هیات سه نفری طالبان در یکی از روزهای گرم ماه جون وارد شهر دوبی در امارات متحده عربی شد تا با نمایندگان سازمان صحی جهان (دبلیو اچ او) به گفت و شنود سری بنیشیند. اعضای هیات "مسوولین کمیسیون صحی" طالبان بودند و موضوع مذاکرات، برنامه واکسین فلج اطفال یا پولیو در جنوب افغانستان بود.
هیات طالبان می خواست تا نگرانی های این گروه در باره احتمال "فعالیت های جاسوسی" از سوی شماری از رضاکاران صحی را با نمایندگان سازمان صحی جهان مطرح کند.
طالبان در یک اطلاعیه گفتند "نمایندگان ما در زمان تعیین شده در محلی که (برای ملاقات) مشخص شده بود حضور رسانیدند اما هیات دبلیو اچ او در آنجا نبود تا با هیات ما ببیند."
مذاکرات سری میان سازمان های امدادرسان و نمایندگان طالبان موضوع تازهء نیست. شونا باری، یک سخنگوی سازمان صحی جهان در ژنیو، به رادیو آشنا صدای امریکا گفت که این سازمان در مکان های مختلف با نمایندگان طالبان بصورت مستقیم و غیر مستقیم در ارتباط بوده است.
خانم باری اما از ملاقات دوبی اظهار بی اطلاعی نمود.
حکومت افغانستان از پیشنهاد طالبان برای ملاقات با نمایندگان سازمان صحی جهان آگاه بود. فیض الله کاکړ، مشاور امور صحی ریاست جمهوری افغانستان گفت که این پیشنهاد بار نخست در پاکستان مطرح شده بود. "ما (حکومت افغانستان) برای این ملاقات دعوت نشده بودیم اما طرفدار گفتگوها میان دبلیو اچ او و طالبان بودیم. نمی دانم که چرا این ملاقات صورت نگرفت."
منابع طالبان گفته اند که یان کوبیش، نماینده ویژه سرمنشی سازمان ملل متحد برای افغانستان، در آخرین ساعات با برگزاری این ملاقات مخالفت ورزید. تلاش کردم در این باره از سخنگویان یوناما در کابل توضیحاتی بگیرم اما پرسش هایم بی جواب ماند.
حضور نیافتن نمایندگان سازمان صحی جهان در ملاقات دوبی، مقام های طالبان را خشگمین ساخت و آنها فرمان توقف برنامه های واکسین در ولایت هلمند را دادند.
هلمند یعنی افغانستان
افغانستان از جمله معدود کشورهای در جهان است که در آن اطفال هنوز از یک وایروس قابل وقایه، پولیو، برای همیش فلج می شوند. نبود امنیت و عدم دسترسی به تمام کودکان زیر پنجسال، عوامل اساسی بقای پولیو در افغانستان پنداشته می شود.
هفت مورد فلج اطفال تا این دم سال روان در افغانستان گزارش گردیده است، بشمول دو مورد در همسایگی هلمند – فراه و ارزگان.
سال گذشته سیزده واقعه فلج اطفال تایید شد، هیچکدام آن در هلمند نبود.
سازمان صحی جهان می گوید که تا این دم پیشرفت های حاصل شده برای امحای فلج اطفال، در هملند و دیگر ولایات ناامن، مدیون حمایت طالبان بوده است.
شونا باری گفت "طالبان افغان همواره این امکان را فراهم نموده اند که در مناطق تحت کنترول آنها، واکسیون پولیو به تمام اطفال برسد. بدون حمایت طالبان، ما نمی توانستیم مبارزه با پولیو را تا این دم برسانیم."
اینکه چرا طالبان واکسین فلج اطفال را فقط در ولایت هلمند ممنوع قرار داده است واضح نیست اما مقام ها در وزارت صحت عامه گفتند که در چهار ماه گذشته در هلمند و مناطق همجوار آن، حدود ۶۵۰ هزار کودک از دو دور واکسیناسیون محروم مانده اند.
متخصصین صحی می گویند که وایروس پولیو ساری است و بزودی از یک ساحه مصاب به مناطق دیگر انتقال یافته می تواند مگر آنکه شیوع آنرا با واکسین وقایه نمود.
فیض الله کاکړ در مورد ممنوعیت واکسین فلج اطفال در هملند گفت "در قدم نخست، طالبان کودکان خود را در معرض خطر پولیو قرار داده اند و در مرحله بعدی اینکار کودکان در تمام افغانستان را تهدید می کند."
قرار است یک کمپاین ملی پولیو بتاریخ ۱۷-۱۹ ماه اگست در تمام کشور تطبیق گردد اما هیچ اطمینانی وجود ندارد که کودکان در هلمند از آن مستفید خواهند شد، مگر آنکه در دو سه هفته آینده نمایندگان طالبان و سازمان صحی جهان به تفاهمی دست یابند.
کشتار ماین پاک ها
ماین پاکی بخش دیگر از فعالیت های بشردوستانه است که در این اوآخر در افغانستان زیان های مهلکی را متقبل گردیده است.
دست کم چهارده کارمند دو سازمان ماین پاکی در یک ماه گذشته در افغانستان کشته شد. شش ماین پاک موسسه هلوترست، دهم جولای در ولایت هرات به ضرب گلوله هلاک گردید و هشت ماین پاک موسسه ام دی سی در دهم جون در ولایت لوگر کشته شد.
مقام های امنیتی محلی مسوولیت هر دو رویداد را به طالبان مسلح نسبت داده اند – اتهامی که طالبان آنرا نه تایید نموده اند نه رد.
