ایران تعهد کرده است که به خاطر حمله بر قونسلگری آن کشور در شهر دمشق، پایتخت سوریه، از اسراییل انتقام خواهد گرفت و این هشدار نگرانی‌ها را از تشدید بیشتر منازعه در شرق میانه قوت بخشیده است.
با آنکه از جنگ میان اسراییل و حماس بیش از شش ماه می‌گذرد و دامنۀ این جنگ در منطقه گسترش یافته است، جمهوری اسلامی ایران که حامی حماس است، نقش مستقیم در جنگ علیه اسراییل بازی نکرده، اما از گروه‌های نیابتی مخالف اسراییل و ایالات متحده حمایت کرده است.
گروه‌های مورد حمایت ایران در منطقه که در جریان سال‌های متمادی و حتا دهه‌ها رشد کرده اند، خود را "محور مقاومت" علیه نفوذ اسراییل و ایالات متحده در منطقه می‌خوانند.
در تشکیل "محور مقاومت" ایران، گروه حماس نیز شامل است که به تاریخ هفتم اکتوبر سال گذشته بر اسراییل حمله کرد.
حزب‌الله لبنان
گروه حزب‌الله لبنان در سال ۱۹۸۲ از سوی سپاه پاسداران ایران به هدف جنگ علیه نیروهای اسراییلی که در آن سال بر لبنان یورش برده بودند، ایجاد شد.
چنین گمان می‌رود که اکنون گروه حزب‌الله، نیرومندتر از دولت لبنان بوده و همسو با مفکورۀ جمهوری اسلامی ایران است.
حزب‌الله به صفت الکویی برای گروه‌های مورد حمایت ایران در سرتاسر منطقه عمل کرده و برخی از این گروه‌ها از سوی ایران مشورت و آموزش دریافت کرده اند.
ایالات متحده و دیگر کشورها به شمول کشورهای عربی حاشیۀ خلیج که متحد واشنگتن اند، حزب‌الله را درج فهرست سازمان‌های تروریستی کرده اند.
از هفتم اکتوبر سال گذشته به اینسو که جنگ میان اسراییل و حماس جریان دارد، حزب‌الله تقریباً همه روزه بر اهداف اسراییلی در ساحات مرزی میان اسراییل و لبنان حملاتی را انجام داده است.
حزب‌الله می‌گوید که حملات این گروه هم نیروهای اسراییلی را زیر فشار قرار داده و هم در عقب راندن و بیجا کردن ده‌ها هزار اسراییلی ساکن در ساحات مرزی کمک کرده است.
حملات راکتی و هوایی اسراییل در پاسخ به راکت‌پراگنی‌های حزب‌الله نیز سبب شده است که ده‌ها هزار لبنانی ساکن در ساحات مرزی با اسراییل، از محلات اصلی شان بیجا شوند.
حملات اسراییل بر لبنان در شش ماه گذشته منجر به کشته شدن حدود ۲۴۰ جنگجوی حزب‌الله به شمول شماری از فرماندهان ارشد این گروه شده است.
حوثی‌های یمن
حوثی‌های یمن پس از آغاز جنگ داخلی در آن کشور در سال ۲۰۱۴ بخش اعظم یمن را به کنترول خود در آوردند. حوثی‌ها پیرو شاخۀ زیدیۀ مذهب شیعه بوده و با حکومت ایران روابط بسیار نزدیک و دوستانه دارند.
شورشیان حوثی که از سال ۲۰۱۵ به اینسو با ایتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی درگیر جنگ اند، از حمایت بی‌دریغ ایران برخوردار اند. هرچند عربستان سعودی در سال‌های اخیر از تلاش‌های دپلوماتیک برای پایان بخشیدن جنگ در یمن حمایت کرده و ریاض در سپتمبر سال گذشته میزبان مذاکره کنندگان حوثی بود.
حوثی‌های یمن در ۳۱ اکتوبر سال گذشته با اسراییل اعلام جنگ کرده و طیاره‌های بی‌سرنشین و میزایل‌ها را به سمت اسراییل پرتاب کردند. سپس در ماه نومبر حوثی‌ها با ادعای هدف قراردادن کشتی‌های متعلق به اسراییل یا کشتی‌های رهسپار به بنادر اسراییل، حملات شان را در بحیرۀ سرخ گسترش بخشیدند.
