فعالان و سازمانهای آزادی بیان میگویند که محدودیت شدید طالبان بر فعالیت آزاد رسانهها طی ۱۸ ماه حاکمیت این گروه، دستاوردهای ۲۰ ساله در عرصهٔ آزادی بیان در افغانستان را معکوس ساخته است.
مسدود شدن اکثر رسانههای آزاد، اعمال ممنوعیت بر نشرات رسانههای بین المللی و سانسور شدید رسانههای باقی مانده در افغانستان، از عوامل عمدهٔ از دست رفتن آزادی بیان در حاکمیت طالبان به شمار میرود.
سازمان گزارشگران بدون مرز اخیراً گزارش داد که پس از تسلط دوبارهٔ طالبان در اگست ۲۰۲۱، از جمله ۵۴۷ رسانهٔ چاپی، صوتی و تصویری در افغانستان، ۲۱۹ آن از فعالیت باز مانده است.
حجتالله مجددی، رییس اتحادیه ژورنالیستان آزاد افغانستان میگوید که تهدیدها، خشونتها و نداشتن دسترسی به اطلاعات از جمله آزمون هایی استند که برخی از خبرنگاران با آن روبه رو میباشند.
او گفت: "هرگاه اطلاعات در دسترس خبرنگاران به موقع قرار نگیرد، طبیعی است که رسانه ها با مشکلات مواجه میشوند. هرگاه رسانهها به شایعات بپردازند، اعتبار خود را از دست داده و کار رسانهای را آسیب میرساند. در این اواخر متاسفانه مسوولین امارت در این راستا کم توجه میباشند که رسانه ها را با کمبود مواد و سقوط مواجه می سازد."
اندک خبرنگارانی که در افغانستان باقی مانده اند از محدودیت دسترسی به اطلاعات شکایت دارند و میگویند که برخی از مسوولان در حکومت طالبان به ویژه سخنگویان این گروه اطلاعات را به موقع در اختیار خبرنگاران قرار نمیدهند.
داوود مبارک اوغلو، خبرنگار، گفت: "حکومت و سخنگویان کنونی تا خبرهایی به خواست خودشان نباشد آن را با رسانهها شریک نمیسازند. همچنان اطلاعات در موارد خبرهای تحقیقی خصوصاً در بخشهای سیاسی، حقوق بشر و امنیتی نیز از سوی مقامات در دسترس خبرنگاران قرار داده نمیشود. این همه اقدامات کار خبرنگاران و رسانهها را تحت تاثیر قرار داده است."
مقامات طالبان انتقادات و شکایتها از محدودیت بر آزادی بیان را رد کرده و میگویند که این گروه متعهد به آزادی بیان و مطبوعات آزاد در محدودۀ اسلام میباشند. اما برخی فعالان رسانهای مانند محمد صابر فهیم، کارمند پیشین نهاد حمایت از رسانه های آزاد افغانستان ، به این باور اند که در حال حاضر افغانستان "در یک سیاه چالۀ خاموشی" قرار گرفته است.
آقای فهیم گفت: "هرآنچه در تصویر و سیاستهای آنان (طالبان) و با کردار و رفتار آنان در مخالفت باشد، طالبان آن را نمیپذیرند. بنابر این خبرنگاران از زمان حاکمیت طالبان آرامش را تجربه نکردند و حتا آزادی بیان در افغانستان مطلق خاموش بوده و هیچ نوع آزادی بیان وجود ندارد."
از جمله مخالفت آشکار حکومت طالبان با آزادی بیان، ممنوع کردن نشرات رسانههای خارجی مثل صدای امریکا و رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی بود که روی امواج متوسط و اف ام از داخل افغانستان پخش میشد و در ماه دسمبر سال ۲۰۲۲ متوقف شد.
وخامت وضعیت آزادی بیان در افغانستان تحت حاکمیت طالبان سبب شد که در ۱۸ نومبر سال ۲۰۲۲، کانادا و هالند، به عنوان روسای مشترک ایتلاف جهانی آزادی رسانهها (MFC)، عضویت افغانستان را در این ایتلاف لغو اعلام کنند.