مسئولین برنامه جمع آوری سلاح یا دایاگ در حوزه شمال افغانستان با ابراز نگرانی می‌گویند که رقم گروه های مسلح غیر مسئول نسبت به سال گذشته ده ها در صد افزایش یافته است.
عبدالمنان عابد، رئیس جمع آوری سلاح یا دایاگ در شمال افغانستان، می‌گوید که رقم گروه های مسلح غیرمسئول نسبت به سال گذشته پنجاه درصد افزایش یافته است.
این نگرانی در حالی مطرح می‌گردد که بر اساس گزارش ها، اسلحۀ که در گذشته توسط برنامه دایاگ جمع آوری شده بود، دوباره به "نیروهای خیزش مردمی" در روستاها توزیع می‌گردد.
آقای عابد با ابراز نگرانی می‌گوید، با آنکه در سال های گذشته میزان تسلیم‌دهی سلاح به این روند خوب بود، امسال هیچ ارگان دولتی و امنیتی در شمال علاقمند همکاری در قسمت تسلیم دهی سلاح به پروسه دایاگ نمی‌باشد.
به گفتۀ آقای عابد، تمام اسلحۀ جمع شده دو باره به "نیروهای خیزش مردمی" تسلیم داده می‌شود.
آقای عابد گفت:"سلاح که از عملیات ها به دست می‌آید، به نام خیزش‌های مردمی توزیع می‌شود. در شمال کشور در زمان آغاز برنامه دایاگ پنجصد باند گروپ مسلح غیر مسئول شناسایی شده بود که حالا این رقم بالا رفته و بیشتر از یک هزار و یک و نیم هزار رسیده است."
مسئول برنامه دایاگ در حوزه شمال افغانستان، نهادهای امنیتی را به عدم همکاری برای جمع آوری اسلحه متهم می‌کند و می‌گوید که بارها کارمندان این برنامه از سوی استخبارات و پولیس همکاری نشده اند.
اقای عابد می‌گوید : "ریاست های امنیت ملی هیچ نوع همکاری با پروسه ما نمی‌کند. فکر می‌کنند که ما آمدیم از جیب شخصی شان، پول شان را یا پیسه شان را می‌گیریم، در حالی که این حق ماست. ما در همین وظیفه توظیف شده ایم و بر اساس فرامین دولت و به امضای رئیس جمهور، به امضای رئیس شورای امنیت و به امضای قوماندان‌های قوای مسلح (فعالیت می کنیم)."
نگرانی ها از افزایش نا امنی در شمال افغانستان
در همین حال، به باور مسئولین دایاگ، توزیع دوباره اسلحه به افراد غیر مسئول زیر عنوان نیروهای خیزش مردمی می‌تواند در آینده مشکلات جدی را در تأمین امنیت حوزه شمال افغانستان به میان بیاورد.
بر بنیاد اطلاعات مسئولین دایاک، افراد مسلح غیر مسئول در حوزه شمال افغانستان حالا به گروه های بزرگتری تبدیل شده اند و حتی زندان ها و تشکیلات ویژه ای دارند و تلاش نیروهای امنیتی نیز برای مهار گروه های مسلح غیر مسئول تا حال، بی‌نتیجه بوده است.
با وجود ادعا ها در مورد عدم همکاری نهادی های امنینی در قسمت جمع آوری سلاح از نزد افراد غیر مسئول، سید کمال سادات، قوماندان امنیه، می‌گوید که با توجه به تجارب گذشته، برای جلوگیری از توزیع اسلحه برای افراد غیر مسئول، دستور داده تا از چنین اقدام، جلوگیری شود.
آقای سادات افزود:"این یک واقعیت است که سلاح نزد افراد غیر مسئول باعث نگرانی ما است. به پولیس خود وظیفه دادیم که هیچ کس را نگذارند تا بدون جواز، سلاح را حمل کنند؛ در شهر ما گشت‌وگذار کنند، حتی در ولسوالی‌ها (موتر های) شیشه سیاه را گرفتار کنند."
در همین حال، مسئولین شورای عالی صلح بلخ نیز از موجودیت افراد مسلح غیر مسئول گفته اند که این گروه ها سبب می‌شود تا مخالفین کمتر به روند صلح یکجا شوند.
به باور شماری از کارشناسان، توزیع دوباره اسلحه به افراد غیر مسئول زیر نام نیروهای خیزش مردمی یا هر گروهی دیگر،،می‌تواند آرامش روانی مردم را جامعه تحت تأثیر قرار دهد.
قادر مصباح، یکی از کارشناسان در شمال افغانستان، به رادیو آشنا صدای امریکا گفت که در مورد موجودیت و افزایش گروه های مسلح در شمال افغانستان، نگران است.
آقای مصباح افزود:"من واقعاً نگران این وضعیت جامعه استم. وقتی که می‌بینیم که هر فردی که در اینجا وکیل است، حداقل ده ها گروپ مسلح برای خود ساخته، هر کسی که زمانی فرمانده یکی از جبهات جنگ بود ،حالا او ده‌ها گروپ در قریه و قصبه خود ساخته و کسانی که تاجر اند در هر جایی که دفتر دارند در آنجا شما می‌بینید چهار یا پنج فرد مسلح را گرفته، استخدام کرده، اینها همه باعث نگرانی است واین نگرانی باید کم شود".
کمیسیون مستقل حقوق بشر در شمال نیز گفته است که گسترش گروه های مسلح غیر مسئول سبب افزایش نقض حقوق بشر در افغانستان شده است و بیشتر خشونت ها در مناطق تحت نفوذ گروه های مسلح و طالبان انجام می‌شود.
افزایش مجازات های خود سرانه، محاکمه های صحرایی، قتل های ناموسی و تجاوز جنسی بالای کودکان و دختران از موضوعاتی است که به شدت این کمیسیون از آن ابراز نگرانی می‌کند.
در تازه ترین مورد یک خانم ۲۲ ساله به اتهام داشتن رابطه تبلفونی با یک پسر در ولسوالی پشتون کوت ولایت فاریاب از سوی افراد مسلح غیر مسئول تیرباران شد.