سخنرانی روز دو شنبه رئیس جمهور افغانستان در شورای ملی روی دو موضوع عمده تاکید داشت. اول دروازه مذاکرات صلح به روی طالبان محدود خواهد بود--با انکه مشخص نگردید که تا چه زمانی در مذاکره برای طالبان باز خواهد بود.
نکتۀ دوم، هشدار به پاکستان بود که هر گاه اسلام آباد بر تعهدات خود مبنی بر مبارزه بر ضد تندروان و گروه های دهشت افگنی اقدام جدی و موثر نکند، کابل در شورای امنیت ملل متحد، شکایت خواهد کرد.
در گفتار، ظاهراً رویکرد حکومت افغانستان در مقابل طالبان و پاکستان تغییر کرده، اما آیا در عمل چنین کار صورت خواهد گرفت یا خیر؟ اگر صورت بگیرد، چه عواقبی را در قبال خواهد داشت؟
آقای غنی در آغاز سخنرانی اش در شورای ملی گفت که دو شنبه گذشته شورای ملی حمایت اش از پالیسی حکومت افغانستان در مسایل مربوط به صلح اعلام اما فردای آن روز طالبان به "هولناک ترین جنایت غیر انسانی " دست زدند.
آقای غنی گفت: "دقیقا یک روز بعد از این همصدایی ملت ما طالبان شرارت پیشه با دست زدن به هولناک ترین جنایت غیر انسانی خود، هموطنان مظلوم ما را به خاک و خون کشانیدند. آنان از ریختن خون مردم بی گناه به وَجد می آیند و از پاره پاره شدن اجساد بی گناهان لذت می برند. اما برخلافِ آن رویۀ خون آشامانه، تعداد بی شماری از فرزندان راستین این ملت در مدت کوتاهی به شفاخانه ها شتافتند و با اهدای میلیون ها سی سی خون در سراسر این کشور به هموطنان مجروح شان، اتحاد و همبستگی خود را نشان داده، و به این گروه تروریست نفرین گفتند."
از گفتار تا عمل
این اولین بار بود که محمد اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان با این صراحت طالبان را تروریست خطاب کرد. آقای غنی همچنین گفت که دروازۀ مذاکره برای طالبان برای همیش باز نخواهد بود و آنعده از طالبان که مثل گروه داعش، القاعده و شبکه حقانی دست به خشونت بزنند، با واکنش جدی حکومت افغانستان به شمول حکم اعدام مواجه خواهند شد.
اما آیا آقای غنی آنچه گفت عمل خواهد کرد؟ علی احمد جلالی، وزیر پیشین داخلۀ افغانستان، فکر می کند ک با در نظر داشت عملکرد طالبان به خصوص حملۀ سه شنبه گذشته به نظر می رسد که رئیس جمهور افغانستان آنچه را که حالا گفته است، به آن عمل خواهد کرد.
آقای جلالی گفت: "فعالیت های دهشت افگنی و کشتار مردم ملکی و بی گناه، آنقدر مردم را به ستوه آورده است که فکر می کنم این اقدام ]رئیس جمهور[ جدی خواهد بود."
تغییر در پالیسی یا اظهارات ناشی از احساسات
سوال دیگری که مطرح می گردد، این است که گفته های رئیس جهمور افغانستان یک تغییر عمده در پالیسی کابل در مقابل طالبان و اسلام آباد است، یا ناشی از احساسات و آرام ساختن ذهنیت عامه که در اکثر موارد گفته می شود مخالف عملکرد گروه طالبان و سیاست پاکستان در مقابل افغانستان است؟
عبدالقیوم سجادی، عضو ولسی جرگه به این باور است که سخنرانی آقای غنی هر دو جنبه را در نظر گرفته است.
آقای سجادی افزود: "فکر می کنم که هر دو عامل تاثیر گذار بوده است. وقوع حملۀ خونین که هفتۀ گذشته رخ داد، آقای رئیس جمهور را زیر فشار قرار داد تا موضع خود را واضح تر با مردم در میان بگذارد. در گذشته رئیس جمهور در این مورد به باد انتقاد گرفته که تعریف واضح از دوست دشمن وجود ندارد. بنا بر این، مجموعۀ همه این مسایل موجب شد تا این مسایل را مطرح کند."
آقای غنی در جریان سخنرانی اش در شورای ملی همچنین به وضاحت گفت که بیش از این کابل از اسلام آباد توقع ندارد تا طالبان را به میز مذاکره بکشاند، اما از پاکستان خواست تا به تعهدات کتبی خود مبنی بر عملیات نظامی بر ضد تندروان و گروه های دهشت افگنی، عمل کند، در غیر آن حکومت افغانستان در شورای امنیت ملل متحد از پاکستان شکایت خواهد کرد.
تهدید جدی یا میان تهی
آقای جلالی می گوید که اقدامات گسترده دیپلوماتیک افغانستان می تواند بالای پاکستان فشار وارد کند، مشروط بر اینکه افغانستان شواهد معتبر را در اختیار ملل متحد قرار بدهد و در صورت ثبوت چنین ادعا، ملل متحده بالای پاکستان تعزیرات وضع خواهد کرد.
