند.

قاچاقبران آزاد

با آن که افغانستان متعهد به کنوانسیون بین المللی منع قاچاق انسان است اما حکومت عملاً در این راستا فعالیت های چشمگیری انجام نداده است.

در گزارش های سالیانه وزارت امور خارجه ایالات متحده امریکا در باره قاچاق بین المللی انسانها، از افغانستان به حیث "منبع، رهگذر و مقصد" قاچاق انسانی نام برده می شود.

در تازه ترین گزارش این سلسله از نبود تعهد سیاسی حکومت برای مبارزه با قاچاق انسان و حتی دست داشتن مقام ها در آن یاد شده است.

در اکثر موارد گروه های قاچاق به صورت آزاد در کابل و دیگر شهرهای افغانستان فعالیت می کنند.

Migration to Europe

شماری از این گروه ها زیر نام "شرکت سیاحتی" کار می کنند با گرفتن هزاران دالر افراد را به ایران، ترکیه و کشورهای اروپایی قاچاقی می رسانند.

به تازگی وزیر امور مهاجرین افغانستان گفته است که به زودی قاچاق انسان در قانون ضد قاچاق صبغهء "جرمی" خواهد گرفت و نهادهای انفاذ قانون با قاچاقبران برخورد قانونی خواهند کرد.

فرار مغزها

اداره آمار اتحادیه اروپا (ایروستات) گزارش داده است که بیشتر از ۷۰ در صد پناهجویان افغان که در ۲۷ کشور عضو این اتحادیه درخواست داده اند بین ۱۲-۳۵ سال عمر دارند.

پناهجویان ادعا می کنند که به سبب کار و فعالیت های شان در افغانستان مورد تهدید قرار می گیرند. گفته می شود که برخی از این جوانان پناهجو باسواد و آموزش دیده اند و افغانستان به استعدادها و توانایی های آنان سخت نیاز دارد.

به گفته توماس روتیگ "فرار شمار زیاد افغانها از کشورشان قابل نگرانی و نمایانگر فرار مغزهاست، اما این روند همچنان مبین کاهش اعتماد بر حکومت موجود است".

سیل پناهجویان افغان حکومت افغانستان را هم نگران ساخته و رئیس جمهور محمد اشرف غنی گفته است که برای ایجاد فرصت های بهتر برای جوانان تلاش می کند تا جلو مهاجرت آنها را بگیرد.

اروپایی ها سرازیر شدن صدها هزار پناهجوی عمدتاً افغان، سوری و عراقی را "بحران مهاجرت به اروپا" نامیده اند. فرار مغزهای جوان و میلیون ها دالر سرمایه اما در اصل بحران های جدی اند که دامنگیر این سه کشور از قبل بحران زدۀ مسلمان است.