تغییر مسیر برق ۵۰۰ کیلوولت ترکمنستان از بامیان به سالنگ اعتراض‌های گستردۀ را در داخل و خارج کشور به همراه داشته است. شهر کابل در ۲۷ ثور شاهد تظاهرات وسیع مردمی بود که در رأس آن محمدکریم خلیلی معاون رئیس جمهور پیشین افغانستان قرار داشت.
به دنبال اعتراضات مردمی در کابل و شماری از ولایات افغانستان، رئیس جمهور غنی با صدور فرمانی کار تدارکاتی پروژۀ برق ۵۰۰ کیلوولت را به حالت تعلیق در آورد و کمیسیون ده نفری را با اشتراک نماینده‌گان معترضان ده روز فرصت داد تا نتایج بررسی‌های خویش را به وی بسپارند.
کمیسیون بررسی لین برق ۵۰۰ کیلوولت ترکمنستان در چهارم جوزا، بررسی‌های خود را اعلام کرد، هر چند مسیر بامیان را بهتر خواند، اما به دلیل مطالعات مقدماتی، انتقال این لین برق از مسیر سالنگ را پیشنهاد کرد.
انتقال برق ۲۲۰ کیلوولت دبل سرکت از پلخمری به بامیان و از آنجا تا ارغندی کابل، از پیشنهادات دیگر این کمیسیون به حکومت بود که در کنار آن یک سب‌استیشن در بامیان ساخته نیز می‌شود.
رئیس جمهور افغانستان تمام پیشنهادات این کمیسیون را پذیرفت و آن را در چهارم جوزای سال روان خورشیدی در قالب فرمانی دو ماده‌یی، که مادۀ اول آن دارای شش جز بود، منظور کرد.
هرچند این فیصله از سوی شورای عالی مردمی جنبش روشنایی از معترضان اصلی این پروژه قابل قبول نبود؛ اما امروز تفاهمنامۀ تمویل انرژی برق به ولایت بامیان به روز یکشنبه در حضور رئیس جمهور و برخی اعضای کابینه در ارگ ریاست جمهوری، میان شرکت برشنای افغانستان و بانک انکشاف آسیایی به امضا رسید.
علی‌احمد عثمانی وزیر انرژی و آب افغانستان هنگام امضای این تفاهمنامه گفت که در این پروژه انتقال ۳۰۰ میگاوات برق از طریق یک لین ۲۲۰ کیلوولت دبل سرکت به مرکز ولایت بامیان در نظر گرفته شده است.
او گفت "برای توزیع برق یک سب‌استیشن 32 میگاولت امپیر در نظر گرفته شده و هم‌چنین یک شبکه توزیعی ۲۰کیلوولت که می‌تواند ۲۰ هزار فامیل را در مرحله اولیه زیر پوشش قرار بدهد".
قدرت‌الله دلاوری یکی از طرف‌های امضاکنندۀ این تفاهمنامه گفت که توسعه سب‌استیشن ۲۲۰ کیلوولت دوشی، دیزاین و ساخت سب‌استیشن ۲۲۰ کیلوولت در بامیان، دیزاین و ساخت شبکه توزیع برق برای ۲۰هزار خانواده، شبکه شهری بامیان با لین‌های ولتاژ متوسط و پایین در تفاهمنامه شامل است.
هیأت شرکت برشنا سروی و مطالعه مقدماتی را برای ساخت سب‌استیشن در ولایت بامیان انجام داده است. آقای دلاوری در این باره گفت "هیأت فرستاده شده سه محل را در بامیان برای احداث سب‌استیشن تحت مطالعه و ارزیابی همه جانبۀ تخنیکی، اجتماعی و محیطی قرار داده است".
بر اساس پیشنهاد هیأت شرکت برشنا، محل ساخت سب‌استیشن در مناطق، ملایان در شش کیلومتری شهر بامیان، کاریز در هشت کیلومتری و ساحه شیبرتو در ۳۲ کیلومتری شهر بامیان مشخص شده است که مطالعات ابتدایی ساحه ملایان را بهترین منطقه نشان داده است.
اما آقای دلاوری تصمیم نهایی را مربوط به این مسایل خواند "تصمیم نهایی بعد از تأیید شرکت مشورتی فیشنر و مقامات ولایت و تثبیت حقیقی ملکیت محل الی ۲۵ برج اسد که مطابق ۱۵ اگست ۲۰۱۶ می‌شود، صورت خواهد گرفت".
قرار است که پروسۀ داوطلبی این پروژه در ۱۵اکتوبر آغاز شود که بر اساس تقسیم اوقات ترتیب‌شدۀ رسمی، انتقال ساخت پایه‌ها برای انتقال لین ربع اول ۲۰۱۷ شروع و ربع دوم ۲۰۱۸ ختم گردد.
توماس پنیلا رئیس بانک انکشاف آسیایی که تمویل این پروژه را به دوش دارد، گفت که این نهاد برای پرداخت هزینۀ این پروژه متعهد است. او این پروژه را راه‌گشای بهبود وضعیت اقتصادی باشندگان ولایات مرکزی افغانستان خواند.
هرچند هنوز مشخص نیست که هزینۀ این پروژه چقدر است؛ اما بانک انکشاف آسیای بودجۀ انتقال ۶۰۰ کیلومتر لین انتقال برق را از دوشی بغلان تا مرکز بامیان به عهده گرفته است.
معامله شخصی یا تفاهم برای مردم
محمد محقق معاون دوم ریاست اجرائیه افغانستان که در آغاز خود از معترضان اصلی تغییر انتقال برق ۵۰۰ کیلوولت ترکمنستان از بامیان به سالنگ بود، امضای این تفاهمنامه را در تاریخ مناطق مرکزی بی‌پیشینه خواند.
به گفتۀ محقق، او و سرور دانش معاون دوم رئیس جمهور، بالای حکومت وحدت ملی اعتراض کرده اند که در ماستر پلان برق که در دورۀ حکومت آقای کرزی طرح شده است، ولایات مرکزی تا سال ۲۰۳۲ میلادی شامل این ماستر پلان نشده است.
هرچند او و محمدسرور دانش در اعتراضات جنبش روشنایی در کابل حضور نداشتند؛ اما برای انتقال برق به ولایات مرکزی با حکومت موافقه کردند که این مسأله سبب شد تا هردوی شان از سوی برخی باشندگان و حلقات به معامله‌گری متهم شوند.
آقای محقق در پاسخ به این پرسش که آیا معامله‌ای صورت گرفته است، گفت "اگر به نفع مناطق مرکزی، توافق و تفاهمی انجام شود، هر آن چیزی که نام بگذارند، بهتر است. معامله را کسانی کرده باشند که در گذشته برای ولایات مرکزی برق در نظر نگرفتند، ما برق در نظر گرفتیم ۳۰۰ میگاوات برق برابر تمام برق فعلی افغانستان ".
به باور معاون دوم ریاست اجرائیه، پس از اعتراض وی و آقای دانش، رئیس جمهور کمیسیون ملی را برای بررسی این مسأله گماشت و سرانجام نتیجه این شد که ولایات مرکزی شامل ماستر پلان برق گردد و این مسأله می‌تواند برای آیندۀ اقتصادی باشندگان مناطق مرکزی تأثیرگذار باشد.