امتناع طالبان افغان از تسلیم دادن اسامه بن لادن، رهبر پیشین شبکهٔ القاعده به ایالات متحده، نه تنها این گروه را در مقابل یگانه ابرقدرت جهان قرار داد، بلکه موجب اقدام نظامی ایالات متحده، ناتو و دیگر متحدان امریکا و کشورهای منطقه علیه حاکمیت قبلی طالبان و در نهایت سرنگونی آن شد.
پس از آنکه گروه طالبان در اگست ۲۰۲۱ بار دیگر بر افغانستان مسلط شد، این گروه به خاطر حضور هزاران جنگجوی تحریک طالبان پاکستان (تیتیپی) با سناریوی نسبتاََ مشابه مواجه شده است، اینبار طالبان در برابر پاکستان قرار گرفته است، قدرت منطقه‌ای که در دو دههٔ پسین متهم به حمایت بی‌دریغ مالی و نظامی از طالبان بوده است.
مصطفی مدثر، تحلیلگر مسایل سیاسی، با اشاره به آنچه "ماهیت پیچیده، عمیق و درازمدت" روابط طالبان افغانستان و تیتیپی خواند، به صدای امریکا گفت: "هر دو گروه دانش‌آموخته مدرسه دیوبندی اند. هر دو گروه جغرافیا و فرهنگ مشترک دارند و با هم دارای قرابت و قومیت اند...طالبان افغانستان، تیتیپی را برادر دینی، خود می‌دانند و نمی‌خواهند که به خواستهٔ پاکستان تمکین کنند.''
مدثر به این باور است که طالبان حتا اگر بخواهند که اقدام جدی علیه تیتیپی انجام بدهند، چنین کار بی‌نهایت دشوار خواهد بود، زیرا به گفتهٔ وی اگر اعضای کابینه طالبان نسبت به تیتیپی نگاه سیاسی داشته باشند، سطح میانه و صفوف جنگجویان آن گروه، دید عقیدتی و قومی به تیتیپی دارند. او پیش‌بینی می‌کند که اقدام حکومت طالبان علیه تیتیپی، موجب اختلافات و گسست درونی این گروه خواهد شد.
تحریک طالبان پاکستان یک تهدید امنیتی قابل توجه برای اسلام‌آباد تلقی می‌شود. اردوی پاکستان گفته است که تنها در سال ۲۰۲۳ نزدیک به ۳۰۰ نظامی آن کشور در حملات تندروان کشته شده اند و تیتیپی مسوولیت برخی از این حملات را بر عهده گرفته است.
پاکستان گفته است که تی‌پی‌پی این حملات را از داخل قلمرو افغانستان سازماندهی می‌کند، اتهامی که مقام‌های حکومت طالبان در افغانستان بارها رد کرده اند. حکومت طالبان در افغانستان گفته اند که پاکستان نباید بار ملامت ناکامی امنیتی خود را به دوش افغانستان بی‌اندازد.
با این حال، از دید برخی کارشناسان، تردید و بی‌میلی یا ناتوانی طالبان افغانستان در اقدام قاطع علیه تحریک طالبان پاکستان، گزینه‌های پاکستان را محدود و این کشور را با یک وضعیت چالش برانگیز مواجه می‌کند.
عظیم‌الله ورسجی، دپلومات حکومت پیشین افغانستان در قطر که اکنون در ایالات متحده به سر می‌برد، به صدای امریکا گفت که پاکستان به دنبال جلب حمایت واشنگتن برای مقابله با تحریک طالبان پاکستان است و به گفته وی این موضوع ظاهراً در سفر جنرال عاصم منیر، لوی درستیز اردوی پاکستان به واشنگتن، با مقام‌های امریکایی مطرح شد.
ورسجی به این باور است که در صورت عدم تمکین گروه طالبان افغان به خواست پاکستان، این کشور با استفاده از نفوذ گستردهٔ خود در درون این گروه، به دنبال انشقاق آن برآمده و از حمایت از آن دست بردار خواهد شد که به گفتهٔ وی از همین حالا "نشانه‌های آن مشهود است".
