سارنوال محکمۀ بین‌المللی جرایم (محکمۀ هاگ) در صدد کسب منظوری برای از سرگیری تحقیقات در مورد جرایم جنگی در افغانستان است که به گفتۀ وی عملکردهای طالبان و شاخۀ خراسان گروه دولت اسلامی در محراق آن قرار دارد و ادعاهای مبنی بر جرایم جنگی نظامیان امریکایی در افغانستان در این تحقیق اولولیت نیست.
کریم خان، سارنوال محکمۀ بین‌المللی جرایم روز دوشنبه ۲۷ سپتمبر (پنجم میزان) با نشر بیانیه‌ای گفته است که به دنبال سقوط حکومت افغانستان و مسلط شدن طالبان در آن کشور "وضعیت به گونۀ چشمگیر تغییر کرده است."
در این بیانیه آمده است که در پرتو تحولات اخیر در افغانستان، درخواست پیگرد جنایات جنگی در آن کشور، از قضات محکمۀ بین‌المللی جرایم صورت گرفته است.
محکمۀ بین‌المللی جرایم از ۱۵ سال به اینسو در صدد پیگرد ادعاهای مبنی بر جنایات جنگی در افغانستان بود تا اینکه سال گذشته تحقیقات کامل را در این زمینه آغاز کرد. اما آن تحقیقات از سوی حکومت پیشین افغانستان معطل شد، زیرا حکومت افغانستان گفت که خود در این زمینه تحقیقات می‌کند.
آقای خان گفته است: "پس از بررسی محتاطانۀ موضوعات، به این نتیجه رسیدم که در حال حاضر، دیگر دورنمایی از تحقیقات موثق و موثر در داخل افغانستان وجود ندارد."
پنج روز پیش از آنکه طالبان کابل را تصرف کنند و جنگجویان این گروه به شدت درگیر جنگ در ولایات افغانستان بودند، رییس کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد ضمن تقاضا برای توقف حملات طالبان، هشدار داد که گزارش‌های واصله به آن اداره حاکی از احتمال ارتکاب جرایم جنگی در ساحات تازه تصرف شده از سوی طالبان است.
محکمۀ هاگ آخرین گزینه برای پیگرد تحقیقات در مورد جنایات جنگی است و در صورتی این محکمه دست به کار می‌شود که کشور عضو آن به انجام تحقیقات در مورد جرایم جنگی، جنایات علیه بشریت یا نسل کشی قادر یا مایل نباشد.
اکنون قضات محکمۀ هاگ درخواست تحقیقات را، که در آن ادعاهای مبنی بر ارتکاب جرایم جنگی از سوی همه جناح‌ها به شمول نظامیان امریکایی و نیروهای امنیتی و دفاعی حکومت پیشین افغانستان نیز شامل است، بررسی می‌کند.
اما ایالات متحده همواره گفته است که محکمۀ هاگ صلاحیت بررسی قضایای مرتبط با نظامیان و شهروندان امریکایی را ندارد. دونالد ترمپ، رییس جمهور پیشین امریکا چند سال پیش تصمیم محکمۀ هاگ برای بررسی احتمال ارتکاب جرایم جنگی نظامیان امریکایی در افغانستان را "تجاوز بر حاکمیت ملی امریکا" توصیف کرد.
محکمۀ بین‌المللی جرایم که در سال ۲۰۰۲ ایجاد شد، نخستین محکمه‌ای است که جرایم جنگی، جنایات علیه بشریت و نسل کشی را در جهان پیگرد می‌کند. افغانستان در سال ۲۰۰۳ عضویت این محکمه را گرفت.
بل کلنتن، رییس جمهور پیشین ایالات متحدۀ امریکا میثاق روم را که بر اساس آن محکمۀ بین‌المللی جرایم ایجاد شد، امضا کرد، اما جورج بش، رییس جمهور پیشین ایالات متحده که پس از آقای کلنتن به قدرت رسید، با این نگرانی که مبادا محکمۀ یاد شده شهروندان امریکایی را غیرمنصفانه و بنا بر انگیزه‌های سیاسی پیگرد کند، از امضای این میثاق صرف نظر کرد و به این اساس امریکا عضویت محکمۀ بین‌المللی جرایم را ندارد.