فعالان آموزش دختران با نشر یک سند دادخواهی می‌گویند که ممنوعیت‌ها بر زنان و دختران در زمینه‌های مختلف نه تنها آنان را به فشار روحی و روانی دچار کرده، بلکه ازدواج‌های زیر سن، فروختن دختران به دلیل فقر و انواع محرومیت‌ها و خشونت‌ها نیز دامن‌گیر آنان شده است.
این سند دادخواهی حاوی دیدگاه‌های ۳۶۰ شبکه و سازمان حقوق بشری و ۱۸۰۰ تن از عالمان دین، کارشناسان، آموزگاران، دانش‌آموزان دختر، فعالان مدنی، معترضان، هنرمندان و خبرنگاران از ۲۵ ولایت افغانستان است.
در این سند که ناوقت پنجشنبه فبروری (۱۲ دلو) نشر شده، آمده است که از ۸۶۵ روز به این طرف دختران در افغانستان حق رفتن به مکتب و دسترسی به آموزش دوره ثانوی را از دست داده اند که منجر به ناامیدی در بین جوانان و تاثیرات منفی در زندگی آنان شده است.
این فعالان گفته اند: "بسته ماندن درب مکاتب و دانشگاه‌ها به روی دختران و زنان نهایت شرم‌آمور، تاسف‌بار و در قرن 21 مایه ننگ تارخی است. آنچه این گروه (طالبان) بر اساس آن حکم منع آموزش دختران را صادر می‌کنند، در معایت صریح با آموزه‌های اسلامی، فرهنگی، قوانی و خواست شهروندان افغانستان است".
در این سند دادخواهی آمده است که طالبان از زمان تسلط دوباره بر افغانستان تا اکنون بیش از ۱۰۰ فرمان و دستور سختگیرانه را برای سرکوب، انزوا و حذف دختران و زنان از جامعه صادر کرده اند.
این فعالان آموزش هشدار دادند که تداوم وضعیت کنونی سبب تاثیرات وخیم اجتماعی خواهد شد و فقر، خشونت، جهل، بی‌سوادی، خرافات، ارزش‌شکنی و جنایات بشری پیامد آن برای شهروندان افغانستان خواهد بود.
این سند دادخواهی از گزارش تطبیق اهداف انکشاف پایدار ۲۰۲۳ که شبکه راه حل توسعه پایدار و دانشگاه دوبلین آن را تهیه و نشر کرده، استناد کرده و گفته است که افغانستان در بین ۱۶۶ کشور جایگاه ۱۵۸ را کسب کرده است.
در این سند آمده است: "این بسیار واضح نشان می‌دهد که با تاسف افغانستان در قسمت تطبیق اهداف، در بدترین وضعیت قرار گرفته و مخصوصاً در تطبیق هدف چهارم که بحث آموزش باکیفت تا سال ۲۰۳۰ است، هیچگونه دستاوردی نداشته و عقب‌گرد غیرقابل جبران را تجربه کرده است".
یک دختر دانش‌آموز گفته است که سکوت "شرم‌آور" جهان در قبال آموزش دختران و زنان، بیانگر معاملات سیاسی و بازی‌های منفی سران بر سر تمام ارزش‌های انسانی و اخلاقی است.
یکی دیگر از دختران دانش‌آموز که نامی از او برده نشده گفته است: "من خودم را زندانی در داخل قفسی حس می‌کنم که هوا و توان نفس کشیدن ندارد، دو سال است که خود را اسیر می‌یابم...هیچ حسی به زندگی و امیدی دوباره نمی‌یابم".
این فعالان از ملل متحد، کشورهای عضو این سازمان و رهبران جهان خواسته اند که با توجه به تعهدات بین‌المللی شان در قبال افغانستان، اقدامات عاجل، عملی و جدی را در زمینۀ آموزش دختران و زنان افغانستان روی دست بگیرند.
آنان خطاب به ملل متحد و سران جهان گفته اند: "شما به عنوان ساختارهای بین‌المللی و رهبرانی که به برابری، عدالت و حقوق بشر اعتقاد و تعهد دارید، باید در کنار میلیون‌ها دختر، زن و خانواده‌های شان که خواستار بازگشایی مکاتب، حق دسترسی به کار و احیای فوری و کامل وضعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در افغانستان استند، بایستید و فشار لازم و کارا را بر این گروه وارد کنید".
به رسمیت شناختن "آپارتاید جنسیتی" در افغانستان، مستندسازی و نشر نقض حقوق بشری، تبعیض مبتنی بر جنسیت، نسل‌کشی و جنایات توسط طالبان، از دیگر خواست‌های است که در این سند دادخواهی گنجانیده شده است.
همچنان این سند هشدار داده است که به وضعیت سیاسی و اجتماعی افغانستان رسیدگی نشود، منطقه و جهان بار دیگر بحران‌ها و تهدیدهای افراط‌گرایانه و امنیتی جدید را تجربه خواهند کرد.
طالبان پس از گرفتن قدرت در افغانستان، نه تنها آموزش دوره متوسطه و لیسه را برای دختران ممنوع قرار دادند، بلکه محدودیت‌های فزایندۀ دیگر را نیز بر زندگی اجتماعی زنان وضع کردند.
ممانعت از رفتن به دانشگاه، پارک‌های تفریحی، حمام‌های عمومی و بستن آرایشگاه‌ها همه و همه زنان و دختران را در این مدت هدف قرار داده است.
همچنان این گروه کار زنان را در ادارات دولتی به جز سکتور معارف و صحت، نهادهای غیردولتی به شمول دفاتر سازمان ملل متحد منع کرده است.