کشف دوای جدید برای درمان هیپاتیت سی یا التهاب ویروسی جگر در سرخط خبر ها قرار گرفته است؛ نه برای موثریت فوق العادۀ این دوا بلکه به خاطر بهای گزاف و کمرشکن آن.
ادارۀ مواد غذایی و دوای ایالات متحده سال گذشته دوای جدید هیپاتیت سی – سووالدی - را یک پیشرفت قابل ملاحظه عنوان کرد و تجویز آن را تصویب کرد. شرکت تولید کنندۀ این دوا می گوید که در مراحل آزمایشی اکثر بیماران بدون عوارض جانبی عمده شفایاب شده اند.
گریگ التون، معاون شرکت گیلید ساینس – مولد سووالدی - این دوا عجیب توصیف کرده گفت که کشف آن سیر بیماری مزمن التهاب ویروسی جگر را تغییر داد و توانمندی ها برای درمان این بیماری را به گونۀ چشمگیر افزایش داد. به گفتۀ التون، دوای جدید بشر را قادر ساخته است تا یک بیماری بدون درمان را به میزان بیش از ۹۰ در صد درمان کند.
مشکل اساسی اینجاست که هم اکنون یک تابلیت سووالدی یک هزار دالر قیمت دارد. هر بیمار نیاز دارد که این دوا را برای ۱۲ هفته دریافت کند که قیمت مجموعی تداوی به ۸۴ هزار دالر بالغ می شود. هزینه یی که حتا برای مردم کشور های ثروتمند گزاف و کمرشکن است.
اما اکثر بیماران هیپاتیت سی در کشور های رو به انکشاف زندگی می کنند. از اینروست که معترضین نرخ این دوا در کنفرانس بین المللی ایدز، با سردادن شعار های "دوا ها به بهای چند سنت تمام می شود، حرص به بهای زندگی انسان ها" و "شرم باد شرم باد شرم باد" شرکت دوا سازی گیلید را به بی انصافی متهم کردند.
یک پژوهش جدید علمی از سوی دانشگاه لیورپول نتیجه گیری کرده است که این دوا به بهای چند سنت و حد اکثر یک دالر ساخته می شود و شرکت گیلید می خواهد که سود سرشار به دست آورد.
در همین حال شرکت دوا سازی استدلال می کنند که میلیارد ها دالر را صرف پژوهش های علمی کرده است تا یک چنین دوایی را کشف کند. شرکت یاد شده گفته است که نرخ دوا بر اساس مصارف مجموعی – از تحقیق گرفته تا تولید- تعیین شده است.
کاهش نرخ در آینده
آلتون می گویدکه گیلید این دوا را در سرتاسر جهان با نرخ متفاوت عرضه می کند. به گونۀ مثال در مصر که میزان شیوع هیپاتیت سی بلند است این دوا ۳۰۰ دالر در یک ماه تمام می شود. او افزود که گیلید در نظر دارد تا جواز تکثیر و تولید این دوا را برای چندین شرکت دیگر بدهد تا نرخ آن در آینده کاهش یابد.
با وصف نرخ گزاف دوای جدید، التون استدلال می کند که هزینۀ درمان با دوای جدید در مقایسه با اشکال سابقۀ تداوی که مبتلایان باید تمام عمر دوا می گرفتند، ارزانتر تمام می شود. به گفتۀ وی مزیت دیگر این است که مریض در مدت سه ماه به کلی شفایاب شده و رنج بیماری را در تمام عمر تحمل نمی کند.
کارین کپلان، رئیس بخش پالیسی هیپاتیت و ایدز در یک گروه کاری صحی مستقر در نیویارک می گوید که ابهام در نرخگذاری محصول جدید شرکت گیلید وجود دارد. کپلان می گوید که چرا یک نرخ مناسب و قابل پرداخت تعیین نشده است تا همه بتوانند به آن دسترسی داشته باشند.
سازمان جهانی صحت می گوید که حدود ۱۵۰ میلیون نفر در سرتاسر جهان مبتلا به شکل مزمن هیپاتیت سی است. عامل این بیماری نیز مانند HIV از طریق خون و مقاربت جنسی از شخص مریض به شخص سالم انتقال می یابد. از اینرو بیماران ایدز در معرض خطر جدی ابتلا به هیپاتیت سی قرار دارند که رفته رفته می تواند منجر به سرطان جگر شود.
اکنون شرکت دواسازی گیلید سرگرم جمع آوری مفاد است. این شرکت در اوایل هفتۀ روان اعلام کرد که در ربع دوم سال روان میلادی فروشات سووالدی به سه و نیم میلیارد دالر می رسید. با این درآمد، تابلیت های کوچک زردرنگ جدید سووالدی به صفت پرفروش ترین دوا در صنعت دواسازی ثبت شد.
کپلان می گوید که با بازار آزاد مخالف نیست و گیلید نیز به عنوان یک شرکت انتفاعی در صدد کمایی کردن پول است، اما او استدلال می کند که فقدان شفافیت در نرخگذاری چنین شرکت های دوا سازی با واقعیت در تطابق نیست.
سازمان جهانی صحت گزارش می دهد که هر سه شکل ویروس هیپاتیت –ای، بی و سی - سالانه حدود یک میلیون نفر را در سرتاسر جهان از بین می برد. یعنی در هر نیم ساعت یک نفر در اثر ابتلا به یکی از اشکال این بیماری تلف می شود، به این مفهوم که اکثر مبتلایان هیپاتیت نمی توانند منتظر مناظرات در مورد داروی جدید باشند و ناگذیر باید بمیرند.
گزارشگر: انیتا پاول
برگردان: نجیب الله احمدیار
