با آنکه طالبان در نزدیک به ۱۳ ماه اخیر که بر افغانستان مسلط شده اند، همواره از تامین امنیت به عنوان یکی از دستاوردهای شان یاد کرده اند، افغانستان در این مدت شاهد رویدادهای خونین حملات تروریستی و انتحاری بوده است.
در چند هفتۀ اخیر شماری از عالمان دینی و حامیان طالبان در چند رویداد انفجاری و انتحاری جان باختند. در تازهترین مورد، مجیب الرحمان انصاری، خطیب مسجد جامع گازرگاه هرات، روز جمعه دوم ماه سپتمبر در یک حملۀ انتحاری جان باخت.
کشته شدن مجیب الرحمن انصاری و شمار دیگری از عالمان دینی وابسته به حکومت طالبان، پرسشهایی را در مورد امنیت و مصوونیت این عالمان مطرح کرده است.
قدوس خطیبی، باشندۀ هرات و تحلیلگر امور، با آنکه سلسلۀ کشتارهای هدفمند را میراث دورههای قبلی میداند، انتحاری را یک پدیدۀ اجتماعی عنوان میکند. او به این باور است که "هرپدیدهای که یکبار در اجتماع بروز کند به زودی محو نمیشود" و به گفتۀ وی ترور عالمان دینی نیز امر جدید نیست.
خطیبی با اشاره به حوادث مشابه در حکومتهای گذشته گفت که "انتحار همچون یک پدیدۀ منفی پایدار است و همگان را تهدید میکند". به عقیدۀ این آگاه امور، افغانستان در یک وضعیت خاص سیاسی- استخباراتی قرار دارد که احتمال تهدید عالمان دینی نسبت به هر زمان دیگری بیشتر خواهد شد.
ذبیح الله مجاهد سخنگوی گروه طالبان، در یک پیام تویتر علمای دینی را "چراغ روشن هدایت" خوانده و کشتار عالمان دین را "دشمنی بزرگ با دین خدا، امت مسلمه و میهن" خوانده است. او در این پیام، ترور عالمان دینی را طرفداری از جهل، گناه و طغیان آشکار عنوان میکند.
پیش از این، حکومت طالبان حمله بر مجیب الرحمن انصاری را کار دشمنان دین اسلام خواند.
اما اکرام اندیشمند، نویسنده و آگاه امور سیاسی ترور عالمان دینی را "تصفیۀ درون گروهی" عنوان میکند. اندیشمد ضمن نفی کردن دخالت استخبارات خارجی در این کشتارها، استدلال میکند که گروههای ایدیولوژیک زمانی که در مبارزه و منازعه بر سر حوزۀ نفوذ و قدرت قرار میگیرند قبل از همه به حذف کسانی میپردازند که از نظر ایدیولوژیک حریف حساب میشوند.
اندیشمند در گفتگو با صدای امریکا، قتل و کشتار درون گروهی میان گروههای سیاسی-مذهبی را منازعۀ لاینحل در تاریخ اسلام میداند. به باور این کارشناس سیاسی"حکومتها وگروههای ایدیولوژیک و به خصوص دینی و مذهبی" برداشت خود را حقیقت مطلق و هر برداشت دیگر را "باطل، انحراف و گمراهی" گمراهی میپندارند. از این رو، به باور وی "کشتار و ترور به عنوان یک وجیبه و فریضه برای دفاع از ایدیولوژی توجیه میشود".
اندیشمند تصریح میکند از آنجایی که عالمان دینی و گروه های سیاسی-مذهبی دارای افکار و اندیشههای متفاوت مذهبی و فرقهای مانند سنی و شیعه، حنفی و سلفی، دیوبندی و غیره میباشند، منازعه همیشگی بوده و گروههای قویتر گروههای ضعیف را حذف میکنند.
در همین حال شماری از کارشناسان عوامل متعدد را در کشتار هدفمندانۀ عالمان دینی حامی طالبان دخیل میدانند.
غفور سعیدی، پژوهشگر و آگاه مسایل دینی، به این باور است که طالبان تا قبل از حاکمیت شان، از روش و منظومۀ فکری عالمان افغانستان شناخت درست نداشتند. اما به گفتۀ وی، پس از حاکمیت بر افغانستان، با درنظر داشت اهمیت بلند منابر مساجد افغانستان در جهت تحقق اهداف گروهی خود، در پی یک دست سازی و تک صدایی منابر مساجد میباشند.
آقای سعیدی گفت: "طالبان تا پیش از به قدرت رسیدن تفکیکی بین منهج فکری و یا فقهی علما نداشتند، هر آن کسی را که مخالف بینش طالبی میپنداشتند، حذف می کردند. اما بعد از رسیدن به قدرت بیشتر علمای سلفی یا سلفی مشرب را حذف می کنند."
او تصریح میکند که ترور عالمان دینی سلفی مشرب باوجودیکه میتواند بخشی از داد و ستدهای استخباراتی باشد، اما عمدتاً به دلیل حضور متعصبین مذهبی در سطح رهبری طالبان اتفاق میافتد.
به باور این کارشناس مسایل دینی، ترور عالمان دینی چه از سوی گروه داعش باشد و یا به هدف یک دست سازی منابر مساجد از سوی طالبان سبب میشود که علمای دینی و حتا آنهایی که در خدمت طالبان قرار داشتند احساس امنیت نکنند.
حملات اخیر در افغانستان واکنشهای بینالمللی را نیز برانگیخته است. هیات معاونت ملل متحد برای افغانستان پس از رویدادهای اخیر در افغانستان همواره از وضعیت امنیتی در آن کشور ابراز نگرانی کرده و از طالبان خواسته است که جلو هرگونه حملات انتحاری را بگیرند.
طالبان در پیامی که پس از کشته شدن مجیب الرحمان انصاری، روحانی مشهور حوزۀ جنوب غرب افغانستان به رسانهها دادند، ضمن تاکید بر تامین امنیت عالمان دینی از آنان خواستهاند که از احتیاط لازم کار بگیرند.
مولانا مجیب الرحمن انصاری از حامیان گروه طالبان، مولوی امیر محمد کابلی، امام مسجد صدیقیه در کابل، شیخ رحیمالله حقانی، عضو برجستۀ گروه طالبان، شیخ سردار ولی ثاقب، رییس شورای علمای سلفی افغانستان و مسوول مدرسۀ نارنج ننگرهار از چهرههای معرفی هستند که در ماههای گذشته کشته شدهاند.