رواداری، نهاد ناظر بر وضعیت حقوق بشر در افغانستان با نشر گزارشی از تغییرات سازمان‌یافته در نصاب آموزشی و تحصیلی افغانستان ابراز نگرانی کرده و گفته است که این گروه در بیشتر از سه سال گذشته، نصاب آموزشی مکاتب و دانشگاه‌ها را مطابق ایدیولوژی و باورهای سخت‌گیرانۀ شان از اسلام آماده کرده اند.
رواداری که در بیرون از افغانستان فعالیت می‌کند، ناوقت روز چهارشنبه ۲۰ نومبر (۳۰ عقرب) در گزارش تازۀ خود، گفته است که طالبان تغییرات اساسی را در نظام آموزشی افغانستان به وجود آورده و زنان و دختران را به گونۀ عمدی از مکاتب و دانشگاه‌ها محروم کرده اند.
در گزارش آمده است: "طالبان از زمان بازگشت به قدرت در ۱۵ اگست ۲۰۲۱، دست کم ۷۰ فرمان، دستور و اعلامیه را برای اعمال محدودیت‌ها بر زندگی زنان از جمله حق کار، گشت و گذار آزادانه، حق دسترسی به خدمات صحی و حق آموزش آنها صادر کرده اند. بخشی از این فرمان‌ها و اعلامیه‌ها برای سلب هدفمند و سازمان‌یافتۀ حق آموزش زنان و دختران این کشور صادر شده است."
رواداری افزوده که بخش عمدۀ یافته‌های این گزارش، توسط ناظران آن، با استفاده از پرسش‌نامه‌ها و مراجعه به منابع متعدد محلی در ۲۶ ولایت افغانستان به شمول قربانیان که از حق آموزش و تعلیم دور ماندند و همچنان قربانی خشونت‌ها، شاهدان عینی، خبرنگاران، فعالان مدنی، مدافعان حقوق بشر و دیگر اقشار جامعه به دست آمده است.
به گفتۀ این نهاد، در سه سال گذشته، طالبان مضامین مربوط به حقوق بشر و حقوق زنان را از نصاب آموزشی و کتابخانههای شماری از مکاتب و دانشگاه‌ها حذف کرده و آنان همچنان دختران دارای معلولیت را از دسترسی به برنامه‌های سواد آموزی و آموزش‌های حرفه‌ای محروم ساخته اند.
در گزارش آمده است: "هرچند طالبان به صورت رسمی از لغو قانون معارف و قانون تحصیلات عالی [حکومت پیشین افغانستان] سخن نگفته اند، اما یافته‌های گزارش حاضر نشان داده است که آنها قوانین مذکور را عملاً اجرا نمی‌کنند، بلکه به صورت سلیقه‌ای و بر اساس مجموعۀ از فرامین کتبی و شفاهی فعالیت موسسات آموزشی و تحصیلی را در مسیر دل‌خواه خود هدایت می‌کنند."
رواداری گفته است که به دلیل نبود قانون مشخص در نهادهای تحصیلی و آموزشی افغانستان، بی‌نظمی و هر و مرج بر فضای آموزشی دانشگاه‌ها و مکاتب افغانستان به وجود آمده است.
این نهاد با ابراز نگرانی گفته است که وزارت‌های معارف و تحصیلات طالبان، تغییرات زیادی را در برنامه‌های درسی مکاتب و دانشگاه‌ها اعمال کردند که بر اساس آن، به جای مضامین اصلی به موضوعاتی که اغلب نوع روایت و تفسیر خود طالبان را بازتاب می‌دهد، اولویت داده شده است.
حذف مضامین مربوط به فقه جعفری
رواداری، نهاد ناظر بر وضعیت حقوق بشر در افغانستان گفته است که طالبان همچنان در نصاب تعلیمی فقه جعفری تغییرات زیاد وارد کرده و بسیاری از موارد را از مضامین مکاتب حذف کرده‌اند.
این نهاد علاوه کرده که در حال حاضر، در ولایتها و مناطق شعیه‌نشین، تنها مضامین فقه حنفی تدریس می‌شود.
رواداری افزوده است: "بر بنیاد شواهد به دست‌آمده، وزارت معارف طالبان تا کنون مضامین مهارت‌های زندگی، تعلیمات مدنی، خط و رسم، در برخی از صنف‌های درسی، وطن دوستی، فرهنگ، دروس علوم اجتماعی، هنر و مضامین مربوط به فقه جعفری در ولایت‌های شیعه نشین را تحت عنوان مضامین غیرضروری از نصاب درسی مکاتب حذف... کرده‌اند."
تغییرات نصاب تحصیلی دانشگاه‌ها
یافته‌های رواداری، نهاد ناظر بر وضعیت حقوق بشر نشان می‌دهد که طالبان در نصاب تحصیلی دانشگاه‌ها نیز دست به تغییرات گسترده زده اند.
به گفتۀ رواداری این گروه موضوعات جدید به شمول "امارت شناسی، تجوید قرآن کریم، ادیان و مذاهب، نظام اقتصادی اسلام، نظام سیاسی اسلام، نظام اجتماعی و خانوادگی اسلام، فقه حنفی، فکر شناسی، تاریخ اندیشه‌های اسلام، اخلاقیات اسلامی و شخصت‌های مهم اسلامی" را شامل برنامه‌های تدریسی دانشگاه کرده‌اند.
این نهاد اضافه کرده است: "یافته‌های رواداری نشان می‌دهد که در حال حاضر، بیشترین واحدهای درسی در دانشگاه‌های سراسر کشور به مضامین دینی و اسلامی مربوط به فقه حنفی اختصاص داده شده است. چنانکه در دانشکده‌هایی که قبلاً مضمون ثقافت اسلامی در یک دوره تحصیلی چهار ساله، شش واحد تدریس میشد، اکنون به ۲۴ واحد یعنی تا چهار برابر افزایش یافته است."
رواداری گفته است که طالبان همچنان بر تفتیش کتابخانههای مکاتب و دانشگاه‌ها اقدام کرده و روند جمع‌آوری کتاب‌های خلاف میل شان را تشدید کرده اند.
به گفتۀ رواداری این گروه، کتاب‌های زیادی را که در آن به موضوعات حقوق زنان، حقوق بشر، قانون اساسی، دموکراسی، و معلومات دربارۀ مذهب مسلمانان اهل تشیع پرداخته شده، جمع‌آوری کرده اند.
این نهاد همچنان از ادامۀ محرومیت دختران و زنان در افغانستان ابراز نگرانی کرده و گفته است که این اقدام طالبان مشکلات زیادی را به زنان و دختران در این کشور به وجود آورده است.
در گزارش آمده که با گذشت سه سال از محرومیت دختران و زنان در این کشور، خشونت‌های خانوادگی، ازدواج‌های اجباری، مشکلات روانی، خودکشی و مشکلات اقتصادی در میان آنان به گونۀ بی‌سابقه افزایش یافته است.