رجب طیب اردوغان ، رییس جمهور ترکیه روز پنجشنبه سوم فبروری (۱۴ دلو) به منظور میانجیگری بین اوکراین و مسکو به کیف سفر میکند. با وجود اینکه اردوغان با هردو کشور روابط نزدیک دارد، اما تحلیلگران به این باور اند که رییس جمهور ترکیه در این تلاش از چندین جهت با چالش مواجه خواهد شد.
اسلی ایدنتاشباش، کارشناس ارشد در کانون فکری شورای اروپا در امور روابط میگوید که یگانه مقصد رییس جمهور ترکیه میانجیگری است.
خانم ایدنتاشباش گفت: "ترکیه بینهایت خواهان میانجیگری در این منازعه است: اردوغان میخواهد از روابطاش با زیلینسکی، رهبر اوکراین، استفاده کند، با درنظرداشت این واقعیت که ترکیه عضو ناتو است، و اردغان واقعاً روابط دوستانه با پوتین دارد، لذا، او پیشنهاد مذاکره را داده است."
ولادمیر زیلینسکی ، رییس جمهور اوکراین از تلاش های اردوغان به خاطر وساطت استقبال کرده است. اما به باور مصطفی ایدن، استاد روابط بین المللی در پوهنتون قادر خاص شهر استانبول، اردوغان با چالش های سختی مواجه است.
آقای ایدن گفت: "ترکیه برای میانجیگری در واقع از موقف خوبی برخوردار است . بدبینی من از دیدگاه روسیه ناشی میشود. فکر نمیکنم که روسیه خواهان میانجگیری با اوکراین باشد. آنان [روسها] تلاش دارند تا به سطح بالا یعنی امریکا گفتگو کنند، تا اینکه با اوکراین وارد گفتگو شوند."
رییس جمهور اردوغان ماه گذشته پوتین را به سفر ترکیه دعوت کرد، اما پوتین پاسخ مبهمی داد و گفت که اگر وضعیت موجود همهگیری کووید۱۹ اجازه دهد به ترکیه سفر خواهد کرد. از دید برخی تحلیلگران از پاسخ پوتین به دعوت اردوغان بر میآید که وی چندان علاقمند میانجیگری ترکیه نیست.
پترو بورکوفسکی، کارشناس ارشد در بنیاد ابتکارات دموکراتیک در کیف میگوید که ترکیه نقش کلیدی در وساطت را ندارد، با آنهم به گفتۀ این تحلیلگر، رییس جمهور اوکراین ممکن اردوغان را به صفت میانجی بنگرد.
آقای بورکوفسکی گفت: "فکر نمیکنم ترکیه تغییر بارزی را در میز مذاکرات آورده بتواند، با اینحال، اگر اردوغان موفق شود تا زمینه ملاقات شخصی را میان زیلینسکی و پوتین مساعد کند، زیلینسکی از این فرصت استفادۀ داخلی کرده میتواند. اگر این گفتگوها موفقیتآمیز و مثمر باشد، هم برای زیلینسکی و هم برای کشورش واقعاً خوب است، اما اگر ناموفق باشد، او خواهد گفت که همه گزینه ها را آزمایش کردیم و اکنون باید کار دیگری انجام دهیم."
انقره به شدت مخالف اشغال کریمیه از سوی روسیه است و در این خصوص از کیف حمایت کرده است. ترکیه همچنان با نادیده گرفتن اعتراضات مسکو، به اوکراین طیارههای بیسرنشین نظامی را فروخته است.
شرکتهای ترکی به عنوان سرمایگذاران پیشگام در اوکراین شمرده شده و انتظار میرود که آقای اردوغان در جریان سفر روز پنجشنبه قرارداد تجارت آزاد را با کیف امضا کند.
خانم ایدنتاشباش میگوید که این جایگاه ترکیه ارزش خوب برای متحدان غربی انقره دارد. او گفت: "انقره با استفاده از این فرصت میخواهد روابط خود را با ناتو تقویت بخشد. روابط ترکیه با واشنگتن در چند سال اخیر واقعاً فراز و فرود داشته و گاهی پرتنش بوده است. از اینرو، بحران اوکراین فرصتی برای درخشش اعتبار ترکیه به صفت عضو ناتو است."
در عین حال، انقره روز دوشنبه به نشانۀ برقراری توازن، تعهد خود به کنوانسیون مونترکس را تصریح کرد. بر اساس این کنوانسیون، دسترسی کشتیهای جنگی به شمول کشتیهای ناتو، در بحیره سیاه محدود ساخته شده است.
اما با توجه به وابستگی ترکیه به گاز روسیه و نیز تقابل این دو کشور در جنگ سوریه –که روسیه از بشارالاسد و ترکیه از مخالفان سیاسی اسد حمایت میکنند – به باور تحلیلگران، اردوغان آگاه است که مسکو میتواند از ترکیه بهای گزافی حصول کند.