کمتر از دو سال پس از آزادی تمامی زندانیان تحت بازداشت حکومت پیشین افغانستان، طالبان به سرعت در حال پر کردن زندان‌ها با زندانیان جدید هستند.
محمد یوسف مستری، رییس زندان‌های طالبان می‌گوید که در ۱۸ ماه گذشته مقامات طالبان بیش از ۲۹ هزار نفر را به اتهاماتی از جمله سرقت، آدم ربایی، قتل و جرایم اخلاقی بازداشت کرده اند.
مستری در پیامی به صدای امریکا گفت: "ما حدود ۱۵ هزار زندانی را آزاد کرده ایم. در حال حاضر حدود ۱۴ هزار زندانی در زندان های امارت اسلامی هستند."
در میان زندانیان، حدود ۱۱۰۰ نفر زن هستند.
مقامات طالبان ادعا می‌کنند که آنها هیچ زندانی سیاسی ندارند و همه زندانیان به اتهامات جنایی بازداشت شده اند؛ ادعایی که توسط سازمان های مستقل تایید نشده است.
اما گروه‌های مانند دیده‌بان حقوق بشر می‌گویند که طالبان به جای نگه‌داشتن مخالفین مسلح مرتبط با دولت اسلامی و دیگر شبه نظامیان افغان در زندان‌ها که به طور فزاینده‌ای تهدیدات امنیتی جدی برای رژیم اسلامی نوپا ایجاد کرده‌اند، آنها را به قتل می‌رسانند.
بر اساس تفسیر سخت امارات اسلامی از شریعت، اعمالی مانند نوشیدن مشروبات الکولی یا روابط خارج از زناشویی جرم تلقی می‌شوند و مجازات سنگین دارد، در حالی که همجنس‌گرایی و لواط مجازات اعدام دارند.
طالبان از ماه نومبر سال گذشته مجازات در ملاعام را از سر گرفته اند. تطبیق مجازات در محضر عام از سوی مقام‌های طالبان درست پس از آن آغاز شد که هبت‌الله اخندزاده، رهبر طالبان در ماه نومبر سال گذشته به قاضیان حکومت آن گروه دستور داد که باید "حدود و قصاص" را عملی کنند.
طالبان در ماه‌های اخیر در چندین مورد، ده‌ها نفر به شمول زنان را در ولایات، هلمند، فراه، تخار، لوگر، کابل، بدخشان، ارزگان، جوزجان، پروان، پکتیا، پکتیکا، لغمان و برخی ولایات دیگر در محضر عام و عمدتاً در ورزشگاه‌ها شلاق‌زده اند.
بر اساس گزارش هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) که بر حقوق بشر در این کشور نظارت می‌کند، بیش از ۱۰۰ مرد و زن در ملا عام شلاق خورده و کم از کم دو مرد تاکنون قصاص شده اند.
پتریشیا گوسمن، معاون بخش آسیا دیدبان حقوق بشر به صدای امریکا گفت: "چنین مجازات وحشیانه - که اغلب علیه افرادی برای اعمالی که حتا نباید جرم تلقی شوند، مانند گوش دادن به موسیقی، انجام می‌شود، شکنجه یا رفتار ظالمانه، غیرانسانی و تحقیرآمیز است و طبق قوانین بین‌المللی ممنوع است."
شگنجهٔ زندانیان
یوناما و گروه‌های حقوقی می‌گویند که اشکال مختلف شکنجه به طور گسترده در بازداشتگاه‌ها و زندان‌های رسمی و غیررسمی در افغانستان اعمال می‌شوند.
اما رییس زندان‌های طالبان اتهامات مربوط به شکنجهٔ زندانیان را رد می‌کند.
مستری گفت: "رهبران ما یک فرمان ۳۹ماده‌ای به ما داده‌اند که در آن گفته شده که باید با زندانیان به خوبی رفتار کنیم."
او افزود: "ما با جنایات آنها کاری نداریم. ما فقط برای محافظت از زندانیان، غذا دادن به آنها و نگهداری آنها هستیم."
اعاشه و حفظ و مراقبت
حفظ و مراقبت زندان‌ها و اعاشهٔ جمعیت بزرگ زندانیان از دیرزمانی یک چالش در افغانستان بوده است.
به نظر می رسد طالبان که با تحریم های شدید بین المللی روبرو هستند، قادر به ادارهٔ زندان‌ها، تغذیه و مراقبت از جمعیت بزرگ زندانیان نیستند. حتا در خارج از زندان‌های طالبان، اکثریت افغان ها با گرسنگی روبرو هستند.
در طول سال ۲۰۲۲، کمیته بین المللی صلیب سرخ (ICRC) روزانه سه وعده غذایی برای حدود ۱۲ هزار زندانی در افغانستان فراهم می‌کرد.
لوسین کریستن، سخنگوی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، به صدای امریکا گفت: "صلیب سرخ در همکاری با مقامات افغان برای تامین شرایط انسانی و شرافتمندانه برای زندانیان در سراسر افغانستان ادامه می‌دهد."
علاوه بر این، این سازمان بشردوستانه کمپل، شال، پتو، جاکت و جوراب را برای گرم نگه داشتن ۲۰ هزار زندانی در هوای سرد زمستان اهدا کرده است.
مقامات طالبان تایید کرده اند که هوای سرد طی دو هفته گذشته بیش از ۱۲۰ افغان را کشته است.
یوناما و صلیب سرخ برای اهداف نظارتی به زندان های افغانستان دسترسی دارند.
یوناما در ماه جولای ۲۰۲۲ گزارش داد که "به نظر می‌رسد که مقامات طالبان به دنبال انجام تعهدات خود در رابطه به رفتار با بازداشت شدگان هستند".
یوناما گفته است که محدودیت‌های مالی مانع پیشرفت در وضعیت زندانیان از جمله تامین مواد غذایی کافی، مراقبت‌های صحی و تدارکات بهداشتی می‌شود.
به گفتهٔ یوناما، برنامه‌های تعلیمات حرفه‌ای و آموزشی برای زندانیان که قبلاً توسط جامعه بین‌المللی تمویل می‌شد، اکنون متوقف شده است.