در یک بحث نادر در مورد پالسی آسیای مرکزی در کانگرس ایالات متحده، یک قانونگذار ارشد امریکایی به صدای آمریکا گفت که ایالات متحده باید از سوابق افتضاح آمیز حقوق بشر در کشورهای منطقه بگذرد تا بتواند با تروریزم و نفوذ روسیه و چین در منطقه مقابله کند.
ادم اسمیت، دموکرات و عضو ارشد کمیته خدمات نظامی مجلس نماینده گان کانگرس ایالات متحده، در مصاحبه‌ای با سرویس خبری ازبیک صدای امریکا، بیان کرد که اگر ایالات متحده خواهان کمک از کشور های آسیای مرکزی است، باید "قادر به کمک به آنها" باشد.
این قانونگذار عضو مجلس نماینده گان که برای ۲۷ سال در کانگرس ایفای وظیفه کرده است، با مایک راجرز، رییس کمیته خدمات نظامی، سالود کارباجال و ویرونیکا اسکوبار شامل هیاتی از کانگرس بودند که اخیرا به اوزبیکستان سفر کرد.
پیامی را که آنها به منطقه با خود بردند، واضح بود و آن پیام این بود که واشنگتن میخواهد تا همکاری های امنیتی را همزمان با حمایت از اصلاحات در بخش های سیاسی و اقتصادی، افزایش دهد.
رهبری اوزبیکستان نیز در بدل، اشتیاق خود را به گسترش همکاری‌های استراتیژیکی که به اوایل سالیان ۲۰۰۰ برمی‌گردد، ابراز کرد.
در طول این سفر که در ۲۶ و ۲۷ ماه مارچ به تاشکند صورت گرفت، این هیات با شوکت میرضیایوف، رییس جمهور اوزبیکستان، بختیار سیدوف، وزیر خارجه و جنرال بهادر قربانوف، وزیر دفاع اوزبیکستان، ملاقات نمود. اسمیت میگوید که در این گفتگو ها، روی نقش حیاتی اوزبیکستان در "نظارت بر آنچه در افغانستان اتفاق می افتد" تاکید شد.
اسمیت، گروه دولت اسلامی یا داعش و پروسه افراط گرایی را، بزرگترین تهدید های تروریزم تلقی میکند. او میگوید که "ازبیکستان (به افغانستان)نزدیک است و میتواند شریکی در ردیابی داعش یا دیگر عناصر افراطی باشد". اسمیت اضافه کرد که یک همکار در منطقه که ایالات متحده بتواند با آن کار کند، نیاز است "تا تهدید های احتمالی را مشخص ساخته و با افراط گرایی مبارزه کند و اطمینان حاصل کند که این مفکوره ها ریشه نکرده و ترورست ها را، مانند آنهایی که بر مسکو حمله کردند، تولید نمیکند".
چند تبعه کشور های آسیای مرکزی، در رابطه به واقعه حمله بر یک کنسرت در مسکو که در ماه مارچ اتفاق افتاد، توقیف شدند. در این واقعه ۱۴۴ تن کشته شدند. شاخه خراسان گروه داعش، مسولیت این واقعه را بر عهده گرفت.
با وجود آنکه ایالات متحده در سال ۲۰۲۱، افغانستان را ترک گفت، اسمیت میگوید که ایالات متحده هنوز علایقی در افغانستان دارد و تاشکند که با طالبان رابطه نزدیکی دارد، میتواند در اینمورد کمک کند.
اسمیت گفت: "القاعده هنوز در منطقه است و داعش نیز آنجاست و طالبان علیه شاخه خراسان گروه داعش، میجنگند". او افزود که ایالات متحده هنوز به آن منطقه علاقه زیادی دارد ولی امریکا حال در انجا حضور ندارد و "توانایی خوبی را برای نظارت و عمل ندارد" و به همین دلیل، ایالات متحده بدنبال شرکا در منطقه است.
بنظر اسمیت، ایالات متحده باید در رقابت با روسیه و چین، در حالیکه این دو کشور میکوشند تا تاثیر خود را بر این منطقه افزایش دهند، استراتیژیکی تر عمل کند. بلعکس عملکرد مسکو و بیجینگ (که زیر بنا می‌سازند) واشنگتن، زیر بنا ها را نمی‌سازد ولی اسمیت میگوید که ایالات متحده در عوض، کمک در بخش تکنالوژی را فراهم میکند و از طریق انستتیوت های مالی کار میکند که تلاش های قابل توصیفی است.
طبق نظریات این عضو کانگرس ایالات متحده، یکی از راه های که ایالات متحده میتواند به اوزبیکستان کمک کند، یافتن راهی برای پیشبرد هدف این کشور محاط به خشکه به ساخت یک راه آهن است که از افغانستان و پاکستان گذشته و به اقیانوس هند برسد.
اسمیت اذعان کرد که روابط امنیتی با کشور های منطقه، از زمان خروج ایالات متحده از افغانستان، "بطور قابل توجهی، افزایش نیافته است" ولی او میگوید "ما تلاش میکنیم تا برخی از این روابط را با اوزبیکستان ایجاد کنیم".
