سازمان‌های امداد رسان هشدار می‌دهند که سکتور تعلیم و تربیه عامهٔ افغانستان که بین سیاست جنسیتی طالبان و کمبود کمک‌های مالی خارجی گیر مانده است، در خطر سقوط قرار دارد.
سالانه حداقل ۱.۵ میلیارد دالر برای باز نگهداشتن مکاتب دولتی، پرداخت معاشات و تامین سایر منابع آموزشی برای میلیون‌ها دانش آموز در افغانستان نیاز است، اما افغانستان جنگ‌زده به تنهایی نمی‌تواند این پول را تامین کند.
اداره کنونی طالبان که با تحریم های بین المللی مواجه است، در سال جاری حدود ۲.۶ میلیارد دالر بودجه ملی تعیین کرده است که هم اکنون با کسر حدود ۵۰۰ میلیون دالر مواجه است.
عاشق الله مندوزی، سخنگوی سازمان حفاظت از کودکان (Save the Children) در افغانستان، به صدای امریکا گفت: "برای جلوگیری از فروپاشی کامل سیستم تعلیمی حدود ۱۸۷ هزار معلم به معاش نیاز دارند."
آقای مندوزی گفت: " وزارت معارف گفته است که آنها فقط میتوانند معاشات ۳۰ درصد نیروی کار فعلی را بپردازند، که نشان دهنده وضعیت خطرناک زیربناهای عامه بدون بودجه انکشافی است."
تمویل کنندگان خارجی از زمان روی کار آمدن طالبان در ماه اگست سال گذشته، کمک های مالی انکشافی برای افغانستان، از جمله بخش تعلیم و تربیه عامه را متوقف کرده اند، و بیشتر روی کمک‌های بشردوستانه برای جلوگیری از گرسنگی گسترده در کشور تمرکز کرده اند.
تمویل کنندگان خارجی به شدت با پالیسی‌های آموزشی طالبان، به ویژه بسته کردن مکاتب متوسطه و لیسهٔ دخترانه مخالف هستند.
غلام محمد فدا، رییس یک نهاد غیردولتی مستقر در کالیفورنیا "آموزش افغان‌ها برای آیندهٔ بهتر" می گوید: "به دلیل پالیسی‌های بد طالبان و کمبود بودجه از سوی تمویل کنندگان، سیستم آموزشی افغانستان در حال فروپاشی است. "
سازمان ملل متحد می‌گوید که سیستم آموزشی افغانستان به دلیل چندین دهه درگیری مسلحانه مستمر ویران شده و حدود چهار میلیون کودک افغان از آموزش محروم شده اند.
صندوق وجهی سازمان ملل متحد برای کودکان (یونیسف) در ماه‌های جنوری و فبروری به معلمان ۱۰۰ دالر کمکی پرداخت، اما پس از آن که طالبان در ماه مارچ از تعهد خود مبنی بر بازگشایی مکاتب متوسطه و لیسهٔ دخترانه عقب نشینی کرد، این پرداخت‌ها متوقف شد.
جو انگلیش، سخنگوی یونیسف به صدای امریکا گفت: "شکی نیست که سیستم (تعلیمی) تحت فشار است و تقاضای فزاینده برای آموزش در سراسر کشور، نیازمند حمایت بیشتر برای اطمینان از دسترسی کودکان به آموزش است."
مکاتب تعطیل یا تبدیل شده اند
بیش از یک سال می‌شود که مکاتب متوسطه و لیسهٔ دخترانه در اکثر مناطق افغانستان تعطیل استند و مقامات طالبان می گویند که منتظر تصمیم علمای دینی برای بازگشایی مدارس برای همه دختران هستند.
با وجود انتقادات و محکومیت‌های گسترده داخلی و بین المللی، طالبان نگفته اند که چه وقت مکاتب بازگشایی خواهند شد و یا اینکه آیا بازگشایی خواهد شد یا خیر.
یونیسف ماه گذشته گفت: "محرومیت دختران از تحصیلات متوسطه حداقل ۵۰۰ میلیون دالر در ۱۲ ماه گذشته به اقتصاد افغانستان زیان وارد کرده است."
علاوه بر این، طالبان با تغییر نصاب تعلیمی، استخدام ملاها به عنوان معلم و مدیر، و ممانعت از مشارکت زنان در سیستم تعلیمی، مدام مکاتب دولتی را به مدارس دینی تبدیل می‌کنند.
ادارۀ انکشافی بین‌المللی ایالات متحده امریکا (USAID) نیز در مورد تغییر مکاتب دولتی، به ویژه مراکز و مکاتب حرفه‌ای و تخنیکی و انستیتیوت تربیت معلم به مدارس ابراز نگرانی کرده است.
افزون بر آن سرمفتش ویژۀ ایالات متحده در امور بازسازی افغانستان (سیگار) در گزارشی به کانگرس امریکا در ماه جولای از افزایش ساعات دروس دینی نیز خبر داد.
مقامات بلندپایه طالبان، مانند وزیر تحصیلات عالی این گروه، علناً آموزش مدرن را محکوم کرده و تعهد کرده اند که یک سیستم تعلیمی شدیداً اسلامی را ایجاد کنند.
حکومت طالبان تاکنون توسط هیچ کشوری در جهان به رسمیت شناخته نشده است و به دلیل سیاست‌های افراطی خود با محکومیت بین المللی مواجه است.
رهبران طالبان در پاسخ می‌گویند که آنها فقط در برابر خداوند پاسخگو هستند و رهبری آنها هرگز از حکومت ناب اسلامی منحرف نمی‌شوند.