کارگران در نزدیک قلهٔ کوههای زاگرس واقع در ساحات مرکزی ایران مشغول ساخت تاسیسات هستهای در عمق زمین استند، اقدامی که موجب نگرانی غرب شده است.
تصاویر ماهوارهای که توسط خبرگزاری اسوشیتدپرس تحلیل شده و شماری از متخصصین به این نتیجه رسیده اند که تسلیحاتی که توسط ایالات متحده طراحی شده است، احتمالاََ قادر به تخریب این تاسیسات هستهای زیر زمینی ایران نباشند.
عکسها و ویدیوهای پلنت لبز، شرکت پیبیسی، نشان میدهد که ایران مشغول حفر تونلها در عمق کوه نزدیک پایگاه هستهای نطنز است. این منطقه در جریان بن بست برنامهٔ هستهای ایران با غرب، چندین بار هدف حملات قرار گرفته است.
استیفن دی لا فونتی، پژوهشگر مطالعات منع گسترش تسلیحات کشتار جمعی تکثیر سلاح های کشتار جمعی در مرکز جیمز مارتین، به خبرگزاری اسوشیتد پرس گفت: "این تاسیسات از دو- سه سال گذشته زیر کار بوده است. تا جای که ما میدانیم، عمق این تاسیسات نسبت به عمق تاسیسات زیرزمینی فوردو و پرچین، بیشتر است."
پس از آنکه دونالد ترمپ، رییس جمهور پیشین امریکا، در ماه می ۲۰۱۸ به صورت یکجانبه از توافق هستهای بیرون شد، ایران غنی سازی یورانیم خود را از سر گرفت و غنی سازی یورانیم خود را به گونهای بی سابقه به سطح بالا برده است که ممکن در آیندهای نه چندان دور بتواند از آن در ساخت سلاح هستهای استفاده کند. این وضعیت همکاری غرب برای تعلیق فعالیت هستهای ایران بیشتر پیچیده میسازد. در حال حاضر، مذاکرات غیر مستقیم ایران با ایالات متحده بر سر احیای توافق هستهای با بن بست مواجه است.
کار ساختمانی در پایگاه هستهای نطنز پنج سال پس از خروج یکجانبه امریکا از توافق هستهای صورت میگیرد. ترمپ مدعی بود که توافق هستهایایران نگرانیها در مورد برنامه میزایلهای بالستیک ایران و حمایت رژیم ایران از ملیش های شیعه در شرق میانه را در بر نداشت.
ایران حالا گفته است که یورانیم خود را تا سطح ۶۰ درصد غنی سازی کرده، اما مفتشین به تازگی پی برده اند که این کشور ذرات یورانیم را تا ۸۳.۷ درصد تولید کرده است. این میزان غنای یورانیم، نزدیک به حدی است که برای ساختن بم اتم ضروری است. برای ساخت سلاح هستهای، یورانیم غنی شده نزدیک به ۹۰ درصد نیاز است.
یورانیم ۶۰ در صد غنی شده، کمتر از یورانیم ۹۰ در صدی است که از آن در ساخت تسلیحات هستهای کار گرفته میشود، اما این رقم یورانیم غنی شده به مراتب بیشتر از یورانیم غنی شده ایران قبل از توافق هستهای ۲۰۱۵ آن کشور با قدرت ها جهان است. قبل از توافق هستهای ۲۰۱۵، ایران یورانیم ۲۰ در صد غنی شده را تولید میکرد.
جو بایدن، رییس جمهور ایالات متحده، و بنیامین نتانیاهو، صدراعظم اسراییل، گفته اند به ایران اجازه نمی دهند سلاح هستهای تولید کند.
نمایندگی ایران در ملل متحد در پاسخ به پرسشهای خبرگزاری اسوشیتدپرس در مورد این حفاریها گفت که فعالیت های هستهای صلح آمیز ایران شفاف و مطابق برنامههای اداره بین المللی انرژی اتمی، می باشد.
اما ایران دسترسی مفتشین بین المللی به پایگاههای هستهای خود را برای چندین سال محدود کرده است.
تحلیل مرکز مطالعات منع گسترش تسلیحات هستهای جیمز مارتین که به طور اختصاصی در اختیار خبرگزاری اسوشیتدپرس قرار گرفته، نخستین معلوماتی است که عمق سیستم تونلها را با استفاده از تصاویر ماهوارهای تخمین میکند.
استیفن دی لا فونتی گفت: "ایران گفته است که تاسیسات بسته بندی سانتریفیوژهای خود را زیر این تاسیسات زیرزمینی انتقال خواهد داد. اما اندازه بزرگ این تاسیسات نگرانی را به ما می دهد که آنها می توانند عملیه غنی سازی را نیز اجرا کنند."
شماری از کارشناسان به این باوراند که با سلاح های متعارف موجود، ایالات متحده و متحدین آن گزینههای معدودتری برای هدف قرار دادن این پایگاه را در اخیتار دارد.
تصور می شود اسراییل چندین دانشمند دخیل در برنامه هستهای ایران را کشته است و تاسیسات هستهای ایران را با طیارههای بی سرنشین و سایر حملات هدف قرار داده است. حکومت اسراییل از اظهار نظر در این باره خودداری کرده است.
متخصصین میگویند که اقدامات تخریب کارانه مثل این، ممکن تهران را حت به ساخت سلاح هستهای نزدیکتر بسازد و برنامه آن کشور را حتیا به اعماق کوهها انتقال دهد که بمها و اقدامات تخریبی و جاسوسی ممکن قادر به رسیدن به آن نباشد.