ریاست حج و اوقاف بلخ می‌گوید که بیش از ۸۰۰ مدرسه دینی در آن ولایت فعالیت دارد و تنها ۳۰ مدرسه نزد آنها ثبت می باشد.
مقام های آن ریاست می افزایند که موجودیت مدارس دینی غیر رسمی و ثبت ناشده می تواند در تقویت جنگجویان مسلح مخالف دولت کمک کند.
محمود دانشجو، رئیس ارشاد، حج و اوقاف ولایت بلخ در صحبت با صدای امریکا از احتمال سربازگیری توسط طالبان از مدرسه های غیر رسمی ابراز نگرانی کرد.
او گفت: "هیچ مدرسه که در آن قران، حدیث و فقه اسلامی تدریس می شود، غیر قانونی نبوده ولی آن را غیر رسمی گفته می توانیم. بیشتر سرباز گیری مخالفین دولت افغانستان از مدارس غیر رسمی صورت می گیرد."
این در حالیست که ۲۵۰ مدرسه دینی در بلخ در حال ثبت و طی مراحل قانونی قرار داشته و متباقی بدون نظارت حکومت افغانستان به تدریس موضوعات دینی و اسلامی مشغول اند.
به گفته مسؤولین ریاست حج و اوقاف بلخ، در شماری از ولایت های شمال افغانستان از مدارس به اندازه مکاتب دولتی حمایت مالی کافی صورت نمی گیرد که این امر میزان سوء استفاده از مدارس دینی را از سوی مخالفین بیشتر می سازد.
از سوی دیگر مسؤولین ریاست حج و اوقاف در بلخ می گویند که داشتن اسناد مدارس دینی خارجی، نزد وزارت معارف افغانستان با اعتبار تر از اسناد مدارسی داخلی در کشور است که این موضوع میزان مهاجرت دانشجویان دینی را به بیرون از کشور بیشتر ساخته است.
محمود دانشجو، رئیس حج و اوقاف بلخ افزود: "متاسفانه این کار سبب میشود که جوانان تلاش کنند که به خارج بروند و از آنجا سند (فراغت مدرسه) بیاورند، حتی اگر این سند غیر رسمی هم باشد."
به باور کارشناسان امور اسلامی، ایجاد فاصله بین دانشگاه ها و مکان های آموزشی برای فراگیری آموزه های اسلامی مثل مدرسه ها، از چالش های اساسی است که مخالفین توانسته عطف توجه برای سوء استفاده از این مکان ها را روی دست بگیرند.
محسن دانش، عضو شورای علمای شمال افغانستان و یکی از کارشناسان امور دینی گفت: "اگر کنترول و نظارت، و ثبت و راجستر (مدرسه ها) صورت نگیرد ممکن است مورد استفاده سوء در جهات منفی قضیه دینی صورت بگیرد. ما اگر در افغانستان بتوانیم مدارس خود را تحت پوشش قرار بدهیم و حکومت بتواند که مدارس خود را تمویل بکند و در جهت مثبت سوق بدهد، آنان (جوانان) از رفتن به خارج منصرف می‌شوند."
با آنکه هنوز اسنادی مبنی بر سرباز دهی مدارس دینی به گروه های دهشت افگن وجود ندارد، اما گمانه زنی ها بر این است که مدارس دینی یکی از اماکن مورد اعتماد مخالفین برای استخدام افراد برای انجام فعالیت های هراس افگنی می باشد.