تشدید حملات حوثی‌ها در بحیرۀ سرخ، سبب شد که ایالات متحده و بریتانیا دست به کار شده و در ماه جنوری اهداف حوثی‌ها را در یمن آماج حملات قرار دهند. در پی این حملات، حوثی‌ها هشدار دادند که کشتی‌های امریکایی و بریتانیایی نیز از این پس اهداف حملات این گروه خواهد بود.
ایالات متحده به این باور است که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران حوثی‌ها را در طراحی و انجام حملات شان کمک می‌کند، هرچند جمهوری اسلامی ایران این اتهامات را رد کرده است.
ایتلاف به رهبری عربستان سعودی نیز همواره گفته است که ایران به حوثی‌های یمن اسلحه، آموزش و امکانات مالی را فراهم می‌کند. حوثی‌ها نیز این اتهامات را رد کرده اند که گویا آنان جنگجویان نیابتی ایران اند.
مقاومت اسلامی عراق
پس از تهاجم نظامی به رهبری ایالات متحده بر عراق در سال ۲۰۰۳، گروه‌های شیعۀ مرتبط با ایران به عنوان یکی از بازیگران اساسی قدرت در عراق عرض اندام کردند.
گروه‌های متشکل از ده‌ها هزار جنگجوی مسلح که زیر چتر مقاومت اسلامی عراق فعالیت دارند، از ماه اکتوبر به اینسو که جنگ میان اسراییل و حماس جریان دارد، به نشانۀ همبستگی با مردم فلسطین، چندین بار حملاتی را بر نیروهای امریکایی مستقر در عراق و سوریه انجام داده اند.
حملات این گروه‌ها پس از آن متوقف شد که ایالات متحده در واکنش به حملۀ مورخ ۲۸ جنوری بر یک پایگاه نظامی در اردن که منجر به کشته شدن سه نظامی امریکایی شد، حملات شدیدی را بر مواضع گروه‌های مرتبط با ایران در عراق و سوریه انجام داد.
خبرگزاری رویترز در ماه فبروری گزارش داد که فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران ایران از گروه‌های تندرو فعال زیر چتر مقاومت اسلامی عراق خواسته است که از حملات بر اهداف ایالات متحده پرهیز کنند تا از این طریق از حملات انتقامجویانۀ ایالات متحده بر فرماندهان ارشد ایرانی، تخریب زیربناها و حتا حملات مستقیم علیه ایران جلوگیری شود.
گروه‌های شیعه زیر نام حشدالشعبی، همچنان نقش فعال و رهبری کننده را در مبارزه علیه گروه دولت اسلامی (داعش) بازی کرده اند.
در حالیکه اعضای حشدالشعبی به قوای مسلح عراق مدغم شده و از دولت معاش دریافت می‌کنند، آنان اغلباً بدون رعایت سلسلۀ مراتب نظامی، نیز به فعالیت می‌پردازند.
برخی از این گروه‌ها مانند کتایب حزب‌الله که روابط نزدیک با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران دارند، با استفاده از درون‌های انفجاری، راکت و میزایل‌های بالستیکی، حملاتی را بر اهداف و مواضع ایالات متحده در منطقه انجام داده اند.
سوریه
حکومت به رهبری بشارالاسد، رییس جمهور سوریه، نیز بخشی از محور مقاومت ایران است، اما حکومت اسد، هیچ‌گونه نقش مستقیمی در منازعۀ کنونی در شرق میانه ندارد.
با اینحال، قلمرو سوریه صحنۀ این خشونت‌ها بوده و مواضع نیروهای مورد حمایت ایران و نیز حزب‌الله لبنان در سوریه همواره هدف حملات قرار گرفته است.
حکومت سوریه از دهه‌ها به اینسو متحد نزدیک و صمیمی ایران بوده است و پس از آغاز جنگ داخلی در سوریه که حدود ۱۳ سال از آن می‌گذرد، ایران همواره از طریق ارسال نیرو و امکانات مالی و نظامی، حکومت اسد را حمایت کرده است.
تهران و دمشق همواره ادعا کرده اند که نیروهای ایرانی به صفت مشاور و به دعوت حکومت اسد در سوریه حضور دارند، اما سپاه پاسداران ایران حتا از میان شیعیان افغانستان و پاکستان سربازگیری کرده و آنان را زیر نام لوای فاطمیون و لوای زینبیون برای حمایت از بشارالاسد به جنگ سوریه اعزام کرده اند.
گروه