به گفتهٔ ورسجی، تیتیپی برای پاکستان درد سرساز است و اگر طالبان افغان نخواهند یا هم نتوانند تحریک طالبان پاکستان را مهار کنند، "پاکستان هرگز از ثبات برخوردار نخواهد شد و بحران‌های امنیتی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ادامه یافته و حکومت [پاکستان] در نهایت مجبور به اتخاذ اقدام سخت‌تر علیه طالبان و در نهایت در هماهنگی با امریکا، در جستجوی سرنگونی طالبان از قدرت خواهد شد."
برخی دیگر از تحلیلگران نیز به این باور اند که سرنوشت و بقای حکومت طالبان در افغانستان به اقدام این گروه بر ضد تحریک طالبان پاکستان، گره ناگسستنی خورده است.
یک تحلیلگر سیاسی مستقر در افغانستان که به دلیل مشکلات امنیتی نخواست نامش در گزارش ذکر شود، به صدای امریکا گفت: "اقدام علنی برضد تیتیپی... با سرنوشت و حیات حاکمیت طالبان در افغانستان گره خورده است. طالبان از نظر تعلقات فرهنگی و قومی، خود را مدیون تیتیپی و پشتون‌های پاکستانی می‌دانند؛ از این‌رو، اقدام علیه تیتیپی برای طالبان افغان تصمیم ساده‌ای نیست... هر نوع اقدام علیه تیتیپی از سوی طالبان، منجر به ایجاد فاصلهٔ میان گروهی طالبان می‌گردد.''
این تحلیلگر سیاسی هشدار داد که با اقدام علیه تیتیپی، حکومت طالبان در افغانستان، خود را با موجی از احساسات و نارضایتی ملی‌گرایان پشتون دو سوی خط دیورند مواجه می‌کند. او همچنین به این باور است که حمایت از تی‌پی‌پی نقطهٔ اتصال ملی‌گرایان پشتون و هند در برابر "دشمن مشترک" است. او گفت: ''هند در حال حاضر حربهٔ سیاسی قوی‌تر از تیتیپی و پشتونستان خواهان، بر ضد پاکستان ندارد."
با آنکه طالبان افغان همواره ادعا کرده اند که به هیچ گروهی اجازه نخواهند داد تا از قلمرو افغانستان تهدیدی را متوجه سایر کشورها کنند، عبداللطیف پدرام، رهبر حزب کنگرهٔ ملی افغانستان، مدعی است که حکومت طالبان در افغانستان از تیتیپی حمایت می‌کند.
پدرام به صدای امریکا گفت: "گروه سرکوبگر طالبان حامی جریان تروریستی تیتیپی است. به کمک یکدیگر عملیات تروریستی انجام می‌دهند. اعضای تیتیپی اکثراً افغان‌های قبایلی اند. وزارت دفاع طالبان از آن‌ها حمایت می‌کند. این جریان‌های تروریستی برای صلح و ثبات منطقه خطر بزرگ اند. مردم می‌باید علیه این گروه‌های تروریستی صدای اعتراض خود را بلند کنند."
بر خلاف ادعای طالبان، تحلیلگران و برخی از فعالان سیاسی به این باوراند که طالبان یا نمی‌خواهند و یا هم نمی توانند در مقابل گروه‌های تندرو مستقر در افغانستان اقدام کنند، گروه‌هایی که در کم و بیش دو دههٔ پسین از این گروه حمایت مالی، آموزشی و نظامی کرده اند. آنان استدلال می‌کنند که ادامه چنین وضعیت طالبان را بار دیگر با سرنوشتی مواجه خواهد کرد که این گروه در سال ۲۰۰۱ شاهد آن بود.
شورشگری تیتیپی؛ آیا خشم پاکستان حکومت طالبان در افغانستان را به فنا خواهد داد؟
شماری از تندروان تحریک طالبان پاکستان (تصویر از آرشیف صدای امریکا)