سرطان پس از بیماری‌های قلب و رگ‌ها، دومین عامل مرگ و میر انسان‌ها در جهان بوده و بر اساس آمار سازمان جهانی صحت سالانه نزدیک به ده میلیون نفر در اثر ابتلا به سرطان جان می‌دهند.
کشنده‌ترین سرطان در مردان سرطان‌های شش، پروستات، روده‌های بزرگ و مقعد، پانقراس و جگر بوده و در زنان سرطان شش، پستان، روده‌های بزرگ و مقعد، پانقراس و تخمدان به ترتیب بیشترین و مرگ و میر را سبب می‌شود.
سرطان شش بیشترین مرگ و میر ناشی از ابتلا به سرطان را در میان مردان و زنان دارد. شانس زنده ماندن در بین مبتلایان این نوع سرطان تنها ۲۲ درصد است.
سازمان جهانی صحت دود کردن سگرت را عامل حدود ۸۵درصد موارد ابتلا به سرطان شش خوانده است. تاریخچۀ خانواگی و ارثیت، معروض بودن مداوم با تشعشعات، تماس داومدار با گاز رادون و عوامل محیطی مانند آلودگی هوا و موجودیت مواد کیمیایی زهرآگین در محیط زیست نیز در ابتلا به سرطان شش دخیل اند.
سرفه مداوم، بلغم که گاهی آلوده با خون می‌باشد، درد قفس سینه، گرفتگی صدا، کوتاهی نفس، ابتلای پیهم به بیماری‌های سینه و بغل و التهاب برانش‌ها از اعراض و علایم عمدۀ ابتلا به سرطان شش اند و اکثر اوقات زمانی تبارز می‌کنند که بیماری به مراحل پیشرفته رسیده باشد.
سرطان پستان
موارد ابتلا به سرطان پستان زنان و مرگ و میر ناشی از آن در اواخر دهه ۱۹۸۰ به اوج خود رسیده بود. اکنون با افزایش امکانات، آزمایش منظم و تشخیص به موقع این بیماری رو به کاهش نهاده است. با آنهم سرطان پستان دومین عامل مرگ و میر زنان در اثر ابتلا به سرطان است.
دلایل قطعی ابتلا به سرطان پستان تا هنوز شناخته نشده است و گمان بر این است که مجموعه‌ای از تعاملات ارثی و نیز محیط پیرامونی در ایجاد این بیماری نقش داشته باشد. متخصصان صحی به این باور اند که تغییرات هورمونی، نحوه زیست و معیشت و عوامل محیطی چون تماس با مواد سرطان زا در محیط زیست به ویژه آلاینده‌های هوا، خاک و آب در ایجاد این بیماری نقش دارند.
ضخیم شدن یا ایجاد برجستگی‌ها در پوست پستان، هموار شدن و فرورفتن نوک پستان به داخل، تغییر رنگ، حجم، شکل و نمای پستان از اعراض و علایم برجستۀ موجودیت سرطان در پستان است.
هرچند این سرطان پیشرونده و خطرناک است، با امکانات عصر امروز به ویژه تشخیص زودهنگام، شانس درمان کامل و زنده ماندن زنان مبتلا به سرطان پستان بسیار است.
سرطان پروستات
سرطان پروستات دومین عامل مرگ و میر مردان در اثر ابتلا به سرطان است. هرچند درمان سرطان پروستات در مقایسه با چند دهه پیش بسیار امکان پذیر شده است، شانس زنده ماندن مردان مبتلا به این سرطان بستگی به تشخیص زودهنگام آن دارد. در صورتیکه سرطان پروستات در مراحل بسیار مقدماتی بیماری تشخیص شود، ۱۰۰درصد قابل درمان است.
از آنجاییکه سرطان پروستات در مراحل بسیار مقدماتی از خود اعراض و علایم نشان میدهد، از اینرو تشخیص به موقع آن بسیار ممکن است.
مشکلات در ادرار کردن، بطی شدن جریان و یا بندش جریان ادرار، موجودیت خون در ادرار، موجودیت خون در منی، درد استخوان، کاهش وزن، مشکلات نعوظ از نشانه‌های بارزی است که در سیر سرطان پروستات بروز می‌کند.
سرطان روده
سرطان روده‌های بزرگ و مقعد که از سال‌های ۱۹۹۰ به اینسو به دلیل معاینات منظم افراد سالمندتر از ۵۰ سال رو به کاهش نهاده بود، در سال‌های اخیر موارد آن در بین افراد جوان که کمتر از ۵۰ سال عمر دارند، بیشتر شده است.
هرچند عامل عمدۀ افزایش این سرطان در بین افراد جوان مشخص نشده است، گمان می‌رود که تغییرات در زیست و معیشت انسان‌ها به ویژه مصرف زیاد غذاهای پراسس و بسته بندی شده، افزایش مواد کیمیایی و زهری در محیط زیست، مصرف زیاد الکول، فقدان ورزش و فعالیت فزیکی، چاقی و استعمال سگرت در این زمینه دخیل باشد.
