در چند هفتۀ اخیر برگشت مهاجران افغان از پاکستان به کشورشان افزایش یافته و به گفتۀ مقام‌ها، تنها در یک هفتۀ گذشته حدود ۲۰۰۰ خانواده به افغانستان برگشته است که اکثر آنان مهاجرانی اند که سند رسمی اقامت در پاکستان –شناختی کارت- ندارند.
کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهنده‌گان گزارش می‌دهد که از آغاز سال روان میلادی تا کنون حدود ۱۷ هزار مهاجر افغان – دارای کارت اقامت در پاکستان – به افغانستان برگشته است که از آن جمله ۱۰ هزار نفر تنها در کمتر از یک ماه گذشته عودت کرده است.
نادر فرهاد سخنگوی کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهنده‌گان در کابل به صدای امریکا گفت که از ۲۵ جون به اینسو آن اداره مساعدت نقدی به عودت کننده‌گان افغان را از ۲۰۰ دالر برای هر نفر به ۴۰۰ دالر افزایش داده است که می توان گفت، یک دلیل افزایش برگشت داوطلبانۀ مهاجران از پاکستان به افغانستان باشد.
همزمان با سرد شدن روابط کابل و اسلام آباد، فشارها بر مهاجران افغان در پاکستان تشدید یافته است. شماری از مقام‌های پاکستانی با لحن تند خواستار اخراج اجباری مهاجران افغان از پاکستان شده اند.
بر اساس آمار ملل متحد در سال ۲۰۱۴ حدود ۱۶ هزار، در سال ۲۰۱۵ حدود ۵۹ هزار و از آغاز سال ۲۰۱۶ تا کنون کم و بیش ۱۷ هزار مهاجر افغان، داوطلبانه از پاکستان به افغانستان برگشته است.
عودت کننده‌گان افغان که در چند روز گذشته از پاکستان به افغانستان برگشته اند، از جبر و بدرفتاری نظامیان پاکستانی شاکی بوده و مدعی اند که نظامیان پاکستانی شب هنگام بر خانه‌های مهاجران یورش برده و آنان را به زور مجبور به ترک خانه‌های شان می کنند. در این میان مهاجران افغانی که "شناختی کارت" ندارند بیشتر مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند.
غریب نواز باشنده اصلی ولسوالی غنی خیل ولایت ننگرهار است از ۳۰ سال به اینسو در ساحۀ شب قدر خیبرپشتونخواه زنده‌گی می‌کرد و اکنون مجبور به عودت به افغانستان شده است. او می گوید که همه هست و بودش در پاکستان از بین رفته و اکنون برای زنده‌گی دوباره در افغانستان هیچ امکاناتی ندارد.
یوسف باشندۀ ولسوالی کامۀ ولایت ننگرهار که با خانوده اش از ساحۀ جمرود پشاور به افغانستان برگشته است در بندر تورخم به صدای امریکا گفت "در آنجا وضعیت برای ما بسیار دشوار بود، از خانه بیرون شده نمی‌توانستیم و به تکلیف بودیم. ناگهان پولیس بر ما می تاخت".
بر اساس آماری که مقام‌های افغان ارایه می کنند، حدود ۹۰ درصد عودت کننده‌گان افغان، آن عده مهاجرانی استند که در پاکستان ثبت و راجستر نبوده و سند اقامت ندارند. حدود ۱.۵ میلیون مهاجر ثبت و راجستر شدۀ افغان و حدود یک میلیون مهاجر افغان فاقد مدارک اقامت در پاکستان مستقر اند.
غلام حیدر فقیرزی رئیس ادارۀ مهاجران و عودت کننده‌گان ولایت ننگرهار به صدای امریکا گفت که از آغاز سال روان تا کنون بیش از ۲۷۰۰ خانوادۀ ثبت و راجستر ناشده در پاکستان و ۳۵۹ خانوادۀ دارای مدارک قانونی اقامت در پاکستان، از مسیر تورخم به افغانستان عودت کرده اند.
در همین حال، آقای فرهاد گفت که نماینده‌گان افغانستان، پاکستان و ملل متحد هفتۀ گذشته در شهر مری پاکستان در مورد برگشت مهاجران افغان از پاکستان به کشور شان صحبت کردند و به گفتۀ وی مقام‌های پاکستانی یک بار دیگر به پابندی بر اصل برگشت داوطلبانۀ مهاجران افغان تعهد کردند.
کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهنده‌گان ضمن اینکه مشکلات مهاجران برگشته به افغانستان به ویژه بی سرپناهی، بیکاری و عدم دسترسی آنان را به خدمات صحی و آموزشی تایید می‌کند، از جدیت و ارادۀ حکومت وحدت ملی برای رسیده‌گی به مشکل عودت کننده‌گان و بیجا شده‌گان تمجید کرده و از حکومت می‌خواهد که رسیده‌گی به این مشکل را در صدر اولویت‌های اساسی برنامه‌های ملی قرار دهد.