بانک جهانی روز دوشنبه ۱۷ فبروری (۲۹ دلو) با نشر گزارشی گفت که بهبود اقتصاد افغانستان زیر کنترول طالبان به دلایل متعدد از جمله پالیسی‌های نامشخص، انزوای مالی، کاهش کمک‌های خارجی و ارتباط شکنند تجارتی با پاکستان، هنوز هم بی‌ثبات باقی مانده است.
بر اساس گزارش اخیر بانک جهانی، سطح بالای فقر دوامدار، بیکاری، منابع محدود و قدرت خرید ضعیف هنوز هم میلیون‌ها افغان را که از سال‌ها جنگ و آفات طبیعی رنج برده اند، آسیب‌پذیر می‌کند.
گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد که کسر تجارتی افغانستان در سال ۲۰۲۴ میلادی، ۵۴ درصد افزایش یافته و به نه میلیارد دالر رسیده است که معادل ۴۵ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور است.
این گزارش کاهش پنج درصدی صادرات، به ارزش ۱.۸ میلیارد دالر، را عامل اصلی این کسر تجارتی خواند که عمدتاً به دلیل کاهش صادرات زغال سنگ و نساجی بوده است.
به تعقیب خروج نیروهای بین‌المللی به رهبری ایالات متحده از افغانستان، طالبان در اگست ۲۰۲۱ بار دیگر کنترول این کشور را به دست گرفتند.
تسلط مجدد طالبان بر افغانستان سبب تعلیق کمک‌های بین‌المللی و اعمال تعزیرات بر بخش‌های مالی و بانکی این کشور شده است. این اقدامات به دنبال نگرانی‌های مربوط به تروریزم اجرا شد، زیرا ملل متحد برخی از رهبران عمده طالبان را به دلیل سازماندهی حملات علیه نیروهای خارجی، به عنوان تروریست‌های جهانی شناسایی کرده است.
بانک جهانی گزارش داد که صادرات زغال سنگ با کاهش ۶۴ درصدی به ۹۲ میلیون دالر رسید، زیرا پاکستان به سمت تامین‌کنندگان سنتی خود رو آورده است.
این گزارش به افزایش ۱۱.۵ درصدی جمع‌آوری عواید افغانستان اشاره می‌کند که عمدتاً از درآمدهای غیرمالیاتی و مالیات وضع شده در مرزهای کشور به دست آمده است.
بر اساس این گزارش، جمع‌آوری عواید در ۱۰ ماه نخست سال ۲۰۲۴-۲۰۲۵ (از ۲۲ مارچ ۲۰۲۴ تا ۲۱ جنوری ۲۰۲۵) همچنان قوی باقی مانده و مجموعاً به ۱۹۰.۵ میلیارد افغانی بوده که معادل ۲.۵ میلیارد دالر امریکایی می‌شود. این رقم، معادل ۱۲ درصد تولید ناخالص داخلی سالانه افغانستان می‌شود. علاوه بر آن، افغانی، واحد ارز افغانستان برای سومین ماه پیهم به کاهش ارزش در مقابل دالر ادامه داده و از نومبر ۲۰۲۴ تا جنوری ۲۰۲۵ میلادی، ۱۲درصد کاهش یافت.
در این گزارش آمده است که بانک مرکزی افغانستان که زیر کنترول طالبان قرار دارد، فروش و مزایده دالر امریکایی را از چهارم سپتمبر ۲۰۲۴ تا نهم دسمبر ۲۰۲۴ تعلیق کرده بود.
این اقدام سبب کاهش ارزش افغانی شد. اما حراج دالر امریکایی در ماه جنوری ۲۰۲۵ از سر گرفته شد و این بانک بیش از ۱۰۰ میلیون دالر را در بازار تزریق کرد.
بانک جهانی با اشاره به اینکه افغانستان به عنوان یک کشور محاط به خشکه ، به دلیل مناسبات تجارتی نامطمین خود با پاکستان، مجبور است بازارهای صادراتی خود را متنوع کند. در نتیجه، ایران، قزاقستان و ازبیکستان هر کدام تقریباً سه درصد از حجم تمام صادرات افغانستان را به خود اختصاص می‌دهند.
اما، بر اساس این گزارش: "پاکستان با ۴۵ درصد بزرگترین مقصد صادراتی افغانستان است و پس از آن، هند با ۳۴ درصد در ردهٔ دوم قرار دارد."
افغانستان برای تجارت دوجانبه و بین‌المللی به راه‌های زمینی و بنادر بحری پاکستان متکی است.
اما ادعاهایی مبنی بر این که پس از مسلط شدن طالبان در افغانستان، تندروان در خاک آن کشور مسوول افزایش حملات تروریستی در پاکستان اند، روابط طالبان با پاکستان را تیره کرده و تاثیر منفی بر همکاری اقتصادی آنها گذاشته است.
مقامات پاکستانی همچنین شکایت کرده اند که طالبان مالیات و عوارض بالایی بر تجارت دوجانبه وضع کرده و خواهان قیمت‌های بسیار بالاتر زغال‌سنگ نسبت به نرخ‌های بین‌المللی شده اند که این امر سبب شده تا تجارت متقابل کاهش پیدا کند.
علاوه بر آن، اسلام آباد تاکید می‌کند که مقامات کنونی افغانستان امضای توافقات تجارتی را به تاخیر می اندازند و در نتیجه، مانع پیشرفت همکاری های اقتصادی دوجانبه می شوند. اما مقامات طالبان تا به حالا تاخیر امضای توافق دوجانبه تجارتی را تایید و یا رد نکرده اند.
تا حالا هیچ کشوری طالبان را به عنوان حکومت مشروع افغانستان به رسمیت نشناخته است، عمدتاً به دلیل محدودیت‌هایی که این گروه بر آزادی بیان، حقوق زنان و دختران در عرصه‌های مختلف از جمله تحصیل و کار وضع کرده اند.
با این‌حال، طالبان مشکلات در دستیابی به بهبود اقتصاد را به تعزیرات مالی غرب و مسدود شدن بیش از نه میلیارد دالر از دارایی‌های بانک مرکزی افغانستان در ایالات متحده و سایر کشورهای غربی نسبت می‌دهند.
گروه