تازه ترین سروی ملی نمایانگر کاهش مرگ و میر مادران باردار در افغانستان می باشد اما هنوز هم از هر یکصد هزار ولادت، 500 مورد آن به مرگ می انجامد.
اکنون کارمندان صحی در افغانستان بیم از آن دارند که ممکن انکشافات حاصله از امداد جامعه جهانی، با خروج قوای بین المللی دوباره از دست بروند و حیات مادران یک بار دیگر در معرض خطر قرار گیرد.
به گفتۀ متخصصین یکی از مشکلات اساسی صحی در افغانستان تاخیر در عرضۀ خدمات مناسب صحی می باشد.
اما فیض الله کاکر، مشاور رئیس جمهور افغانستان در امور صحی و معارف، با خوشبینی از وضعیت فعلی صحت عامه در افغانستان در مقایسه با ده سال قبل، هنوز هم مشکل دسترسی به خدمات اساسی صحی را یکی از چالش های فرا راه سکتور صحت در افغانستان می خواند.
خانواده هایی که در مناطق روستایی زیست دارند، وخامت و شدت مسایل صحی را کمتر درک می توانند. تسهیلات صحی در این ساحات بسیار اندک بوده و در بعضی حصص رفتن به نزدیکترین مرکز صحی چندین ساعت وقت را در بر می گیرد.
به گونۀ اوسط، هر زن افغان تا شش بار ولادت می کند که دو سوم ولادت ها به دلیل کمبود دایه ها و کارکنان صحی، در منزل و به دور از کمک افراد آموزش دیدۀ صحی صورت می گیرد.
ثریا دلیل، سرپرست وزارت صحت عامۀ افغانستان نیز ضمن تاکید بر بهبود کیفیت خدمات صحی، کمک های بین المللی را در این زمینه حیاتی می شمارد.
سروی اخیر که به کمک وزارت صحت عامه و ریاست احصائیۀ مرکزی افغانستان صورت گرفته، به استثنای مناطق پر آشوب و نا امن حدود 87 در صد نفوس کشور را تحت پوشش قرار داده بود.
با این همه، اگر وضعیت فعلی با یک دهه قبل مقایسه شود، اکنون شمار کمتر مادران در هنگام ولادت از بین رفته و رقم مرگ و میر اطفال زیر سن پنج سال نیز کاهش یافته است.
یکی از برنامه هایی که از سوی ملل متحد، بانک جهانی و ایالات متحده برای بهبود صحت باروری در افغانستان روی دست گرفته شده است، آموزش دایه ها می باشد. اکنون در 34 ولایت افغانستان زنان برای دو سال در این زمینه آموزش می بینند که هزینۀ آموزش هر یک آنها به 12 تا 18 هزار دالر بالغ می گردد.
آموزش ها بیشتر بر واقعات خونریزی های بعد از ولادت تمرکز می باشد که عامل بیشترین موارد مرگ مادران است.
اما انتقال مسوولیت این برنامه از امدادگران خارجی به وزارت صحت عامۀ افغانستان در ماه اکتوبر سال آیندۀ، مایۀ نگرانی متخصصین صحت شده است.
زیرا وجوه اختصاص یافته به این برنامه در عوض سازمان های کمک کننده، از طریق بانک مرکزی و وزارت صحت افغانستان به مصرف خواهد رسید.
گزارش اخیر بانک جهانی نشان می دهد که افغانستان به عنوان یکی از فقیرترین کشور های جهان، بعد از خروج کامل قوای بین المللی از آن کشور به حدود 7 میلیارد دالر کمک خارجی در سال نیاز دارد.
این گزارش بخش های ترانسپورت و صحت را در افغانستان آسیب پذیرترین بخش ها خوانده است.
در همین حال ناتو امدادگران خارجی را به ادامۀ کمک به افغانستان بعد از سال 2014 و خروج عساکر خارجی ترغیب می کند، اما وضعیت آشفتۀ اقتصادی در غرب و وجود فساد در افغانستان جنگ زده، ظاهرا سبب کاهش کمک ها خواهد شد.