برندگان جایزه نوبل سال ۲۰۲۲ امروز شنبه ۱۰ دسمبر (۱۹ قوس) جوایز خود را در اسلو، پایتخت ناروی بدست آوردند و خواستار مبارزهٔ بی‌وقفه علیه تهاجم "نامعقول و جنایتکارانه" ولادیمیر پوتین علیه اوکراین شدند.
این جایزه به الس بیالیاتسکی، فعال بلاروس که در بازداشت به سر می‌برد، گروه موسوم به یادبود حقوق روسیه و مرکز آزادی‌های مدنی اوکراین اعطا شد.
اعطای این جایزه به سه فعال و نهاد حقوق بشر از بلاروس، روسیه و اوکراین به مثابه یک اقدام بسیار نمادین تلقی می‌شود، زیرا این کشور‌ها در مرکز جنگ اوکراین قرار دارند.
اولکساندرا ماتویچوک، رییس مرکز آزادی‌های مدنی گفت: "مردم اوکراین بیش از هر کس دیگری در جهان خواهان صلح هستند. اما صلح با گذاشتن سلاح بر زمین توسط کشوری که مورد حمله قرار گرفته، به دست نمی‌آید."
مرکز آزادی‌های مدنی که در سال ۲۰۰۷ ایجاد شده جنایات جنگی، که گفته می‌شود توسط سربازان روسی در اوکراین انجام شده و تلفات درگیری‌ها در اوکراین را ثبت و مستند سازی می‌کند.
ماتویچوک به خبرگزاری فرانس پرس گفت که به دلیل بمباران زیربناهای انرژی اوکراین توسط روسیه، سخنرانی خود را برای دریافت جایزهٔ نوبل زیر نور شمع نوشته است.
خانم ماتویچوک گفت که در نه ماه درگیری در اوکراین، مرکز آزادی‌های مدنی ۲۷ هزار مورد ادعای جنایات جنگی را ثبت کرده که به گفتهٔ وی به مثابهٔ قطره آبی از بحر است.
ولادمیر زیلینسکی، رییس جمهور اوکراین اعطای این جایزه را به خانم ماتویچوک، مرکز آزادی‌های مدنی و "همه مدافعان حقوق بشر" تبریک گفت.
در همین حال، یان راچینسکی، رییس گروه موسوم به یادبود حقوق روسیه "جاه طلبی" روسیه را که به گفتهٔ وی از اتحاد جماهیر شوروی سابق به ارث برده است و هنوز هم در حال رشد است، محکوم کرد.
او گفت که پوتین و "خادمان ایدیولوژیک" او مبارزه ضد فاشیستی را "برای منافع سیاسی خود" گروگان گرفته اند.
گروه موسوم به یادبود از حقوق روسیه در سال ۱۹۸۹ تاسیس شده و برای دهه‌ها جنایات رژیم جوزف استالین را برملا ساخته و نقض حقوق بشر در روسیه را مستند می‌کند.
برندهٔ سوم این جایزه بیالیاتسکی، بنیانگذار گروه حقوق بشری "ویاسنا" است که از سال ۲۰۱۱ میلادی به این سو چندین بار زندانی شده است. او بار نخست در سال ۲۰۱۱، سپس در سال‌های ۲۰۱۴، ۲۰۲۰ میلادی و آخرین با از جولای ۲۰۲۱ به این سو در زندان به سر می برد.
او در سال ۲۰۲۰ به خاطری دستگیر و توقیف شد که علیه ادعای تقلب انتخابات ریاست جمهوری آن کشور مظاهره کرد. با وجود ادعای تقلب گسترده و سازماندهی شده، لوکاشینکو ادعای پیروزی در انتخابات بلاروس را کرد.
ملل متحد گزارش داده است که مقام‌های بلاروس در جریان اعتراضات ضد ادعای تقلب انتخابات، دست کم ۳۷ هزار نفر را توقیف کردند و اتهاماتی وجود دارد که افراد بازداشت شده در هنگام توقیف مورد سو رفتار و شکنجه قرار گرفتند.
لوکاشینکو که از سال ۱۹۹۴ میلادی به این سو کرسی ریاست جمهوری بلاروس را در کنترول دارد، از دیر مدت زمان مورد حمایت روسیه قرار داشته است و یکی از معدود متحدین مسکو در جنگ روسیه علیه اوکراین است.
