ادارهٔ بین المللی انرژی اتمی سازمان ملل متحد روز سهشنبه ۲۲ نومبر (اول قوس) گفت که ایران غنی سازی یورانیم با غنای ۶۰ درصدی را در تاسیسات هستهای فردو آغاز کرده است و پلان دارد تا توانایی غنی سازی یورانیم خود را به طور گسترده افزایش بدهد.
اظهارات این اداره فقط چند ساعت پس از بیان شد که ایران اوایل سهشنبه اعلام کرد که غنیسازی یورانیم ۶۰ درصدی را در تاسیسات فردو آغاز کرده است و در بیش از یک سال گذشته، این غنیسازی را در تاسیسات آزمایشی نطنز انجام داده است.
در حالیکه ایران یورانیم با غنای ۶۰ در صدی را در سایر تاسیسات غنی میسازد، تصمیم تهران در پایگاه هستهای فردو، احتمالاََ از سوی کشورهای غربی به مثابهٔ یک اقدام تحریکآمیز تلقی شود، زیرا پایگاه زیر زمینی فردو در زیر کوه موقعیت دارد و حمله بر آن دشوار است.
یورانیم ۶۰ در صد غنی شده، کمتر از یورانیم ۹۰ در صدی است که از آن در ساخت تسلیحات هستهای کار گرفته میشود، اما این رقم یورانیم غنی شده به مراتب بیشتر از یورانیم غنی شده ایران قبل از توافق هستهای ۲۰۱۵ آن کشور با قدرت ها جهان است. قبل از توافق هستهای ۲۰۱۵، ایران یورانیم ۲۰ در صد غنی شده را تولید میکرد.
این تازهترین واکنش ایران به قطعنامه هفتهٔ گذشته شورای حکام ادارهٔ بینالمللی انرژی اتمی است که در آن از تهران خواسته شده است که با این اداره در عرصهٔ تحقیقات چندین سالهاش در مورد منشای ذرات یورانیم یافت شده در سه پایگاه هستهای اعلام ناشده در ایران، همکاری کند.
رافایل گروسی، ریيس ادارۀ بین المللی انرژی اتمی، روز سهشنبه گفت که ایران با استفاده از دو آبشار سانتریفیوژهای پیشرفتهٔ IR-6 موجود در پایگاه غنیسازی سوخت فردو، تولید یورانیم با غنای بالا و تا ۶۰ درصد را آغاز کرده است. این اداره با نشر اعلامیهای از قول گروسی گفته است که غنی سازی یورانیم در این سطح از ماه اپریل ۲۰۲۱ در پایگاه نطنز انجام شده است.
ایران شش سانتریفیوژ پیشرفتهٔ IR-6 در سه پایگاه در فردو و نطنز دارد. دپلماتها میگویند که این پیشرفتهترین مدلی است که در چنین مقیاسی استفاده میشود.
به گفته ادارهٔ بینالمللی انرژی اتمی، ایران قصد دارد ۱۴ سانتریفیوژ پیشرفتهٔ IR-6 دیگر را به فردو اضافه کند که شش مورد از آنها جایگزین سانتریفیوژهای نسل اول IR-1 خواهند شد، سانتریفیوژهایی که توانایی غنیسازی پنج تا ۲۰ درصد یورانیم را دارند.
ادارهٔ بینالمللی انرژی اتمی گفته است که در درازمدت ایران میخواهد پایگاه زیرزمینی و تجارتی غنیسازی را در نطنز توسعه دهد، مکانی که در حال نصب و راهاندازی سانتریفیوژهای پیشرفته است.
به گفتهٔ ادارهٔ بین المللی انرژی اتمی، ایران به پیشبرد فعالیتهای غنیسازی خود در پایگاه غنیسازی سوخت در نطنز ادامه میدهد و قصد دارد ساختمان تولیدی دوم را با قابلیت نگهداری بیش از ۱۰۰ سانتریفیوژ احداث کند.
با وجودیکه ادارهٔ بین المللی انرژی اتمی ملل متحد آغاز غنی سازی یورانیم با غنای ۶۰ در صدی توسط ایران را تایید کرده، ایالات متحده تا حالا از تبصره در این مورد اجتناب کرده است.
بر اساس توافق هستهای سال ۲۰۱۵ میلادی، تعزیرات اقتصادی که بر ایران وضع شده بود، تا حدی لغو شد و در عوض، تهران فعالیتهای هستهای خود را محدود کرد.
اما دونالد ترمپ، رییس جمهور پیشین ایالات متحده، در ماه می ۲۰۱۸ میلادی به طور یکجانبه از این توافق بیرون شد و تعزیرات شدید اقتصادی را بار دیگر بر ایران وضع کرد، اقدامی که موجب شد تهران نیز از تعهدات این توافق خود را عقب بکشد و غنی سازی یورانیم خود را به مقیاس بلندتری که در توافقنامه محدود شده بود، از سر بگیرد.
پس از رسیدن جو بایدن به قصر سفید، مقام های ایران و واشنگتن تلاش کرده اند تا این توافق احیا شود.توافق هستهای ایران قرار بود در ماه مارچ سال روان میلادی احیا شود. اما پس از ۱۱ ماه مذاکرات غیر مستقیم میان ایالات متحده و ایران در ویانا، پایتخت اتریش، احیای این توافق پس از آن به هم ریخت که تهران اصرار کرد تا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمانهای ترورستی خارجی امریکا حذف شود.
مقامهای ایران تلاش کرده اند تا در صورت احیای توافق هسته ایران، روسای جمهور آینده ایالات متحده بار دیگر از این توافق بیرون نشوند.
اما ادارهٔ جو بایدن گفته است که با در نظر داشت سیستم ایالات متحده، دادن تضمین ''غیر ممکن'' است، زیرا معلوم نیست که رییس جمهور آیندهٔ این کشور چه خواهد کرد.
بریتانیا، چین، فرانسه، آلمان و روسیه نیز عضو توافق هستهای سال ۲۰۱۵ اند. این کشورها گفته اند، احیای توافق هستهای بهترین گزینه برای جلوگیری ایران از دسترسی به سلاح هستهای است، اما تهران همواره گفته است که برنامهٔ هستهای آن کشور مقاصد صلح آمیز دارد.