زمانیکه منحیث یک کودک برای بار نخست به نقشۀ دنیا نگاه کردم، خطوط مستقیم و معوج را دیدم که با ظرافت خاص ترسیم شده و کشورهای مختلف را به گونۀ قطعات رنگارنگ از هم جدا ساخته است.
بعدها پی بردم که دنیا با آن زیبایی که در نقشه می نماید، جذاب نیست و مرزهای آن نیز هر روز رو به تحول است، گاهی یک بخش رنگین نقشه درز کرده و از آن مرز و کشور جدیدی به دنیا می آید.
هویت و رسمیت مرزها نیز به این ربط می گیرید که از کدام جناح به آن نگاه می کنید. نقشۀ سیاسی کنونی جهان نیز شاهد این دو بینی است و ممکن نسل های بعدی بشر نیز شاهد این مناقشات مرزی باشند.
افغانستان
یکی از خطوط جنجالی نقشۀ امروزی جهان، خط دیورند است. نواری که به طول ٢٢٥٠ کیلومتر در زمان حکمرانی امیر عبدالرحمن خان در افغانستان، طی معاهده‌ای با هند بریتانیایی ترسیم شد.
پس از ایجاد پاکستان در سال ١٩۴٧، حکومت وقت افغانستان، این خط را به رسمیت نشناخت و هنوز هم اختلاف بین افغانستان و پاکستان بر سر خط دیورند وجود دارد و همواره مشکل آفرین بوده است.
افغانستان خواستار حل این مسئله از طریق ملل متحد و رأی اقوام دو طرف مرز است و پاکستان خواستار به رسمیت شناخته شدن این خط از طرف حکومت افغانستان می‌باشد. اما دیورند یگانه خط مورد مناقشۀ دنیا نیست.
کشمیر
خط مرزی میان هند و پاکستان خطرناکترین خط مرزی دنیا خوانده شده است. منطقه کشمیر میان سه قدرت هسته یی جهان قرار گرفته است؛ هند در جنوب، پاکستان در شمالغرب و چین در شمالشرق.
مشکل اینجاست که نه هند و نه پاکستان خواهان به رسمیت شناخته شدن این خط اند، بلکه هر دو ادعای ملکیت کشمیر را دارند.
این نوار مرگبار که به نام خط کنترول نیز مشهور است، سه بار دو قدرت رقیب اتمی – هند و پاکستان- را درگیر نبرد داغ کرده است و هنوز هم این مناقشات ادامه دارد.
اسرائیل
مرزهای اسرائیل جنجالیترین نوارهای مرزی دنیا است و شاهد بیشترین نبردها در جهان بوده است. این سرزمین از هزاران سال به اینسو مورد مناقشه بوده است و از قرنها به اینسو میان قدرت های جهان دست به دست می شود.
پس از گذشت هزاران سال، هنوز هم هیچ نشانۀ از حل تنش های مرزی در قلمرو اسرائیل به نظر نمی رسد.
اسرائیل پس از آنکه در سال ١٩۴٧ همزمان با پاکستان عرض وجود کرد، چندین بار با کشورهای عرب همجوار خود درگیر جنگ شد و هنوز هم این تنش های سیاسی مرزی روزمره در آن جغرافیا قربانی می گیرد.
کوریا
پس از جنگ دوم جهانی جزیره کوریا به طور موازی به کوریای شمالی و جنوبی تقسیم شد. در کوریای شمالی رژیم سوسیالستی مورد حمایت اتحاد جماهیر شوروی وقت و در کوریا جنوبی رژیم جمهوری به سبک غرب به وجود آمد.
اختلافات بین کوریای شمالی و جنوبی زمانی آغاز شد که هم بخش شمالی و هم بخش جنوبی ادعای ملکیت تمام جزیره را کردند، این مناقشه رفته رفته به درگیری میان کوریای جنوبی و کوریای شمالی منتهی شد.
نبرد یاد شده با ایجاد خط حایل مرزی میان دو کشور پایان یافت. از آن روز تا کنون آتش بس در این ساحه نافذ است اما نیروهای دو طرف خط، به گونۀ ۲۴ ساعته احضارات شدید جنگی دارند.
ایرلند شمالی
یکی از مناقشات ارضی و مرزی که در عصر کنونی شاهد حل آن بوده ایم، مناقشه مرزی ایرلند شمالی است که پیشینۀ آن به قرن ۱۸ میلادی بر می گردد.
این مناقشه پس از جنگهای مرگبار و دورۀ طولانی مذاکرات در سال ١٩٩٨ بر اساس پیمان صلح مسما به "معاهدۀ جمعۀ نیک" حل شد.
به همین سان، کشورهای دیگری در جهان درگیر مناقشات خورد و بزرگ مرزی است و کم از کم یک طرف درگیر، خطوط سیاسی نقشه را نمی پذیرد. تاریخ بشر شاهد بوده است که مرزها همواره در حال تغییر و به طور مداوم مورد مناقشه بوده است. برخی از این اختلافات با صلح و برخی با جنگ پایان یافته و برخی هم تا امروز ادامه دارد.
