نکاح اجباری یا عدم رضایت یکی از طرفین نکاح به ویژه عروس در مناطق مختلف افغانستان عمدتاً در مناطق روستایی و دور افتاده به کرات دیده شده است و شماری زیادی آنرا یک رسم میپندارند و پرسیدن رضایت طرفین را عار میدانند.
علمای دین میگویند که دو رکن اساسی و اصلی نکاح "ایجاب و قبول" است. در ازدواج اسلامی وصلت زنان و مردان مسلمان با نکاح و پذیرفتن همدیگر صورت میگیرد و اسلام در نکاح بر رضایت جانبین یعنی زن و مرد تاکید دارد.
عزیزالله مفلح عالم دین و خطیب مسجد جامع کارته چهار با استناد به این آیت قرآن" فانکحوا ما طاب لکم" یعنی کسی را به نکاح بگیرید که پسند شما باشد،" دخالت پدر و مادر زوج شامل در نکاح را نفی می کند.
آقای مفلح میگوید که در اسلام، والدین با وصف داشتن حق ولایت در نکاح، باید از فرزندان شان بپرسند که آیا میخواهند با فردی که آنان پیشنهاد میکنند، نکاح کنند یا نه.
علمای دین به این اتفاق نظر دارند که در نکاح جبر نیست اما آقای مفلح میپذیرد که در جامعۀ افغانی شمار زیادی از والدین است که فرزندان – دختران و پسران شانرا به جبر به نکاح در میاورند.
اینکه پس از عقد نکاح از سوی وکیل مهر و نفس در حضور دو شاهد چه باید صورت گیرد نظریات اندکی مختلف اما مشترک است.
محمد داود نسیمی، استاد اسلامیات در کالج نووا ایالت ورجنیا میگوید زمانی که زوج با هم تنها میشوند باید در مورد چگونگی نکاح از همدیگر بپرسند که آیا نکاح به رضایت شان صورت گرفته است یا نه. آقای نسیمی میگوید که در افغانستان خاموشی را نشانۀ رضاییت میپندارند که این روش درست نیست.
مقاربت در نکاح اجباری
عزیز الله مفلح میگوید زوجی که نکاح شان به شکل اجباری و زیر فشار کس دیگری صورت گرفته باشد، نکاح شان درست نیست و اگر همبستر میشوند" زنا" محسوب میگردد.
او گفت:" اگر بدون رضایت دختر نکاح صورت میگیرد، به هیچ مذهب از مذاهب چهار گانه؛ امام ابوحنیفه، امام شافعی، امام احمد حنبل و امام مالک، در اقوال ظاهر و صریح شان درست نیست."
آقای مفلح میگوید که شریعت به مردان اجازه داده است که پیش از نکاح با زن یا دختری که میخواهند ازدواج بکنند، برای مدت کوتاهی صحبت کنند.
اما آقای نسیمی که استاد اسلامیات است میگوید که همبستر شدن زوج نکاح شده را نمیتوان زنا قبول کرد ولی او تأکید میکند که اگر به جبر باشد گناه بزرگ محسوب میگردد.
او علاوه کرد:" اگر دختر از همبستر شدن ممانعت میکند و اجباری بودن ازدواج و نکاح را اظهار میکند، (و اگر مرد از اجبار کار میگیرد) همین جاست که برای مرد یک گناه بزرگ حساب میشود، اما آن را نمیتوان زنا حساب کرد."
آقای نسیمی میگوید که با آنهم قاضی باید قضیه را مورد بررسی قرار دهد و در رابطه تصمیم بگیرد.
این استاد اسلامیات میگوید که در اسلام توصیه شده است که پدر و مادر باید در مورد آینده و به ویژه ازدواج فرزندان شان دقیق توجه کنند و برای آنان زنان و مردانی را برگزینند که با فرزندان شان توافق روحی، فکری و ذهنی داشته باشند و از نگاه موقف اجتماعی با هم نزدیک باشند.
او افزود پدران و مادرانی که حقوق فرزندان شان را مراعت نمیکنند نزد خداوند مسؤول خواهند بود.
ابعاد حقوقی
با وجودیکه علمای دین در مورد حلال و حرام بودن مقاربت پس از نکاح اجباری اندکی اختلاف نظر دارند اما قانون مدنی افغانستان یک جانب این قضیه را قربانی و جانب دوم را مجرم میپندارد.
کبیر رنجبر، رئیس اتحادیۀ حقوق دانان افغانستان میگوید که نکاح اجباری باطل است. "کسی که برای مقاربت اعمال فشار و زور میکند، بر مبنای قانون مجازات میشود."
آقای رنجبر افزود که با آنهم در افغانستان شماری زیادی از دختران و پسران به خاطر خواست های خانواده هایشان تمام مشکلات را پذیرفته و بدون این که رضایت داشته باشند، زندگی مشترک را آغاز میکنند.
عزیز الله مفلح، امام مسجد کارتۀ چهار نیز میگوید که چنین زندگی ها اکثر توأم با مشکلات فراوان، خشونت ها بوده، و حتی منجر به طلاق میشود.