ماین هر ماه در افغانستان دها قربانی می گیرد
شهاب حکیمی، رئیس موسسه کشف ماین (ام دی سی)، به رادیو آشنا صدای امریکا گفت که نمی داند کدام گروه ماین پاک ها را هدف قرار داده است. آقای حکیمی اما تاکید ورزید که "قبلاً مخالفان مسلح دولت یا طالبان با نشر خبرنامه هایی همواره از فعالیت های ماین پاکی در افغانستان حمایت کرده و کارمندان موسسات ماین پاکی را مجاهدین خطاب کرده بودند."
افغانستان چندین بار در نیل به هدف پاکسازی تمام مناطق آلوده به ماین در زمان مشخص، ناکام مانده است. آخرین هدف سال ۲۰۱۳ بود که تمام ماین های که در چهار دههء گذشته جاسازی شده بود، باید از بین برده می شد. ماین ها در افغانستان اما تا حال هر ماه در حدود سی قربانی می گیرد؛ قربانیانی که یا کشته می شوند یا تا آخر عمر معیوب می گردند.
بدنام اما...
بطور رسمی، طالبان در هیچ بخش از قلمرو افغانستان حاکمیت مداوم ندارند و رهبران این گروه که بیشتر بنام "شورای کویته" از آن یاد می شود، افراد فراری اند که از محل نامشخصی و بدون دیالوگ علنی با مردم برای ایجاد یک "نظام کاملاً شرعی" می جنگند.
روش های جنگی طالبان، که بیشتر دهشت افگنانه پنداشته می شود، بطور گسترده در درون و بیرون افغانستان محکوم می شود. طالبان حملات انتحاری، انفجار بم در مناطق غیرنظامی و حتی کشتن کارمندان غیرنظامی دولت افغانستان را جایز می شمارند – اعمالی که سازمان ملل و دیگر نهادهای غیرجانبدار آنرا نامشروع و جنایتگرانه می نامند.
بر اساس آمار سازمان ملل متحد از سال ۲۰۰۹ تا اواسط سال ۲۰۱۴، دست کم ۱۶۶۲۸ غیرنظامی در افغانستان کشته شده است که مسوول حداقل هفتاد در صد آن (حدود ۱۱۰۰۰ انسان) طالبان اند.
برغم این آمار وحشتناک، نهادها و جوانب مختلف روزتاروز بیشتر تلاش می ورزند تا با طالبان طرف گفت و گو واقع شوند.
حکومت ایالات متحده امریکا برای تبادله یک نظامی اش با پنج فرمانده طالبان که در زندان گونتانامو اسیر بودند، با طالبان مذاکره کرد؛ سازمان ملل با طالبان در ابعاد مختلف در ارتباط است؛ حکومت افغانستان در آرزوی گفت و گوهای رسمی با طالبان است؛ و حتی دولت شاهی قطر میزبان نمایندگی سیاسی طالبان است.
اشلی جکسن، آگاه امور بشردوستانه که تجربه فراوان در افغانستان هم دارد، می گوید که بیشتر سازمان های امدادگر در افغانستان با طالبان موافقتنامه های دوجانبه بسته اند تا فعالیت هایشانرا فارغ از تهدیدهای طالبان ادامه دهند. جکسن گفت "بدون تفاهم باطالبان، کار برای سازمان های امدارسان در بیشتر مناطق افغانستان ناممکن است."
طالبان با بیشتر کشورهای تمویل کننده مالی سازمان های امدادگر در افغانستان در جنگ استند و بنابر همین اصل، سؤظن و بی اعتمادی اساس تفاهم این گروه با امدادرسان های خارجی است.
در مورد واکسین فلج کودکان بویژه، شکاکیت ها از پاکستان سرچشمه می گیرد. گفته می شود سازمان اطلاعات امریکا (سی آی ای) برای جمع آوری اطلاعات در باره محل اقامت اسامه بن لادن در شهرک ایبت آباد، یک کمپاین تقلبی واکسین فلج اطفال را براه انداخته بود.
حالا در افغانستان فرماندهان طالبان با علامت گذاری رضاکاران صحی در عقب دروازه های خانه های که کودکان آنها واکسین می شوند، مخالفت می ورزند. مقام های صحی گفته اند که از این پس این گونه علامت گذاری ها صورت نخواهد گرفت.
با پایان یافتن ماموریت جنگی نیروهای خارجی در افغانستان تا پنج ماه دیگر و بیرون شدن دها هزار نظامی امریکایی و ناتو از این کشور، اوضاع جنگی و امنیتی در اینجا در تحول است. افغانها رهبری جنگی را عهده دار می شوند که پایان آن مشخص نیست. شمار تلفات افغان این جنگ، چه نظامیان و غیر آن، در حال افزایش است.
بر اساس گزارش های سازمان ملل، آمار حملات بر کارمندان و تاسیسات امدادرسان هم بالا رفته است. در سال ۲۰۱۲ مجموع ۵۶ رویداد امنیتی سازمان های امدادگر را متاثر ساخت، این رقم در سال ۲۰۱۳ به بیشتر از ۲۶۶ مورد رسید و ۳۷ کشته برجا گذاشت.
برخی از امدادگران بیرون شدن نیروهای خارجی از افغانستان را به این دلیل نیک می پندارند که شمار طرف های متخاصم کاهش می یابد اما برخی دیگر نگران اند که جلب اعتماد طالبان و کار در مناطق تحت نفوذ آنها، بسیار حساس و خطرناک خواهد بود.