سازمان بین‌المللی مهاجرت به مناسبت روز جهانی مهاجرت گفته است که میلیون‌ها نفر در افغانستان از خشونت‌ها، بی‌ثباتی اقتصادی، و اثرات منفی دهه‌ها جنگ متضرر شده و در حالت آواره شدن و یا ترک وطن روبرو اند.
این سازمان روز چهارشنبه ۱۸ دسمبر (۲۸ قوس) گفت که این شهروندان افغانستان به دلیل بهبود وضعیت اقتصادی، فرصت‌های بهتر و به هدف مهیا شدن زندگی خوب، در تلاش مهاجرت از افغانستان اند.
همه‌ساله از ۱۸ دسمبر به عنوان روز جهانی مهاجرت در سراسر جهان تجلیل می‌شود. افغانستان از معدود کشورهای جهان است که در حدود هشت میلیون شهروندش در کشورهای خارجی به خصوص در کشورهای همسایۀ آن زندگی می‌کنند.
همچنان حدود شش میلیون نفر به دلیل جنگ‌ها و حوادث طبیعی از مناطق اصلی شان آواره شده و در حال حاضر، در مناطق دیگر در داخل این کشور زندگی می‌کنند.
سازمان بین‌المللی مهاجرت گفته است پس از تسلط مجدد طالبان بر افغانستان در اگست ۲۰۲۱، شهروندان این کشور با مشکلات زیادی به شمول بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی مواجه شده و همچنان زنان و دختران در این کشور با موجی از محدودیت‌ها روبرو شدند.
در این گزارش آمده است که بحران‌های متواتر به شمول بحران خشک‌سالی در این کشور، مردم را به مهاجرت ترغیب کرده است.
ملل متحد با اشاره گزارش اخیر بانک جهانی دربارۀ افغانستان، گفته است که در حال حاضر، نیمی از جمعیت این کشور در فقر زندگی می‌کنند، زنان با مشکلات زیادی مواجه اند و اکنون میلیون‌ها خانواده برای زنده ماندن به کمک‌های بشردوستانه وابسته اند.
سازمان بین‌المللی مهاجرت گفته است: "با وجود این تهدیدها، افغان‌ها در طول سال انعطاف قابل توجهی در سفر خود نشان داده‌اند و میلیون‌ها نفر در حرکت هستند."
این سازمان درباره دلایل سفر افغان‌ها به ایران و پاکستان گفته است که بیشتر آنان، برای دسترسی به فرصت‌های اقتصادی، مصوونیت، امکانات بهتر صحی و به هدف دیدار با اقارب شان، به این کشورها سفر می‌کنند.
ملل متحد گفته است که بر اساس آمار ماه سپتمبر امسال، حدود ۳.۷۵ میلیون افغان در ایران و ۲.۰۵ میلیون دیگر در پاکستان زندگی می‌کنند. هرچند مقام‌های ایرانی مدعی اند که حدود شش میلیون افغان در آن کشور به سر می‌برند.
در این گزارش آمده است: "امسال، تیم های پاسخ‌گویی سازمان بین‌المللی مهاجرت، ۱.۲ میلیون مهاجر افغان را که بدون اسناد اقامت قانونی بودند و به کشور شان اخراج شدند در چهار نقطۀ مرزی با ایران و پاکستان ثبت کرده است. همچنان ۱۰۰هزار نفر دیگر را در میدان هوایی کابل ثبت کردند که آنان در این مدت به کشور خود برگشت کرده‌اند."
بر اساس معلومات ملل متحد، حدود ۸۰ هزار و ۵۰۰ مهاجر افغان که از پاکستان به کشور خود برگشته اند، بسیاری آنان گفته اند که به دلیل سیاست سخت‌گیرانۀ دولت میزبان مجبور شدند تا به کشور خود برگردند. آنان گفته اند که به دلیل نداشتن مدارک اقامت، با مشکلات زیادی مواجه بوده و در این اواخر درآمد ثابتی برای امرار معیشت نداشته اند.
این سازمان گفته است که بیش از ۱.۱ میلیون مهاجر افغان فاقد اسناد قانونی به کشورشان بازگشته‌اند که از این میان، ۶۶ درصد آنان از ایران بوده اند.
ملل متحد با ابراز نگرانی گفته است که بیشتر این مهاجران در حالی به مناطق خود برگشته اند که بیکاری و مشکلات اقتصادی در افغانستان، بیشتر از هر زمان دیگر افزایش یافته است.
در هفته‌های اخیر، پولیس ایران اخراج اجباری مهاجران افغان را افزایش داده و روزانه هزاران نفر را پس از توقیف و بازداشت به کشور شان باز می‌گرداند.
اخیراً برخی از مهاجران افغان در ایران گفتند که پولیس ایران روزانه صدها نفر را از بخش‌های مختلف آن کشور بازداشت و پس از مدتی توقیف، اخراج می‌کند. به گفتۀ آنان، پولیس ایران حتا شبانه وارد محل بود و باش مهاجران افغان شده و به اذیت و آزار آنان می‌پردازند.
همزمان با این، سازمان بین‌المللی مهاجرت با نشر گزارشی گفت که طی هفته نخست این ماه، شمار برگشت کنندگان نسبت به تعداد افرادی که در تلاش ترک کشور شان از طریق مرزها بوده اند، بیشتر بوده است. این ادارۀ ملل متحد اضافه کرد که حکومت ایران روند اخراج اجباری مهاجران افغان از این کشور را تشدید کرده و به همین دلیل، روزانه صدها نفر از طریق مرزها وارد افغانستان می‌شوند.
به گفتۀ این سازمان در حال حاضر، تیم‌های نظارتی آن در ده نقطۀ مرزی افغانستان با ایران و پاکستان به ویژه در مرزهای اسلام‌قلعه، ابوالنصر فراهی، ملک، سپین بولدک، انگور اده، غلام خان، دند پتان و تورخم، حضور دارند و آنان روند ورود و خروج مهاجران از افغانستان را نظارت می‌کنند.