اما، مایکل کوگلمن، پژوهشگر مسایل جنوب آسیا در مرکز تحقیقی وردرو ولسن مستقر در امریکا، می گوید که چنین تهدیدات "میان تهی" است.
آقای کوگلمن در مورد گفت: " فکر می کنم که این یک تهدید میان تهی است. بدون شک افغانستان می تواند در شورای امنیت شکایت کند، اما هیچ چیزی رخ نخواهد داد. بیبنید که اعضای دایمی شورای امنیت را کدام کشور ها تشکیل میدهند. چین در مقابل پاکستان به گونۀ گسترده عمل نخواهد کرد، زیرا پاکستان متحد آن کشور است. ایالات متحده هم از احتیاط کار خواهد گرفت و بر ضد پاکستان تعزیرات وضع نخواهد کرد."
هشدار به پاکستان و اقدام احتمالی اسلام آباد
صرف نظر از شکایت افغانستان بالای پاکستان در شورای امنیت ملل متحد، آیا اسلام آباد به خواست های حکومت عمل خواهد کرد یا خیر؟ آقای کوگلمن می گوید که در گذشته پاکستان به خواست افغانستان عمل نکرده در آینده نیز نخواهد کرد.
به گفته آقای کوگلمن: "حالا رئیس جمهور غنی از پاکستان می خواهد تا کاری را انجام دهد که به نظر من آن کشور مایل به انجام آن نیست. این کار انجام عملیات نظامی بر ضد طالبان افغان است که فکر نکنم صورت بگیرد، زیرا پاکستان طالبان افغان را به مثابۀ یک نیروی تلقی می کند که می تواند از آن بر ضد حضور و نفوذ هند در افغانستان استفاده کرده و آنرا به حد اقل برساند."
استفاده از قوه قهریه به شمول حکم اعدام
رئیس جمهور افغانستان همچنین به صراحت اعلام کرد که هر گاه گروه طالبان مثل شبکه حقانی، داعش و القاعده به حملات دهشت افگنی ادامه دهد، حکومت افغانستان آنان را مجازات خواهد کرد که شامل اعدام نیز می گردد.
ولی آیا حکومت افغانستان به اعدام طالبان که تا حال در افغانستان بی سابقه است، اقدام خواهد کرد یا خیر؟ آقای سجادی می گوید که حد اقل، این خواست شماری زیاد از مردم افغانستان است.
در گذشته آقای غنی به صورت مستمر تلاش کرد تا آنعده از طالبان افغان که نزد قوای امریکایی در بگرام زندانی بودند رها گردند و تا اندازه در این راستا موفق نیز بود.
واکنش پاکستان
تلاش صورت گرفت تا واکنش مقامات پاکستان را در مورد اظهارات آقای غنی به دست بیاوریم، اما سرتاج عزیز، مشاور روابط بین المللی به رادیو آشنا صدای امریکا گفت که نمی خواهد حالا در مورد اظهارات رئیس جمهور غنی، ابراز نظر کند.
با آنهم شماری از سناتوران پاکستانی در واکنش اظهارات رئیس جمهور افغانستان به صورت واضح، همسویی خود را به نمایش گذاشتند.
عثمان کاکر،سناتور از حزب پشتونخوا ملی عوامی پارتی به صدای امریکا گفته که پاکستان همیشه در مسایل افغانستان مداخله کرده است.
آقای کاکر گفت:"اسلام آباد هیچ حالت خواهان آمدن صلح در افغانستان نبوده است. حکومت اسلام آباد هیچ گاه دست از مداخله در افغانستان نمی کشد. ازین سبب وقتی داکترصاحب اشرف غنی این مطلب را گفته است که او مایوس است به فکرمن باید داکترصاحب غنی شش ماه قبل این مطلب را ذکر می کرد."
از طرف دیگر سناتور زاهد خان، سخنگوی عوامل نیشنل پارتی، نیز گفته است که راه دیگری به جزطرفداری از اشرف غنی باقی نمانده است.
آقای زاهد خان گفت:"وقت آن فرا رسیده است تا دو کشور چین و امریکا جناحی را که در شکست مذاکرات چهارجانبه دخیل بوده است، مشخص کند. واضح است که چرا طالبان از مذاکرات ابا ورزیدند. پاکستان باید بگوید که چرا نتوانست طالبان را به میز مذاکره بنشاند."
صرف نظر از اینکه آیا سخنرانی رئیس جمهور غنی نشانگر تغییر پالیسی در مقابل طالبان و پاکستان است و یا ناشی از احساسات و ذهینت حاکم در جامعه افغانستان، شماری از تحلیلگران به این باوراند که سخنرانی آقای غنی دو موضوع عمده را به نمایش گذاشت.
اول یاس از تلاش های حکومت افغانستان در راستای مذاکرات صلح افغانستان با طالبان و دوم اینکه رئیس جمهور افغانستان در مورد صادقت پاکستان شک و تردید بیشتر پیدا کرده است.
