در پهلوی سایر تهدید های که از سوی طالبان و سایر شرکای آن گروه مثل شبکه حقانی و القاعده متوجه افغانستان بوده است، از چندین ماه به این سو، ظهور گروه جدید دولت اسلامی یا داعش در افغانستان تهدید تازۀ است که این کشور جنگ زده را با دشواری مواجه ساخته است.
شماری از تحلیلگران می گویند که با در نظر داشت فقر، بیکاری و نا امیدی به آینده آن کشور، ممکن تعداد از جوانان افغان بخاطر بقای شان جذب این گروه تندرو شوند.
جاوید کوهستانی، تحلیلگر سیاسی و نظامی افغانستان، می گوید در گذشته بسیاری از جوانان افغان به شمول تحصیل کرده ها، به دلایل فقر و بیکاری به گروه های تندرو رو آوردند و حالا اگر حکومت افغانستان برای حل فقر و بیکاری جوانان اقدامات لازم و به موقع نکند، احتمال یکجا شدن جوانان با گروه های دهشت افگن مثل گروه دولت اسلامی یا داعش، بعید نیست.
آقای کوهستانی به رادیو آشنا صدای امریکا گفت " اگر به این وضیعت توجه جدی صورت نگیرد، کسانیکه فرصت بیرون شدن از افغانستان را به کشور های اروپایی ندارند، معمولا برای امرار حیات، به گروه های دهشت افگن رو میاورند".
آقای کوهستانی می افزاید که گروه داعش امتیازات قابل ملاحظۀ برای جنگجویان خود فراهم می کند که حد اقل شامل "هشت صد دالر پرداخت ماهوار و حتی بیشتر از آن می شود".
جان کمبل، قوماندان نیرو های ماموریت حمایت قاطع در افغانستان، هفتۀ گذشته در مجلس استماعیه کمیتۀ روابط امور نظامی سنای امریکا، گفت که یکی از دلایل عمدۀ پیوستن و تغییر نام افراد گروه طالبان به داعش در افغانستان، تصور به دست آوردن کمک های مالی بیشتر از گروه داعش در آن کشور بوده است.
تلاش داعش
وحید مژده، تحلیلگر سیاسی افغان، نیز تائید می کند که فقر و بیکاری می تواند جوانان را مجبور به پیوستن با گروه های جنایتکار و دهشت افگن کند، اما او به این باور است که داعش در افغانستان تلاش می کند تا با استفاده از ایجاد اختلافات مذهبی و قومی سرباز گیری کند—نه پرداخت پول.
آقای مژده به رادیو آشنا صدای امریکا گفت "داعش برای جنگ در افغانستان نیاز به انگیزه قوی دارد، انگیزۀ بالا تر از پول. اگر ما تجربۀ عراق و سوریه را مطالعه کنیم، اختلاف میان شیعه و سنی موجب شد تا داعش سرباز گیری کند. آنان در افغانستان نیازمند یک چنین اختلاف استند، اختلاف که موجب عقده شود و سپس جوانان با داعش یکجا شوند، که بسیار خطرناک خواهد بود".
شرایط سرباز گیری
ولی علی نوری زاده، رئیس مرکز پژوهشی ایران و اعراب مستقر در لندن، به این باور نیست. او می گوید که سرباز گیری که داعش در عراق و سوریه داشت، در افغانستان تکرار نخواهد شد، زیرا با به گفتۀ او با وجود فقر و بیکاری و جنگ های دوامدار در آن کشور، "طبیعت مردم افغانستان بر خلاف اعمال گروه های مثل داعش است که سر می برند و انسان ها را زنده به آتش می کشند."
علاوه بر آن، آقای نوری زاده می گوید که مردم افغانستان از قرن ها به این سو در کنار هم با داشتن عقاید مختلف با هم زندگی کرده اند، بنا بر این، تصور نمی رود که داعش در این عرصه موفق شود."
محمد محقق، معاون دوم رئیس اجرائیه حکومت افغانستان، نیز در مصاحبه با تلویزیون آشنا صدای امریکا گفته بود "یکی از اهداف فعالیت گروه دولت اسلامی یا داعش در مناطق مرکزی افغانستان، آماج قرار دادن هزاره ها و شیعیان است."
تندروان اسلامی در افغانستان
از جانبی دیگر، آقای کوهستانی نیز می گوید که گروه دولت اسلامی در عین حال تلاش می کند تا از افراد با مفکوره های تندرو اسلامی، سرباز گیری کند. به گفتۀ آقای کوهستانی، افراد وابسته به حزب اسلامی گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی افغانستان، حزب تحریر که جریان افراطی مذهبی است، کار های را به نفع داعش در افغانستان انجام می دهند.
اما علی نوری زاده به این باور است که گروه دولت اسلامی ممکن تلاش کند با استفاده از دامن زدن مسایل قومی و گروهی به اهداف خود نایل شود، ولی این تلاش ها موفقیت را در پی نخواهد داشت.
به باور این تحلیلگر، دلیل که داعش توانست در عراق دست بالای در سرباز گیری داشته باشد، زیرا ظلم و تعدی حکومت به رهبری نوری المالکی بود که بالای پیروان سنی مذهب داشت، ولی در افغانستان وضیعت به گونۀ دیگر است.
آقای نوری زاده به رادیو آشنا صدای امریکا گفت: " ما در افغانستان این وضیعت را نمی بینیم. شیعه، سنی و سایر گروه ها در افغانستان، در حکومت سهم دارند و ظلم بدان معنی بالای شان صورت نمی گیرد. بنا بر این، فکر نمی کنم که این پیام داعش در افغانستان شنوندگان زیادی داشته باشد."
بر اساس گزارش ها، داعش در نقاط مختلف افغانستان به شمول ولایات کندز، بدخشان، زابل، غزنی و بخش های از هرات فعال اند، ولی بیش ترین فعالیت آنان در ولایات شرقی افغانستان مثل ننگرهار، نورستان، کنر و لغمان می باشد.
ساحۀ نفوذ داعش
این درحالیست که فرماندۀ نیرو های ماموریت حمایت قاطع در افغانستان نیز تاکید می ورزد که گروه دولت اسلامی یا داعش می خواهد ولایت ننگرهار را به مرکز فعالیت های این گروه در منطقه مبدل سازد.
به گفتۀ آقای کمبل، پس از عملیات اردوی پاکستان در امتداد مرز با افغانستان، صدها جنگجو طالبان پاکستانی و پیکارجویان عرب، چیچنی و ازبک، وارد ولایات هم مرز با پاکستان به ویژه ننگرهار شده و با داعش پیوسته اند.
بر اساس گزارش ها، در هفته های گذشته، حدود ۲۸۰ تن از افراد وابسته به داعش در عملیات های نظامی قوای افغان کشته شده اند.
تحلیلگران می گویند که بیکاری ده ها هزار جوان آن کشور وا داشت تا با قبول خطرات جدی و پرداخت پول های هنگفت راهی کشور های اروپایی شوند. اما جوانانی که توانایی چنین کار را ندارند، در مقابل جلب و جذب گروه های تندروان مثل داعش آسیب پذیرند.
حال انتخاب با حکومت افغانستان است که آیا اجازه می دهد تا روند فعلی که جوانان افغان با آن مواجه است، ادامه یابد و یا اینکه حکومت دست به کار خواهد شد و اقدامات اشتغالزایی را روی دست خواهد گرفت تا جوانان افغان برای پیوستن با گروه های دهشت افگنی متمایل نشوند.
