گروه طالبان که پس از تسلط بر افغانستان در ماه اگست سال ۲۰۲۱ در تلاش کسب رسمیت بین المللی است، تلاش کرده است با کشورهای آسیای میانه، به شمول اوزبیکستان، ترکمنستان و تاجیکستان روابط خود را بهبود بخشد؛ کشورهایی که در مورد سرازیر شدن دهشت افگنان از افغانستان به قلمرو خود نگرانی دارند.
کارشناسان به این نظر اند که این کشورها نیز تلاش دارند تا در مقابل طالبان پالیسی‌‌های هماهنگ داشته باشند.
ماروین وینبام، کارشناس مسایل افغانستان و منطقه در انستیتیوت شرق میانه می‌گوید که این کشورها در مورد اتفاقاتی که در افغانستان رخ می‌دهد، علاقمندی ویژه دارند.
او افزود: "این کشورها به گونهٔ ویژه در مورد موجودیت گروه‌های مسلح در این کشور [افغانستان] نگران اند. هر کدام این کشورها در حال حاضر خواهان ثبات در افغانستان اند، زیرا در عدم موجودیت ثبات جنگ‌های داخلی و هرج و مرج ایجاد خواهد شد و احتمالاً اکثر گروه‌ها به گونهٔ مستقل ساحاتی را تحت کنترول خواهند داشت و هرچه که بخواند انجام خواهند داد و این روند خطر سرازیر شدن گروه‌های مسلح به کشورهای منطقه را نیز افزایش خواهد داد."
در مورد حضور گروه‌های مسلح، به شمول گروه‌های دهشت افگن مانند القاعده و داعش در افغانستان، مقامات امریکایی نیز ابراز نگرانی کرده اند.
مایکل کوریلا، فرمانده قوماندانی مرکزی قوای امریکایی هفتۀ گذشته در یک جلسۀ استماعیۀ مجلس سنای امریکا هشدار داد که طالبان روابط شان را با القاعده قطع نکرده اند و به گفتۀ وی اکنون حضور القاعده و داعش در افغانستان به چالش بزرگی برای ایالات متحده مبدل شده است.
با آنهم، طالبان گفته اند که به هیچ تحرک و گروهی اجازه نمی‌دهند که از خاک افغانستان، تهدیدی متوجه کشور دیگری شود.
در کنار مسایل امنیتی، گروه طالبان در تلاش بهبود روابط اقتصادی با این کشورهای همسایهٔ خویش اند، به ویژه این گروه به وارد کردن برق از اوزبیکستان و تاجیکستان ادامه داده و تلاش دارد پروژهٔ گاز تاپی با ترکمنستان را نیز در این کشور عملی کند.
روابط طالبان با ترکمنستان
ترکمنستان، پس از تسلط طالبان با وجود آنکه روابط دپلوماتیک با طالبان ندارد، اما مقامات این کشور از حکومت به رهبری طالبان در کابل دیدار کرده اند.
بلند ترین مقام ترکمنستانی، رشید مرادوف، وزیر خارجهٔ این کشور بود که حدود دو ماه پس از تسلط طالبان، با مقامات این گروه، به شمول ملا محمد حسن، رییس الوزرا و امیر خان متقی، سرپرست وزارت خارجهٔ حکومت طالبان در کابل در مورد پروژهٔ تاپی و مسایل امنیتی گفتگو کرد.
پروژه تاپی یکی از پروژه‌های بزرگ انتقال گاز ترکمنستان به پاکستان و هند است که از مسیر افغانستان می‌گذرد. این پروژه در سال ۱۳۹۶ خورشیدی در ولایت هرات افتتاح شد، اما کار در این خصوص به دلیل مشکلات امنیتی در افغانستان تا اکنون آغاز نشده است.
طالبان به ترکمنستان اطمینان داده اند که امنیت مسیر این پروژه را تامین کرده و مشکلات دیگر در این خصوص را نیز حل خواهد کرد.
در کنار این، پروژه انتقال برق از ترکمستان به پاکستان که آن نیز از مسیر افغانستان می‌گذرد از مسایلی است که گروه طالبان را به ترکمنستان نزدیک می‌سازد.
بر بنیاد معلومات مقام‌ها، ترکمنستان با استفاده از این لین، حدود ۱۰۰۰ میگاوات برق را به پاکستان صادر می‌کند. افغانستان از این پروژه برق‌رسانی نه تنها سالانه، ۱۰۰۰ میگاوات برق را از طریق این لین به دست می‌آورد، بلکه حدود ۱۰۰ میلیون دالر نیز از انتقال برق ترکمنستان به پاکستان، حق ترانزیت خواهد گرفت.
این همسایهٔ افغانستان پس از تسلط طالبان بر این کشور، به ارزش ۱.۲ میلیون دالر کمک‌های بشری را نیز به افغانستان فراهم کرده است که می‌تواند نشانهٔ از بهبودی روابط این کشور با گروه طالبان باشد.
روابط طالبان با اوزبیکستان
روابط اوزبیکستان با طالبان نیز از نگرانی‌‌های امنیتی منشا می‌گیرد، به ویژه گروه تحریک اسلامی اوزبیکستان که تاشکند از حضور آن در افغانستان نگران است.