در سال ۲۰۲۱، کانگرس بودجه معادل ۱۰ میلیون دالر را تحت برنامه تمویل نظامی خارجی برای گسترش ظرفیت امنیت سرحدی و مقابله با دهشت افگنی کشور های آسیای مرکزی، فراهم آوردن وسایط نقلیه و اکمالات ارتباطی و آموزش، تصویب کرد.
اسمیت، گمانه زنی های روسیه را مبنی بر اینکه ایالات متحده خواهان ایجاد یک پایگاه نظامی در آسیای مرکزی است، رد کرد و گفت چنین کوشش های وجود ندارد. او ضمن تاکید بر موافقتنامه های در قبال پرواز ها و همکاری های استخباراتی، بیان کرد که "ما بدنبال شرکا هستیم، ما بدنبال حضور (در منطقه) نیستیم".
رژیم های "مستبد" در آسیای مرکزی
اسمیت و دیگر قانونگذاران بشمول آنهایی که در کمیته‌های کانگرس در بخش اوزبیکستان و قزاقستان کار میکنند، بر این نظراند که آسیای مرکزی دارای برخی از مستبدترین رژیم ها در جهان است که مخالفین و مطبوعات مستقل را سرکوب میکنند. گزارش وزارت خارجه ایالات متحده، این کشور ها را منحیث ناقضین برجسته حقوق بشر، توصیف کرده است.
در ترکمنستان، قربانقلی بردی محمدووف، برای ۱۵ سال حکومت کرد تا آنکه کرسی ریاست جمهوری را به پسرش، سردار بردی محمدووف، در سال ۲۰۲۲ سپرد.
در تاجکستان، امام علی رحمانووف، رییس جمهور برحال آنکشور، از سال ۱۹۹۲ بدین سو در قدرت است و انتظار میرود که وی روش بردی محمدووف را دنبال کند.
روسای جمهور تاجکستان و ایران در سفر رییس جمهور ایران به تاشکند در سال ۲۰۲۳
در اوزبیکستان، همه پرسی طرح شده حکومت برای قانون اساسی در سال ۲۰۲۳ به میر ضیایووف که از سال ۲۰۱۶به این طرف رییس جمهور است، اجازه داد تا برای دو دوره هفت ساله دیگر در این پست باقی بماند.
در قزاقستان، نور سلطان نظربایووف، برای ۳۰ سال زمام امور را بر دست داشت تا آنکه در سال ۲۰۱۹ از ریاست کناره گیری کرد و قاسم جومارت توکایووف را منحیث جانشین خود انتخاب کرد. توکایووف نیز قانون اساسی قزاقستان را تغیر داد ولی تعهد سپرد که با ختم دوره ریاست جمهوری اش در سال ۲۰۲۹ ، ریاست را ترک خواهد گفت.
قرغیزستان، برای سالیان متمادی منحیث یکی از کشور های منطقه که دارای بیشترین ظرفیت دموکراسی بود، تلقی میشد ولی صدر جبارووف، رییس جمهور برحال آنکشور، مخالفین را به زندان افگنده و اخیرا یک قانون بنام "عوامل خارجی" را به سبک روسیه، تصویب کرد.
موضع ایالات متحده به سمت آسیای مرکزی
اسمیت میگوید که ایالات متحده، به واقعیت بی توجهی نمیکند ولی او عمل گرایی را به موعظه کردن، ترجیح میدهد. اسمیت میگوید که اگر شما بگوید که انتخابات شما "آزاد و عادلانه" نبود و ایالات متحده با شما کار نمیکند"، این کشور ها به آسانی میتوانند به "چین، روسیه و ایران و حتی شاید روزی به سمت کوریای شمالی" رو بیاورند و به همین دلیل او تاکید میکند که باید درک شود که چه کاری عملی و واقع بینانه است.
اسمیت، بعد از ملاقات با رییس جمهور اوزبیکستان، میر ضیایووف را فردی "هوشیار" خواند که اوزبیکستان را به "مسیر درست" سوق میدهد. او میگوید که آنها "صادقانه میکوشند تا اقتصاد خود را بهتر سازند و با تروریزم برخورد کنند اما راه طویلی را پیشرو دارند".
در حالیکه دموکرات ها با جمهوریخواهان روی موضوعات زیادی در مورد آسیای مرکزی، اختلاف نظر دارند ولی اسمیت تاکید میکند که "برخی از اعضای کانگرس به آن بخش جهان، توجه نمی‌کنند که این یک رویکرد سنجیده‌ای نیست".
اسمیت گفت که اگر از ۴۳۵ عضو مجلس نماینده گان در طول دوسال دوره کاری شان سروی صورت گیرد تا بدانیم چه تعداد از آنها به اوزبیکستان فکر کرده اند، شاید حدود ۴۰۰ تن از آنها اصلا به اوزبیکستان فکر نکرده باشند. اما اسمیت افزود که "آنها روی (تحول) این موضوع کار میکنند".