خونریزی مقعدی، موجودیت خون در مواد غایطه، تغییرات در شکل مواد غایطه و باریک شدن آن، احساس تخلیه نشدن کامل روده‌ها پس از رفع حاجت، گرفتگی و سیخ زدن عضلات شکم، درد بطن، بی‌اشتهایی، باختن وزن، احساس ضعف و خستگی از نشانه‌های معمول ابتلا به سرطان روده‌های بزرگ و مقعد است.
سرطان پانقراس
سرطان پانقراس یکی از خطرناک‌ترین سرطان‌ها است و واقعات آن به سرعت در جهان رو به افزایش است. تا کنون هیچ روشی برای تشخیص زودهنگام سرطان وجود نداشته و این سرطان در برابر روش‌های موجود درمانی به ویژه شیموتراپی مقاوم است.
تا کنون دانسته نشده است که اسباب سرطان پانقراس چیست، اما سرطان شناسان، استعمال سگرت و مشتقات تنباکو و نیز تاریخچۀ خانوادگی و ارثیت را در ایجاد این بیماری دخیل می‌دانند.
سرطان پانقراس به دلیل اینکه تا مراحل پیشرفته از خود اعراض و علایم نشان نمی‌دهد بسیار خطرناک پنداشته می‌شود و زمانیکه اعراض و علایم آن تبارز می‌کند، امکان درمان آن تقریباً وجود ندارد.
بارزترین نشانه‌های سرطان پانقراس، درد شکم، بی‌اشتهایی، وزن باختن، زردرنگ شدن پوست و سفیدی چشم‌ها یا به عبارت دیگر زردی، بی‌رنگ شدن مواد غایطه، تاریک شدن رنگ ادرار، خارش، درد و پندیدگی در دستان و پاها عمدتاً به دلیل لخته شدن خون در رگ‌های نهایات، خستگی و ضعف زیاد می‌باشد.
سرطان جگر
سرطان جگر در مردان بیشتر از زنان تصادف می‌شود و یکی از کشنده‌ترین سرطان‌ها در بین انسان‌ها می‌باشد.
گاهی دلیل ابتلا به سرطان جگر معلوم می‌باشد، مثل بیماری‌های مزمن عفونی و ویروسی جگر، اما در بسیاری موارد عوامل ایجاد این سرطان ناشناخته باقی می‌ماند.
با اینحال، سرطان شناسان برخی عوامل خطرزا، مانند دود کردن سگرت، مصرف زیاد الکول، چاقی، ابتلا به بیماری‌های التهابی جگر و بیماری شکر را در ایجاد این سرطان دخیل می‌دانند.
سرطان جگر بسیار خطرناک است، زیرا تا زمانیکه در مراحل بسیار پیشرفته نرسیده باشد اعراض و علایمی را تبارز نمی‌دهد و تشخیص زودهنگام آن نیز بسیار دشوار است.
کاهش وزن، بی‌اشتهایی، درد قسمت بالای شکم، دلبدی و استفراغ، خستگی و ضعف عمومی بدن، پندیدگی شکم، زردرنگ شدن پوست و سفیدی چشم‌ها (زردی) و سفید و بی‌رنگ شدن مواد غایطه نشانه‌های ابتلا به سرطان جگر است.
سرطان تخمدان
از آنجاییکه سرطان تخمدان تا مراحل پیشرفته سبب بروز اعراض و علایم نمی‌شود، تشخیص زودهنگام آن دشوار است. زنانیکه تاریخچۀ خانوادگی ابتلا به سرطان پستان و تخمدان دارند، بیشتر از دیگر زنان در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند و از همین رو عملیات جراحی و برداشتن تخمدان خطر ابتلای این زنان را به سرطان تخمدان به گونۀ چشمگیری می‌کاهد. همچنان زنانی که اضافه وزن و چاق اند و نیز زنانیکه سگرت دود می‌کنند در معرض خطر بلندتر ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند.
روش‌های پیشگیرانه
بین پنج تا ده درصد سرطان‌ها از نواقص ولادی و ارثی ناشی می‌شود، اما در ۹۰ تا ۹۵ درصد موارد، عوامل محیطی و زیستی در ابتلای سرطان نقش دارد. از اینرو برخی تغییرات در عادات روزمره و نحوه زیست خطر ابتلا به سرطان را به گونۀ چشمگیر کاهش میدهد.
ترک سگرت و مشتقات تنباکو، بهبود رژیم غذایی و مصرف بیشتر سبزی، میوه و مغزیات، کاهش مصرف غذاهای پراسس و بسته بندی شده، اجتناب از مصرف زیاد الکول، حفظ وزن مناسب بدن و جلوگیری از چاقی و اضافه وزن، ورزش و تمرین منظم فزیکی، معاینات و آزمایشات منظم طبی، کاهش تماس با آلاینده‌های هوا و محیط زیست و تطبیق واکسین ضد پپیلوماویروس انسانی و واکسین ضد ویروس‌هایی که سبب التهاب جگر می‌شوند، خطر ابتلا به سرطان را کاهش میدهد.
با اینحال، بر اساس تخمین جدید سازمان جهانی صحت، واقعات سرطان در جهان تا سال ۲۰۵۰ میلادی ۷۷ درصد افزایش خواهد یافت و شمار مبتلایان سرطان که اکنون حدود ۲۲ میلیون نفر است تا دونیم دهۀ دیگر به ۳۵ میلیون نفر خواهد رسید.