طی چهارده سال گذشته در پی سقوط حاکمیت طالبان، فعالیت مکتب های خصوصی در سراسر افغانستان افزایش یافته و هر سال جاذبه های بیشتری پیدا کرده است.
اکنون، بیشتر از ۸۰۰ مکتب خصوصی ثبت شده در سراسر کشور وجود دارد.
کبیر حقمل، رئیس نشرات و سخنگوی وزارت معارف افغانستان می گوید که بیشتر از ۴۰۰ هزار شاگرد در این مکاتب مصروف تعلیم اند و همچنان برای حدود ۱۳ هزار جوان به عنوان معلم، کارمند اداری و خدماتی در مکاتب خصوصی زمینه کار ایجاد شده است.
متصدیان مکتب های خصوصی ادعا دارند که نصاب معارف در مکاتب خصوصی بصورت کامل تطبیق می شود که باعث جلب توجه مردم بخصوص افراد متمول و مقامات دولتی گردیده است.
لطیفه هاشمی، مدیر مکتب خصوصی امید در وزیراکبرخان کابل است. این مکتب در سال ۲۰۰۰ میلادی در کابل ایجاد شد و تاکنون پنج دوره فارغ داده است.
خانم هاشمی می گوید "تمام نصاب تعلیمی معارف را صد درصد تطبیق می کنیم که حتی نیاز به کورسهای بیرون مکتب مانند کورس آماده گی کانکور نیست و فارغین ما در فاکولته های خوب دولتی به انتخاب اول کامیاب شدند. پارسال از ۴۹ شاگرد که امتحان کانکور داده اند ۴۷ نفر کامیاب شدند و بلندترین نمره را هم از مکتب ما ولید جان گرفت که ۳۴۸ نمره بود."
شاگردان این مکتب از شرایط و فضای درسی مکتب شان خوشحال می باشند. غزل شاگرد صنف دهم است. او می گوید "ما در مکتب بسیار از درسهای خود راضی هستیمږ بسیار تجهیزات کامل داریم. کتابخانه، لابراتوار و کمپیوتر لب تاپ که باعث می شود درسها را خوبتر یاد بگیریم."
بیشتر از یک ماه از سال تعلیمی مکاتب سپری شده است اما شاگردان هنوز به مکاتب خصوصی مراجعه می کنند.
تمیم یک تن از این مراجعین است. او می گوید: "من تمیم یک تن از اولیای شاگرد آن مکتب هستم. چون سال تعلیمی نو آغاز شده است می خواهم پسرم را به این مکتب شامل کنم."
کیفیت بالا، هزینه بالا
اگرچه شمار مکاتب خصوصی در افغانستان به شدت در حال افزایش است اما این مکاتب هزینه تعلیمی بلند، قیمت گزاف البسه بنام یونیفورم مکتب و لوازم درسی دارد.
به نظر می رسد هزینه های بلند تعلیمی در مکاتب خصوصی، بیانگر استفاده تجارتی متصدیان آن از مراکز تعلیمی باشد. از سوی دیگر، شکایت هایی هم وجود دارد که گویا مرجع مشخصی برای کنترول و نظارت بر مکاتب خصوصی وجود ندارد.
کبیر حقمل، رییس نشرات و سخنگوی وزارت معارف استدلال می کند که مانع قانونی یعنی بازار آزاد و رقابت باعث محدود شدن نظارت بر وضعیت این مکاتب می باشد.
آقای حقمل می گوید "قانون اساسی افغانستان برای بار اول برای خدمات تعلیمی خصوصی اجازه داده و این خدمات در چوکات رقابت تعیین می شود و فیس (هزینه) و دیگر موضوعات مربوط می شود به همان قانون رقابت و بازار آزاد."
سخنگوی وزارت معارف می گوید این وزارت مطابق قانون بازار آزاد هیچ نوع محدودیت را وضع کرده نمی تواند اما این وزارت تلاش می کند که فیس ها با خدماتی که ارایه می شود، مطابقت داشته باشد و وزارت معارف یک نوع نظارت را دارد."
این مکاتب خصوصی در سالهای آغازین فعالیت شان، نصاب تعلیمی کشورهای مختلف خارجی و تدریس به زبان انگلیسی را در برنامه های تعلیمی خود معرفی کرده شاگردان زیادی را به خود جلب کرد اما حالا اکثر این مکاتب نصاب واحد دولتی را دنبال می کنند.