پاکستان در همین اواخر راه اکمالاتی حیاتی عساکر ناتو در افغانستان را بازگشایی کرد که مسیر جنوبی نیز نامیده میشود اما نیروهای ناتو از یک راه اکمالاتی عمدۀ دیگر نیز استفاده میکند.
مسیر جنوبی بیشتر بر موتر های باربری ترانزیت اتکا دارد و زمینه انتقال تجهیزات نظامی نیروهای امریکایی و ناتو را به افغانستان مساعد می سازد.
السکاندر کولی، کارشناس آسیای مرکزی در کالج برنارد میگوید که مسیر دیگری نیز وجود دارد که در آن از وسایط حمل و نقل مختلف استفاده صورت میگیرد.
وی می گوید "در مسیر شمالی از کشتی، موتر، قطار آهن و طیاره استفاده میشود. این فقط یک مسیر نه بلکه یک سلسلۀ از راه های مختلفی است که در کشور های حوزۀ بالتیک آغاز و از طریق خط آهن شوروی سابق به روسیه و قزاقستان جریان پیدا میکند."
الکساندر می افزاید که این قطار ها با گذشت از پل دوستی وارد افغانستان میشود. سیت جونز، کارشنان مسایل افغانستان در نهاد پژوهشی رند می گوید که صرف نظر از این که این تجهیزات با استفاده از کدام نوع وسایط حمل و نقل انتقال میابد، ناتو و ایالات متحده باید با تمام کشور های ذیدخل توفقنامه های را به امضا برساند.
وی افزود "آنچه مهم است این است که هر گونه اکمالاتی که از طریق هر کشورآسیای مرکزی یا روسیه میگذرد، باید پیرامون مشخصات آن توافق صورت گیرد که آنها و شرکت های که کالا هارا صادر و وارد میکنند، چه مقدار پول دریافت می کنند."
کارشناسان می گویند که شرایط مشخص و حق العبور که به هر کشور پرداخت میگردد، محرم باقی می ماند. ولی کارشناسان تخمین میکنند که پیچیدگی و مصارف مسیر شمالی دو برابر مسیر جنوبی است.
با آنهم در هفت ماه گذشته، مسیر شمالی یگانه راه اکمالات به افغانستان بود. پاکستان بعد از آن راه اکمالاتی جنوبی را بست که حملۀ ماه نومبر نیروهای ائتلاف به رهبری ایالات متحده اشتباهاً 24 عسکر ان کشور را در نزدیکی سرحد افغانستان هلاک ساخت. اسلام آباد بعد از آن مسیر را بازگشایی کرد که هلری کلنتن وزیر خارجۀ ایالات متحده گفت که ایالات متحده از کشته شدن عساکر پاکستانی متاسف است.
السکاندر کولی میگوید که ماموریت به صطلاح برگشت نیز یک منبع دیگری عایدات به کشور های ذیدخل خواهد بود.
یک تعداد زیادی سازمان های حقوق بشر این موضوع را مورد سوال قرار داده اند که آیا ایالات متحده و ناتو باید در دخول و خروج نیروها و تجهیزات از افغانستان بر کشور های استبدادیی اتکا کند که حقوق بشر در آن نقض میشود یا خیر.
کولی میگوید که برقراری تعادل میان نیازمندی های کوتاه مدت نظامی و اهداف دراز مدت دموکراتیک کار بسیار دشوار است و اما ست جونز از نهاد پژوهشی رند می گوید که در بخش ترویج دموکراسی در سراسر آسیای میانه هیچ پیروزی به دست نیامده است.