در حالی که شکار حیوانات و پرندگان کمیاب در افغانستان، یکی از تهدیدات اساسی حیات وحش و عامل اصلی انقراض گونه‌های نایاب محسوب می‌شود؛ اما تلاش‌ها به هدف حفاظت از حیات وحش در بامیان افزایش یافته است.
ادامه تلاش‌ها برای حفاظت از حیات وحش در این ولایت سبب شده است تا گونه‌های نادر پرندگان و حیوانات وحشی در بامیان افزایش یابد.
بر بنیاد معلومات موسسه امریکایی، تحفظ از حیات وحش (WCS) در ولایت بامیان، ده‌ها نوع پرنده کمیاب که نسل آن در گذشته از اثر جنگ‌های داخلی در افغانستان در حال انقراض قرار داشت، شناسایی و ثبت شده است.
بر اساس یافته‌های این موسسه انواع گرگ، سه نوع پشک کوهی، کفتار گرگ، دو نوع آهوی کوهی، روباه، سیاه گوش و یک نوع نادر پلنگ فارسی در سال‌های اخیر در ساحات مختلف بامیان به خصوص شمال بند امیر اولین پارک ملی افغانستان به مشاهده رسیده است.
محمدابراهیم ابرار، رئیس موسسه تحفظ حیات وحش در بامیان به صدای امریکا گفت "در ساحات شمال بند امیر که یک ساحه غنی از منابع طبیعی به شمار می‌رود ما برنامه‌های مختلف را برای حفاظت از حیات وحش روی دست داریم که خوش‌بختانه به تعداد حیوانات و پرندگان وحشی که در معرض انقراض قرار داشتند، افزایش آمده است که در حدود ۱۷۰ نوع پرنده در بند امیر ثبت شده است و در عین حال حیوانات دیگری نیز افزایش یافته است".
آقای ابرار افزود؛ برای نخستین بار پلنگ فارسی در ساحه فلات‌های شمال بند امیر درسال ۲۰۱۱، مشاهده شده است. فلات‌های شمال بند امیر یکی از ساحات مرتفع بامیان است که حدود چهارهزار کیلومتر مربع مساحت دارد و از سال ۲۰۰۶ بدینسو از سوی مؤسسه تحفظ حیات وحش تحقیقات در آن‌جا جریان دارد.
به گفتۀ محققین محیط زیست، فلات‌های شمال بند امیر یکی از بزرگترین ظرفیت‌های منابع طبیعی و محل حیات وحش در افغانستان محسوب می‌شود که در سال ۲۰۰۶ میلادی شناسایی شده است و پوشیده از گیاهان مختلف و درختان ارچه می‌باشد.
محققین جامعه حفاظت از حیات وحش، در سال ۱۳۹۰ خورشیدی، کمان هزارچشم، یا قوس طبیعی را با عرض ۶۱ متر، در ساحه سرحدات شمال بامیان کشف کردند. این قوس طبیعی دوازدهمین قوس بزرگ جهان محسوب می‌شود.
نگرانی فعالان محیط زیست
با آنکه شکار و تخریب حیات وحش در سالیان اخیر کاهش یافته است؛ اما فعالان محیط زیست در بامیان هنوز هم از شکارهای بی‌رویه پرندگان کمیاب و حیوانات وحشی در بامیان نگران اند.
فاطمه حسنی فعال محیط زیست در بامیان گفت، با وجودی که وضعیت حیات وحش در سالیان اخیر در بامیان بهبود یافته؛ اما ارگان‌های اجرائیوی در دستگیری و جلوگیری از شکارچیان اقدامات چشم‌گیری انجام نداده اند.
او افزود "گاهی اوقات شکارچیان دستگیر می‌شوند؛ اما پس از مدت کوتاهی دوباره رها می‌شوند که این خود نگران‌کننده است".
شکار پرندگان و حیوانات وحشی، قاچاق غیرقانونی گیاه‌های وحشی که به عنوان ادویه از آنان استفاده می‌شود یکی از نگرانی‌های عمدۀ فعالان محیط زیست بامیان محسوب می‌شود.
از سویی هم اداره محیط زیست بامیان با آنکه موجودیت شکار و قاچاق غیرقانونی نباتات را در این ولایت تأیید کرد؛ اما از باشندگان این ولایت خواست که برای حفاظت از حیات وحش دولت را یاری رسانند.
مرتضی آروین سرپرست اداره محیط زیست بامیان گفت" گرچند اقداماتی برای جلوگیری از شکار صورت گرفته؛ اما در بسیاری از ساحات هنوز هم مردم محل و یا دیگر افراد به شکل غیرقانونی به شکار می‌پردازند".
شکارچیان آهو بیشتر این حیوان کم‌نظیر را - که اخیرأ در بامیان افزایش یافته است - برای استفاده از گوشت آن را شکار می‌کنند؛ اما پرندگان چون باز و باشه از سوی شکارچیان به خارج از کشور قاچاق می‌شود.
سمونمل محمدعلی لکزی، آمر امنیت قوماندانی امنیه ولایت بامیان گفت، پولیس و نیروهای امنیتی بامیان گزمه‌های منظم را برای جلوگیری از شکارهای غیرقانونی روی دست دارند و افزود "در این ارتباط تلاش‌های ما به صورت شب و روز ادامه دارد".
بامیان از ولایات کوهستانی در مرکز افغانستان است که ساحات مرتفع و وسیع را به خود جاداده است. بند امیر، دره یکاولنگ، دره فولادی و حوض‌های طبیعی کوه بابا از معروف ترین ساحات جیولوژیکی این ولایت است که شامل لیست ساحات حفاظت‌شده نیز می‌باشد.
فلات‌های شمال بندامیر نیز که یکی از ساحات تازه شناخته شده طبیعی بامیان است به عنوان ذخیره گاه مهم حیات وحش، تحت تحقیق بوده و تلاش‌ها برای شامل‌شدن آن در لیست ساحات حفاظت‌شده جریان دارد.