استماعیۀ کانگرس امریکا؛ عوامل فروپاشی نظام در افغانستان چه بود؟

قانونگذاران جمهوریخواه در مجلس نمایندگان کانگرس امریکا ارشدترین مقام‌های وزارت دفاع امریکا را به استماعیه فرا خوانده و با انتقاد از تصمیم رییس جمهور جو بایدن در مورد خروج قوای امریکایی از افغانستان، قضاوت و صداقت رییس جمهور را زیر سوال بردند.

مایک راجرس، ارشدترین نمایندۀ جمهوریخواه در کمیتۀ خدمات قوای مسلح مجلس نمایندگان، نحوۀ خروج قوای امریکایی را از افغانستان "فاجعۀ بی‌امان" خواند و گفت: "بیم دارم که رییس جمهور ممکن دچار توهم شده باشد...این [خروج از افغانستان] در تاریخ به عنوان یکی از بزرگترین ناکامی‌های رهبری امریکا ثبت خواهد شد."

لوید آستن وزیر دفاع، مارک میلی لوی درستیز عمومی قوای مسلح و فرانک (کنیت) مک‌کینزی، فرمانده قوماندانی مرکزی قوای ایالات متحده روز چهارشنبه ۲۹ سپتمبر (هفتم میزان) به جلسۀ استماعیۀ کمیتۀ خدمات قوای مسلح مجلس نمایندگان امریکا فراخوانده شده بودند. آنان یک روز قبل در جلسۀ استماعیۀ کمیتۀ خدمات قوای مسلح مجلس سنای کانگرس نیز به پرسش‌های سخت سناتوران امریکایی، عمدتا جمهوریخواهان، پاسخ ارایه کردند.

آقای مک‌کینزی روز چهارشنبه به قانونگذاران امریکایی گفت که هم خودش و هم ارشدترین فرمانده نظامی امریکا در افغانستان سفارش کرده بودند که ۲۵۰۰ نظامی امریکایی و هزاران نظامی ناتو در افغانستان نگه‌داشته شوند. او گفت که از قبل هشدار داده بود که خروج کامل از افغانستان منجر به فروپاشی قوای مسلح و حکومت افغانستان خواهد شد.

او گفت: "امضای توافقنامۀ دوحه، بیش از هرچیز دیگر، تاثیر زیانبار روانی بر حکومت و قوای نظامی افغانستان داشت، اما با تعیین کردن مهلت مشخص ما به آنان یقینی کردیم که چه زمانی کشورشان را ترک می‌کنیم و چه زمانی آنان منتظر پایان تمام کمک‌ها باشند."

خروج قوای امریکایی از افغانستان بر اساس توافقنامه‌ای صورت گرفته است که، در ۲۹ فبروری ۲۰۲۰ و در زمان ریاست جمهوری دونالد ترمپ جمهوریخواه، میان امریکا و طالبان در قطر امضا شد. بر اساس این توافقنامه مهلت نهایی خروج قوای خارجی از افغانستان اول ماه می ۲۰۲۱ تعیین شده بود، اما رییس جمهور بایدن در ماه اپریل همین سال اعلام کرد که نظامیان امریکایی تا آخر ماه اگست از افغانستان بیرون می‌شوند.

لوید آستن، وزیر دفاع امریکا نیز علت اصلی وضعیت پیش آمده در افغانستان را امضای توافقنامۀ دوحه خواند. او گفت که با امضای این توافقنامه، حملات هوایی بر طالبان متوقف شد و به گفتۀ وی "طالبان نیرومندتر شدند و موثریت عملیاتی آنان بر ضد نیروهای امنیتی افغان افزایش یافت."

با اینحال، جمهوریخواهان آقای بایدن را متهم می‌کنند که در تصمیم گیری برای پایان بخشیدن جنگ و خروج قوای امریکایی از افغانستان، سفارشات فرماندهان نظامی و هشدارهای آنان را در مورد پیامدهای ناگوار ناشی از خروج شتابزده از افغانستان، نادیده گرفته است.

جین ساکی، سخنگوی قصرسفید روز سه شنبه پس از استماعیۀ مقام‌های ارشد وزارت دفاع در مجلس سنای امریکا، در واکنش به انتقادات قانونگذاران جمهوریخواه در مورد تصامیم جو بایدن گفت که در مورد خروج از افغانستان، مشاوران نظامی آقای بایدن به وی نظریات "منقسم" داده بودند.

آقای بایدن در ماه اگست در مصاحبه با شبکۀ خبری ای بی سی گفته بود که فرماندهان نظامی در مورد حفظ ۲۵۰۰ نظامی امریکایی در افغانستان به وی سفارشی نداده بودند.

قانونگذاران جمهوریخواه آقای بایدن را به دروغگویی متهم کرده و می‌گویند که وی وعده سپرده بود که حتا با تسریع پیشروی طالبان، افغانستان به ویتنام دیگر مبدل نخواهد شد.

انتقادات از آقای بایدن در جلسۀ روز چهارشنبه کمیتۀ خدمات قوای مسلح مجلس نمایندگان امریکا به حدی تند بود که جو ویلسن، نمایندۀ جمهوریخواه خواستار "استعفای" رییس جمهور شد.

لوی درستیز عمومی قوای مسلح امریکا گواهی داد که خروج کامل نظامیان امریکایی از افغانستان تاثیر بزرگ بر روحیۀ نظامیان افغان گذاشت که به گفتۀ وی به پیمانۀ زیاد وابسته به مساعدت سربازان امریکایی بودند، از حمایت هوایی و استخباراتی گرفته تا آموزش و فراهم آوری تجهیزات.

با آنکه در عملیات تخلیۀ نظامی از افغانستان کم و بیش ۱۲۴ هزار نفر به بیرون از آن کشور منتقل شدند، آقای میلی یکبار دیگر تصدیق کرد که این عملیات "ناکامی استراتیژیک" بود و سبب شد که طالبان دوباره به قدرت برسند.

اما قانونگذاران دموکرات، جمهوریخواهان را ملامت می‌کنند که بار تمام ملامتی های جنگ ۲۰ سالۀ افغانستان را به دوش رییس جمهور بایدن می‌اندازند که فقط از ماه جنوری به اینسو تصدی ریاست جمهوری امریکا را عهده دار بوده است.

ادم سمیت، نمایندۀ دموکرات و رییس کمیتۀ خدمات قوای مسلح مجلس نمایندگان کانگرس امریکا گفت که با تصمیم رییس جمهور بایدن در مورد خروج از افغانستان موافق است. او اکثر جموریخواهان را با تلاش برای امتیازگیری سیاسی متهم کرد.

آقای سمیت گفت: "ماموریت بزرگ ما برای ساختن یک حکومت در افغانستان که بتواند به گونۀ موثر حکومت‌داری کند و طالبان را شکست بدهد، ناکام شده است...درنهایت، رییس جمهور بایدن شهامت این را داشت تا تصمیم بگیرد و بگوید که نه، ما در این ماموریت موفق نمی‌شویم."

رییس جمهور بایدن به خاطر نحوۀ خاتمه بخشیدن به جنگ امریکا در افغانستان و عملیات تخلیۀ نظامی از آن کشور، با بزرگترین بحران در جریان بیشتر از هشت ماه تصدی ریاست جمهوری خود روبرو است.

به نظر می‌رسد که استماعیه‌های دو روز گذشتۀ مقام‌های ارشد نظامی و دفاعی امریکا در کانگرس، آغازگر یک بررسی گسترده در مورد ناکامی‌ها در افغانستان باشد.