عید سعید قربان یکی از مراسم مهم دینی و فرهنگی مسلمانان، بین کشورهای اسلامی جایگاه ویژه‌ای دارد. هر سال از این عید مانند سایر کشورهای اسلامی در افغانستان نیز به مدت سه روز، به صورت خاص و باشکوه تجلیل می‌شود.
یک روز قبل از فرارسیدن عید قربان، در روز عرفه وسایل خبرنگاری ام را برداشتم تا سری بزنم به مغاره‌هایی که قرن‌ها قبل در دوران بودایی از شکوه و عظمت برخوردار بود و راهبان بودایی در آن می‌زیستند؛ اما اکنون این مغاره‌ها سرپناهی شده است برای فقرا و تنگ‌دستانی‌که از فقر و ناداری در آنجا زندگی می‌کنند.
زندگی این خانواده‌ها و اطفال شان متفاوت‌تر از دیگر شهروندان بامیان است. فقر و ناداری از چهره و دست‌های ترکیده اطفال آنان به وضوح نمایان است؛ گویا این مکان در مرکز شهر بامیان نه؛ بلکه در گوشه‌ای از کره زمین قرار دارد که هنوز هم ساکنان آن همانند انسان‌های قرون اولیه زندگی می‌کنند.
ساکنان این مغاره‌ها کمتر حاضر اند مصاحبه کنند. آنان می‌گویند که در ۱۵ سال بیش از ده خبرنگار، زندگی آنان‌را در رسانه‌های مختلفی به تصویر کشیده اند؛ اما این مسأله هیچ واکنش از مسؤولان امور را در قبال نداشته است.
عزیزه یکی از این مغاره‌نشینان که حدود ۴۰ سال سن دارد و صاحب سه فرزند است می‌گوید "بار بار خبرنگاران از ما مصاحبه گرفته اما هیچ مشکل ما حل نشده است؛ ما بارها داد زدیم؛ اما دولت به دادمان نرسید، ما عید نداریم، عید گرفته نمی‌توانیم به خاطری که نان خوردن خود را نداریم، چی رسد به جشن گرفتن عید".
عزیزه می‌افزاید که ثروتمندان وحجاج افغان قبل از رفتن به حج باید احوالی از همسایه‌ها وفقرا بگیرند وبه خانواده‌های بی‌بضاعت کمک نمایند.
این مغاره‌نشینان می‌گویند که به خاطر فقر و تنگ‌دستی هیچ آمادگی برای عید نگرفته اند. آنان می‌گویند که در روزعید لباس‌های کهنۀ شان را شسته به تن می‌کنند اما کسی درب خانه آنان را نمی‌زنند.
ابراهیم یکی دیگر از مغاره‌نشینان بامیان می‌گوید "بیست سال است که در این مغاره‌ها زندگی می‌کنیم؛ اما هیچ تغییری در زندگی ما نیامد، کار و غریبی نیست، برای اطفال مان لباس نو نخریدیم، به خاطری که ۳۰ هزار افغانی قرضدار هستم".
ابراهیم می‌افزاید که سه یا چهار سال بعد با پول قرض یک جوره لباس در عید برای فرزندانش تهیه می‌کند. او از حجاج افغان و سرمایه‌داران کشور می‌خواهد که در کنار دولت دست فقرا را بگیرند و آنان را از این بدبختی نجات دهند.
فعالین مدنی و مدافعان حقوق بشر در گذشته بارها از دولت خواستار پایان بخشیدن به فرهنگ مغاره نشینی در این ولایت و فقرزدایی شده اند.
از سویی هم شماری از علمای دینی در بامیان کمک به فقرا را یکی از وجایب دینی یاد می‌کنند و می‌گویند که رفتن به مکه اکنون در بین بسیاری از مردم این ولایت، تبدیل به یک رقابت شده است.
محمدسجاد محسنی یکی از علمای دینی در ولایت بامیان می‌گوید "بسیاری از افراد در سال‌های اخیر بدون در نظرداشت مسایل و توصیه‌های اسلامی به حج می‌روند، بی خبر از آن اند که همسایه‌های شان با فقر و ناداری دست و پنجه نرم می‌کنند".
آقای محسنی می‌افزاید که بسیاری از افراد در بامیان، بدون درنظرداشت دستورات حج در زمینه کمک با فقرا و یا تأمین نفقه خانواده شان با گرفتن قرضه از بانک‌ها به مکه می‌روند که دستورات حج نیز در این صورت به‌جا نمی‌شود.
محسنی از علمای دینی در افغانستان می‌خواهد که در زمینۀ دساتیر دینی واجبات حج و دستورات اسلامی برای کمک به فقرا به مردم آگاهی دهی نمایند.
همچنین مسؤولین اداره محلی از اقدامات تازه‌ای برای پایان‌دادن به فرهنگ مغاره‌نشینی در این ولایت خبر می‌دهند و می‌گویند که بیش از ۵۰ درصد باشندگان این ولایت زیر خط فقر به سر می‌برنند.
محمد طاهر زهیر والی بامیان می‌گوید "حکومت محلی در تفاهم با مؤسسه اسلامیک ریلیف ساحه‌ای را مشخص کرده برای مغاره نشینان که به صورت آزمایشی ۲۰ سرپناه در سال ۹۴ ساخته شده است و قرار است که باقی‌مانده این سرپناه‌ها در سال 95 ساخته شود، ما هم با تمام توان خود در تلاش ختم پدیده آزاردهندۀ مغاره‌نشینی هستیم اما ختم این پدیده یک مقدار زمان‌گیر است".
اما مغاره نشینان می‌گویند که وعده‌های مقامات برای آنان خوابی بیش نبوده و در ۱۵ سال از این وعده‌ها زیاد شنیده اند.
در هر دو گوشۀ مجسمه‌های عظیم صلصال و شهمامه حدود ۲۵۰ خانوادۀ فقیر و بی‌سرپناه زندگی می‌کنند. آنان از دولت، سرمایه‌داران افغان و به خصوص حجاج سخت گلایه‌مند اند و از آنان می‌خواهند که دست فقرا را بگیرند.
این مغاره نشینان می‌گویند که به دلیل فقر و ناداری برای اطفال شان در روزهای عید لباس جدید و حتی غذای خوب تهیه کرده نتوانسته اند.