دیدبان حقوق بشر می‌گوید که سومین سالروز تسلط دوبارهٔ طالبان در افغانستان "یادآور بحران تاریک حقوق بشری" در این کشور است.
دیدبان حقوق بشر ناوقت یکشنبه ۱۱ اگست (۲۱ اسد) با نشر اعلامیه‌ای به مناسبت سومین سالروز حاکمیت دوبارۀ طالبان در افغانستان گفت که این گروه از زمان به قدرت رسیدن در ۱۵ اگست ۲۰۲۱، بدترین بحران حقوق زنان در جهان را ایجاد کرده است.
در اعلامیه این نهاد به ممنوعیت آموزش دختران بالاتر از صنف ششم و نیز تحصیل زنان و دختران در دانشگاه‌ها، نقض آزادی تردد زنان و دختران، ممنوعیت کار و ورزش زنان، برچیده‌شدن ساختارهای حفاظتی زنان در برابر خشونت‌های جنسیتی و ایجاد موانع برای دسترسی به مراقبت‌های صحی اشاره شده است.
فرشته عباسی، پژوهشگر افغانستان در دیدبان حقوق بشر، گفته است: "زنان و دختران افغانستان تحت حکومت ظالمانه طالبان بدترین کابوس‌های خود را تجربه می‌کنند. همه دولت‌ها باید از تلاش‌ها برای پاسخگوقرار دادن رهبری طالبان و همه کسانی که مسوول جنایات جدی در افغانستان هستند، حمایت کنند."
عباسی افزوده است که از جنوری ۲۰۲۴، طالبان زنان و دختران را در کابل و دیگر ولایت‌ها به دلیل آنچه این گروه "بدحجابی" خوانده، بازداشت کرده اند.
عباسی با استناد به گزارش کارشناسان ملل متحد گفته است که شماری از این بازداشت‌شدگان روزها در انزوای کامل و بدون امکان برقراری تماس نگه داشته شده و قربانی "خشونت فزیکی، تهدید و ارعاب" شده اند.
پیش از این، ریچارد بنیت، گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر ملل متحد، نیز وضعیت افغانستان را به عنوان "سیستمی نهادینه‌شده تبعیض، جداسازی، بی‌احترامی به کرامت انسانی و حذف زنان و دختران" توصیف کرده بود.
عباسی تاکید کرده است: "سومین سالگرد به قدرت رسیدن طالبان یادآور بحران تاریک حقوق بشر در افغانستان است اما در عین حال باید فراخوانی برای اقدام باشد. دولت‌هایی که با طالبان در ارتباط هستند باید مداوم به آنها یادآوری کنند که تخلفات آنها علیه زنان و دختران و همه مردم افغانستان، تعهدات افغانستان تحت قوانین بین‌المللی را نقض می‌کند."
به گفتۀ عباسی، طالبان علاوه بر وضع محدودیت‌های شدیدتر بر حقوق زنان و دختران، آزادی بیان و رسانه‌ها را نیز محدود کرده و معترضان، منتقدان و خبرنگاران را بازداشت و شکنجه کرده اند.
پیش از این، مرکز خبرنگاران افغانستان نیز گزارش داده بود که در شش ماه نخست سال ۲۰۲۴، طالبان نه تنها فشار بر رسانه‌های خصوصی را کاهش نداده، بلکه نظارت بر محتوای کاری رسانه‌ها نیز افزایش داده اند.
بر اساس گزارش این نهاد، اداره‌های استخبارات و امر به معروف طالبان به مداخله در برنامه‌ها و فعالیت‌های رسانه‌ای ادامه داده و نهادهای مختلف طالبان در ۸۹ مورد حقوق خبرنگاران و رسانه‌ها را در ولایت‌های مختلف نقض کرده اند.
بحران بشر
دیدبان حقوق بشر در این اعلامیه با اشاره به کمبود شدید بودجه برای عملیات امدادرسانی در افغانستان و نیز بازگشت و اخراج هزاران مهاجر افغان از پاکستان گفته است که این کشور یکی از بدترین بحران‌های انسانی را در جهان تجربه می‌کند.
به گفتۀ این سازمان، قطع کمک‌های انکشافی، بحران بشری در افغانستان را تشدید کرده است.
بر اساس گزارش دفتر هماهنگی امور کمک‌های بشری ملل متحد، در حالی که ۲۳ میلیون نفر در افغانستان با عدم مصوونیت غذایی مواجه اند و زنان و دختران آسیب‌پذیرترین افراد را تشکیل می‌دهند، تا ماه اگست سال روان میلادی، کشورهای کمک‌کننده تنها ۱۲ درصد بودجه ۳.۱ میلیارد دالری مورد نیاز امدادرسانی در افغانستان را تمویل کرده اند.
دیدبان حقوق بشر گفته است که کاهش کمک‌های خارجی پیامدهای چون آسیب نظام صحی افغانستان و تشدید سوتغذیه و بیماری‌ها به دنبال خواهد داشت.
علاوه بر این، این سازمان با اشاره بر وضع محدودیت بر دسترسی زنان و دختران به خدمات صحی گفته است که مراقبت‌های صحی آنان را مختل کرده و حق سلامت آنان را با خطر مواجه کرده است.
در اعلامیه با اشاره بر ممنوعیت آموزش و تحصیل دختران و زنان آمده است که این پالیسی طالبان، کمبود نیرو کاری زن در نظام صحی آیندۀ افغانستان را قطعی می‌کند.
اعلامیه تاکید کرده است: "کشورهای تمویل‌کننده باید راه‌هایی برای کاهش بحران انسانی موجود بدون تقویت سیاست‌های سرکوبگرانه طالبان علیه زنان و دختران پیدا کنند".
برگشت مهاجران
علاوه بر بحران‌های موجود، دیدبان حقوق بشر گفته است که هزاران مهاجر از کشورهای همسایه به ویژه پاکستان با جبر و داوطلبانه به افغانستان برگشته اند.
پاکستان گفته است که در ده ماه گذشته نزدیک به ۷۰۰ هزار مهاجر افغان فاقد مدرک اقامت را به افغانستان اخراج کرده است.
سازمان دیدبان حقوق بشر گفته است که این شمار برگشت‌کنندگان به میلیون‌ها بی‌جاشدۀ افغانستان افزوده شده و حمایت‌های بشری موجود را تحت فشار قرار داده است.
فرشته عباسی، پژوهشگر این سازمان، گفته است: "تمویل‌کنندگان باید کمک‌هایی ارایه دهند که هدف آن رسیدن به نیازمند‌ترین افراد و ایجاد راه‌‌های حل پایدار برای رسیدگی به بحران انسانی افغانستان باشد".
دیدبان حقوق بشر همچنان گفته است که هزاران افغان پس از تصرف طالبان به ایران، ترکیه، امارات متحده عرب و سایر کشورها فرار کردند که در حال حاضر در بی‌سرنوشتی به سر می‌برند.
به گفتۀ این سازمان، روند اسکان مجدد در کشورهایی که تعهد به پذیرش افغان‌ها داده‌اند، از جمله ایالات متحده، بریتانیا، آلمان و کانادا، کند و ناکافی بوده است.