امریکا: القاعده در افغانستان تضعیف شده و احیای آن بعید است

عکس آرشیف

ارزیابی‌های ادارات استخباراتی ایالات متحده نشان می‌دهد که ۲۲ سال پس از حملات دهشت افگنی ۱۱ سپتمبر ۲۰۰۱ بر ایالات متحده، امریکا شبکهٔ القاعده را ناتوان کرده و این گروه قادر به حمله به ایالات متحده نخواهد بود.

کرستی ابی‌زید، مدیر مرکز ملی مبارزه با تروریزم در بیانیه‌ای به مناسبت بیست‌ودومین سالروز حملۀ القاعده بر ایالات متحده گفت: "القاعده در افغانستان و پاکستان نظر به هر وقت دیگر به پایین‌ترین سطح خود رسیده و احیای آن بعید است."

ابی‌زید افزود: "(القاعده) دسترسی به اهداف، استعداد رهبری، انسجام گروهی، تعهد جنگجویان و یک محیط محلی سازگار را از دست داده است."

به گفتهٔ ابی‌زید این نشان می‌دهد که "امریکا و شرکای ان در سال های پس از آن حملات وحشتناک به موفقیت هایی دست یافته اند".

این ارزیابی تازه همچنین با اظهارات قبلی مقامات ارشد ایالات متحده مطابقت دارد.

هماهنگ کنندهٔ مبارزه با تروریزم وزارت امنیت داخلی امریکا در ماه مارچ گفت که حملهٔ دیگری به سبک ۱۱ سپتمبر به ایالات متحده "تقریبا غیرقابل تصور" خواهد بود.

در ماه جون سال جاری، یکی از مقامات ارشد ادارهٔ بایدن به صدای امریکا گفت که حتا خروج ایالات متحده از افغانستان در ماه اگست ۲۰۲۱ هم نتوانست در احیای گروه القاعده کمک کند.

این مقام به شرط فاش نشدن نامش گفت که القاعده نتوانسته است حضور خود را در افغانستان بازسازی کند.

اما ارزیابی‌های مقامات امریکایی در مورد عملیات بر ضد القاعده در افغانستان، اختلاف دیدگاه میان واشنگتن و ملل متحد در مورد حضور گروه‌های تروریستی مستقر در افغانستان را نشان می‌دهد که تهدیدی را متوجه منطقه کرده اند.

ملل متحد در گزارشی که ماه جون سال روان نشر کرد،‌ افغانستان را به عنوان بهشتی برای القاعده و "منبع اصلی تهدید تروریستی برای آسیای مرکزی و جنوب آسیا" یاد کرده است. در این گزارش آمده است: "روابط میان القاعده و طالبان نزدیک باقی‌مانده است."

در این گزارش ملل متحد همچنان گفته شده است که القاعده و داعش در ولایات مختلف افغانستان کمپ‌های آموزشی نیز ایجاد کرده اند.

بر اساس ارزیابی‌های ملل متحد ۳۰ تا ۶۰ مقام بلند پایهٔ سازمان القاعده در ولایات قندهار، هلمند، کنر و کابل و در مجموع حدود ۴۰۰ جنگجوی این گروه و ۱۶۰۰ اعضای خانواده‌های آنان در کمپ‌های مختلف آموزشی در افغانستان حضور دارند.

مقامات امریکایی که در آن زمان با صدای امریکا صحبت کردند، ارزیابی سازمان ملل متحد را "بی‌مورد" توصیف کردند و اصرار داشتند که اردو و ادارات استخباراتی امریکا توانایی‌های مناسبی برای جلوگیری از احیای احتمالی القاعده دارند.

از آن زمان، دیگر مقامات ارشد ایالات متحده نیز این ایده را رد کرده اند که گویا القاعده، در زمان طالبان، توانسته است جای پای خود را دوباره باز کند.

جوبایدن، رییس جمهور ایالات متحده نیز در ماه جولای در پاسخ به سوالی در مورد افغانستان گفت: "یادتان می‌آید در مورد افغانستان چه گفتم؟ گفتم که القاعده آنجا نخواهد بود. گفتم که آنان آنجا نخواهند بود. گفتم که از طالبان کمک خواهیم گرفت. حالا چه می‌شود؟ چه خبر است؟ مطبوعات خود را بخوانید. حق با من بود."

با این حال، برخی از تحلیلگران نسبت به گزارش‌های مبنی بر از بین رفتن القاعده در افغانستان تردید دارند.

بروس هافمن، کارشناس ارشد مبارزه با تروریزم و امنیت داخلی در شورای روابط خارجی به صدای امریکا گفت: "حتا اگر تهدید القاعده در حال حاضر به اندازه یک و نیم دهه پیش آشکار یا برجسته نباشد، (این گروه) به طور کامل ناپدید نشده است... با به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، اکنون آنها فرصت احیا و بازسازی را دارند."

دیوید پترییس، جنرال بازنشستۀ اردوی امریکا و رییس پیشین اداره استخبارات مرکزی امریکا (سی‌آی‌ای) می‌گوید که القاعده را نباید دست کم گرفت. پترییس به صدای امریکا گفت: "آنها (القاعده) هنوز دسترسی بین المللی را که در زمان حملات ۱۱ سپتمبر توسعه داده بودند، در اختیار ندارد."

او افزود: "این بدان معنا نیست که ما نباید خیلی دقیق آنها را زیر نظر داشته باشیم. من بسیار مطمینم تا جایی که می توانیم آن‌ها را دنبال می کنیم."

با این حال، حتا مقامات ارشد نظامی ایالات متحده اذعان دارند که توانایی ردیابی القاعده و شاخهٔ خراسان داعش در افغانستان، مانند زمان حضورشان در افغانستان نیست.

مایکل کوریلا، فرمانده قوماندانی مرکزی ایالات متحده، در اوایل ماه مارچ در مورد تاثیرات خروج از افغانستان به قانونگذاران امریکایی گفت: "اطلاعات استخباراتی ما تنزیل یافته است." اما افزود که "من معتقدم که ما می توانیم خطوط گسترده یک حمله را ببینیم."

با اینحال، کرستی ابی‌زید هشدار داد که باوجود پیشرفت‌ها علیه القاعده و سایر گروه‌ها، "تهدید تروریزم از بین نرفته است."

ابی‌زید گفت: "هر هفته، اطلاعات مربوط به تهدید تروریزم روی میز من قرار می‌گیرد. با موجودیت چالش‌های مداوم تروریزم، حکومت ایالات متحده باید یک موضع زیرکانه و اقدام محور مبارزه علیه تروریزم را حفظ کند، حتا در شرایطی که سایر اولویت ها در محراق توجه قرار دارند."