نوروز از هزاران سال به اینسو در کشور های شامل در این حوزه به شمول افغانستان تجلیل می شود، اما در سالهای اخیر مخالفت هایی با تجلیل نوروز در افغانستان بروز کرده است.
مخالفان آن را در تضاد با آموزه های اسلام می دانند، اما طرفداران نوروز آن را جشن تجدید زیبایی طبیعت و آغازگر زندگی نو می خوانند.
نوروز از حدود ۳۰۰۰ سال به اینسو از سوی مردم مناطق مختلف دنیا تجلیل می شود. به این معنا که پیشینه جشن نوروز به قبل از اسلام بر می گردد و بزرگداشت از این روز حتا پس از ظهور اسلام و تا کنون ادامه داشته است.
افغانستان با آنکۀ پیشینۀ خوب تحمل مذهبی و فرهنگی دارد اما مخالفت با تجلیل از نوروز طی چند سال اخیر در میان شماری از افغانها تا حدی افزایش یافته که برخی آنرا حتی "حرام" و خلاف شرع می دانند.
خواجه بشیر احمد انصاری، پژوهشگر امور دینی می گوید که اسلام، تجلیل نوروز عاری از "آب و رنگ دینی" را تحریم نکرده است. او افزود که در رابطه به نوروز سخنان فراوان گفته شده است، اما تا هنوز "هیچ متن قطعی الثبوت و قطعی الدلاله مبنی بر تحریم نوروز در متون و فرهنگ اسلامی نیامده است."
آقای انصاری با اشاره به تجلیل از نوروز در تاریخ اسلام گفت "امام بخاری در (کتاب) ادب مفرد خود حکایتی را ذکر کرده که جد امام اعظم ابو حنیفه فالوده را به عنوان هدیه در روز نوروز به حضرت علی تقدیم کرد و علی در جواب گفت که هر روز تان نوروز باد."
نوروز در حدیث
مخالفان تجلیل از نوروز، در مورد تحریم آن به یک حدیث پیامبر اسلام اشاره می کنند.
مولوی خالقداد یکتن از مخالفان تجلیل از نوروز به صدای امریکا گفت "بر اساس یک روایت اسلامی، زمانیکه پیامبر اسلام از مکه به مدینه هجرت کرد، به باشندگان مدینه (انصار) که دو روز سال را جشن می گرفتند گفت که خداوند دو روز بهتر را به مسلمانان داده که عید اضحی و عید فطر است".
اما داکتر سید حسن اخلاق، پروهشگر مسایل اسلامی در پوهنتون کاتولیک امریکا استدلال می کند که این حدیث "فاقد صیغه امر و یا نهی" بوده و در آن هیچ اشاره به تحریم نوروز صورت نگرفته است.
آقای اخلاق گفت "در این حدیث تنها چیزی که پیامبر گفته اینست که برای شما روز های بهتر از نوروز داده شده اما هیچ مسلمانی این ادعا را نمی کند که عید اضحی و فطر بهتر از نوروز است. اما بهتر بودن دلیل بر آن نیست که حالت عادی مسایل نادیده گرفته شود و یا رد گردد."
او همچنین افزود که محتوای این حدیث با عقل سازگار نیست چونکه هیچ دلیلی تاریخی و علمی وجود ندارد که وقتی پیامبر وارد مدینه شد، مردم آن شهر تحت تاثیر فرهنگ آریایی، این دو روز را جشن می گرفتند تا پیامبر آنرا رد کند.
به گفته آقای اخلاق، متن حدیث نامی از نوروز و مهرگان نبرده بلکه افزودۀ راوی است که با گفتنِ "قیل" نشان می دهد راوی هم یقین ندارد. وی همچنین افزود این روایت با روایتی که امام بخاری در "تاریخ کبیر" در تایید نوروز آورده در تضاد می باشد.
این پژوهشگر مسایل اسلامی می گوید کسانیکه به همچو احادیث پیامبر اسلام استناد می ورزند، روش برداشت حکم از احادیث را رعایت نمی کنند. به گفته داکتر اخلاق، اکثریت تفکر جهان اسلام به این نظر است که تنها مرجع صدور احکام اسلامی "ائمه اربعه" یا چهار امام اهل سنت و همچنین "مراجع مشخص" در مذهب شیعه می باشد.
نوروزستیزی و سلفیت
ستیز با نوروز در سالهای اخیر با افزایش افراط گرایی و تفسیر های سختگیرانه از اسلام در منطقه همگام بوده است. کارشناسان می گویند که نوروز ستیزی ارتباط مستقیم با "اوج گیری جریان های سلفیت" در حوزه تجلیل از این روز دارد.
محمد محق، نویسنده و پژوهشگر مسایل دینی به این باور است که جریان نوروز ستیزی در فرهنگ و قرائت دینی بومی منطقه به ویژه افغانستان که همانا مکتب حنفی می باشد، ریشه نداشته بلکه از خاستگاه سلفیت یعنی سرزمین حجاز سرایت کرده است.
آقای محق می افزاید که در افغانستان از نوروز بیشتر به عنوان یک جشن عنعنوی و فرهنگی و یک رویداد مرتبط به تحول طبعیت تجلیل می گردد و اگر در تجلیل نوروز "امور عبادات و ابعاد دینی" شامل نباشد، هیچ ممنوعیت شرعی در بزرگداشت از آن وجود ندارد.
نوروز در سال ۲۰۰۹ از سوی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد – یونسکو – به عنوان میراث فرهنگی و معنوی بشریت ثبت شد.
علاوه برین، مجمع عمومی ملل متحد در سال ۲۰۱۰ با تصویب یک قطعنامه ۲۱ ماه مارچ مطابق اول حمل را به عنوان روز جهانی نوروز به رسمیت شناخت.