در ماه اکتوبر سال گذشته، عبدالعزیز کاملوف، وزیر خارجهٔ اوزبیکستان نیز به کابل سفر کرده و با مقامات بلند‌پایهٔ طالبان دیدار کرد.
پس از آن دیدار، وزارت خارجهٔ اوزبیکستان گفت که گفتگو‌ها روی سایر مسایل با گروه طالبان را ادامه خواهد داد که ساختن ترانسمیشن برق پلخمری-سورخان شامل آن خواهد بود؛ پروژه‌ای که جریان برق وارداتی از اوزبیکستان را ۷۰ در صد افزایش می‌دهد.
طرح پروژۀ خط‌‌آهن از ترمز به مزار شریف و از مزار به کابل نیز میان این گروه و مقامات اوزبیکستان بحث شده است. گروه طالبان ادامهٔ پروژهٔ برق واردتی را نیز با اوزبیکستان تمدید کرده است. با آنهم روابط گروه طالبان با این کشور همسایه فراز نشیب‌های داشته است.
پس از تسلط گروه طالبان، شماری از پیلوت‌های افغان با طیاره‌ها و هلیکوپتر‌های اردوی پیشین افغانستان به اوزبیکستان و تاجیکستان فرار کردند. ملا محمد یعقوب، سرپرست وزارت دفاع حکومت طالبان به تاجیکستان و اوزبیکستان هشدار داده است تا طیاره‌ها و هلیکوپتر‌های این کشور را برگردانند.
ملا یعقوب گفت است که هیچ کشور حق ندارد طیاره ها و هلیکوپتر‌های افغانستان را نزد خود نگهدارد یا از آن استفاده کند، باید آنرا برگردانند، در غیر آن طالبان دست به اقدام تلافی‌جویانه خواهد زد.
بر اساس گزارش‌ها، در اواخر ماه اگست، مجموعاً ۵۸۵ پرسونل نظامی افغان همراه با اعضای خانواده‌های شان فقط چند ساعت قبل از سقوط کابل به دست گروه طالبان توسط ۲۲ طیاره و ۲۴ هیلیکوپتر به اوزبیکستان و تاجیکستان فرار کردند.
این کشورها به هشدار وزیر دفاع طالبان واکنش نشان ندادند، اما وزارت دفاع امریکا گفت که این طیاره‌ها به طالبان داده نخواهد شد. جان کربی، سخنگوی وزارت دفاع ایالات متحده به صدای امریکا گفت که رایزنی در مورد سرنوشت این طیاره‌ها جریان دارد.
روابط طالبان با تاجیکستان
روابط گروه طالبان با این همسایهٔ شمالی افغانستان نیز فراز و فرودهایی داشته است.
پس از سقوط حکومت به رهبری محمد اشرف غنی در افغانستان، شماری از مقامات آن، بر اساس گزارش‌ها به شمول، امرالله صالح، معاون اول ریاست جمهوری افغانستان به این کشور پناه بردند.
گفته می‌شود که احمد مسعود، رهبر جبههٔ مقاومت ضد طالبان نیز در این کشور به سر می‌برد، اما صدای امریکا به گونهٔ مستقل این گزارش‌ها را تایید نمی‌کند.
امام‌علی رحمان، رییس جمهور تاجیکستان مانند کشورهای غربی، خواستار ایجاد حکومت همه‌شمول در افغانستان شده است.
تاجیکستان که بیش از ۱۳۵۷کیلومتر مرز با افغانستان دارد، بار بار نگرانی خود را در مورد جنگ و ناامنی در افغانستان و گسترش و نفوذ دهشت افگنان از این کشور به تاجیکستان ابراز کرده است.
بر اساس گزارش‌ها، شماری از مقامات طالبان به شمول ملا عبدالغنی برادر، معاون رییس الوزرا طالبان، این اظهارات رییس جمهور تاجیکستان را مداخله در مورد داخلی افغانستان خواندند.
با آنهم در بخش اقتصادی، گروه طالبان قرارداد برق وارداتی از تاجیکستان را برای یک سال دیگر تمدید کردند.
با وجود آنکه گروه طالبان تلاش کرده اند روابط خود را به تمامی کشورهای همسایه و کشورهای آسیای جنوبی و میانه افزایش دهد، این کشورها خواستار حکومت همه‌شمول در افغانستان شده اند؛ تقاضایی که گروه طالبان به کرات آنرا رد کرد و مداخله در امور افغانستان خوانده است.
گروه طالبان در ماه اگست سال گذشته یک بار دیگر به قدرت رسیدند، اما پس از گذشت شش ماه، تا اکنون هیچ کشوری این گروه را به رسمیت نشناخته است.
جامعهٔ جهانی، به شمول کشورهای اروپایی و ایالات متحده گفته اند که این گروه باید در کنار ایجاد حکومت همه‌شمول، حقوق بشری تمام شهروندان افغانستان، به شمول اقلیت‌ها، زنان و دختران را تامین کرده و زمینه‌ٔ کار و تحصیل را به زنان مساعد کنند.
طالبان اما برخلاف، پس از گذشت این مدت، دروازه‌های مکاتب متوسط و لیسه را در اکثر ولایات به روی دختران و دروازه‌های سایر دفاتر را به روی کارمندان زن مسدود کرده اند. تنها شماری از اندکی زنان در سکتور‌های صحی، معارف و وزارت داخلهٔ این گروه به وظایف شان برگشته اند.