برای تهیه این گزارش به مدرسه سناتور جنت گل خان تره خیل رفتم. این مدرسه روز پنجشنبه جشن فراغت ۱۲۰ دختر را تجلیل کرد. این نخستین دور فراغت متعلمین آن مدرسه بود.
مدرسه سناتور جنت گل خان تره خل در یکی از کوچه های دور افتاده بازار پلچرخی کابل موقعیت دارد و حدود ۱۱۰۰ دختر در آن مصروف آموزش می باشد.
بازار پلچرخی ظاهراً فضای کاملأ مردانه دارد و در حدود یک و نیم ساعت مسافه ای که ما طی کردیم، زنان انگشت شمار در آنجا به چشم خورد که آنان هم چادری بر سر داشتند.
نگاه ها آنان به سوی زنی که رویش پوشانیده نیست، نا آشنا و متفاوت بود.
کار زنان در بیرون از خانه
اما دخترانی که در مدرسه سناتور جنت گل خان تره خیل درس می خوانند، باور دارند که در صورت رعایت کردن حجاب، کار کردن زنان در بیرون از خانه از لحاظ دینی محدودیت ندارد. به گفته آنان، رعایت حجاب شامل "پوشانیدن چهره" نیز است.
دخترانی که روز پنجشنبه از آن مدرسه فارغ شدند، می خواهند دوباره در همین مدرسه معلم شوند و به تدریس علوم دینی بپردازند.
رویا، یکی از دخترانی که امروز از آن مدرسه فارغ شد، به صدای امریکا در مورد اهدافی که در آینده دارد گفت: "من می خواهم استاد شوم... برای دیگران درس بدهم و آنها را هم این گونه تربیه کنم."
ملالی، یکی دیگر از فارغین این مدرسه گفت: "اگر زنان وظیفه اجرا کنند، پدران دختران خود را اجازه می دهند که به مدارس بروند و درس بخوانند. اگر استادان، مرد باشند، آنان دختران خود را اجازه نمی دهند بخاطریکه استاد مرد است."
جنگ در برابر نیرو های خارجی
اما دختران دانش آموز در این مدرسه باور دارند که آواز خوانی بانوان و شنیدن موسیقی "حرام" است. تعدادی از آنان هم جنگیدن در برابر نیرو های خارجی مستقر در افغانستان را "جایز و حلال" می دانند.
دیوه، یکی از استادان مدرسه دینی سناتور جنت گل خان تره خیل است. او در پاسخ به این پرسش که نظرش در مورد آوازخوانی زنان چیست، گفت:" آواز خوانی گناه دارد. (زنان) بجای آواز خوانی، چرا قران نمی خوانند و تلاوت نمیکنند؟"
من در ادامه از دیوه پرسیدم که نظرش به عنوان استاد آن مدرسه دینی در مورد جنگ طالبان در برابر نیروهای خارجی چیست؟
دیوه گفت "کار خوب میکنند. از نگاه اسلام خوب است."
مدارس ثبت ناشده و گسترش نفوذ افراط گرایی
این در حالیست که همین اکنون ۳۵۰۰ مدرسه دینی با ۳۵۰ هزار دانش آموز تحت نظارت وزارت حج و اوقاف افغانستان فعالیت دارد که ۳۵ در صد آن مربوط دختران و ۶۵ در صد آن مربوط پسران است.
از جانب دیگر، حدود ۱۲۰۰ مدرسه دینی دیگر تحت نظارت وزارت معارف افغانستان فعالیت دارد که هشت الی ده در صد آن مربوط بانوان و متباقی آن مربوط پسران می باشد.
اما حدود ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ مدرسه دینی به گونه غیر رسمی در سراسر افغانستان فعالیت دارد که برای وزارت حج و اوقاف افغانستان مایه نگرانی است.
داعی الحق عابد، معین وزارت حج و اوقاف افغانستان به صدای امریکا گفت مدارس که ثبت شده است با بیشتر ساختن نظارت از سوی دولت، جلو راه یافتن گروه های تندرو به آن گرفته می شود.
آقای عابد افزود: "تشویشی که ما داریم از آن مدارسی است که تا حال ثبت و راجستر نمی باشد. آنان فعالیت های مشکوک شاید داشته باشند اما ما در صدد این استیم که همه مدارس در افغانستان راجستر شود تا بتوانیم درست تر (از فعالیت های آنان) مراقبت و نظارت کنیم."
ارتباط مدارس افغانستان با مدارس پاکستان
برخی کارشناسان ادعا دارند که مدارس دینی در داخل آن کشور با مدارس دینی در پاکستان ارتباط داشته و از سوی مدارس دینی پاکستان تمویل میشوند.
جاوید کوهستانی، آگاه مسایل نظامی و کارمند پیشین استخبارات افغانستان به صدای امریکا گفت: "برخی از این مدارس (در افغانستان) با مدارس حقانیه، نظامیه، بنوریه و سایر مدارسی که در پاکستان معروف اند، وابستگی های دارد... بیشتر استادان شان از همان مدارس آمده اند. آن مدارس (در افغانستان) فعلاً بستر سرباز گیری به طالبان اند. حتی بخشی از جنجگویان آسیای میانه در اینجا درس می خوانند."
دولت افغانستان در سال ۱۳۸۵ خورشیدی یک استراتیژی را مبنی بر جلوگیری از مهاجرت جوانان افغان به پاکستان وضع کرد که به گفته وزارت حج و اوقاف بر اساس آن استراتیژی، دولت افغانستان هزینه زیادی در بخش زیربنا های مدارس دینی در آن کشور کرده است.
دولت افغانستان همواره ادعا کرده است که مخالفان مسلح و گروه های دهشت افگن که در برابر دولت آن کشور میجنگند، در مدارس دینی پاکستان آموزش می بینند.
وزارت حج و اوقاف افغانستان تاکید می کند که میزان مهاجرت جوانان افغان برای آموزش در مدارس دینی خارجی نسبت به ده سال قبل کاهش چشمگیر یافته است.
دانش آموزان مدرسه تره خیل در منطقه پلچرخی کابل