هر طیارۀ مسافربری باید مجهز با دستگاه ثبت کنندۀ آوازهای داخل کابین و دستگاه ثبت کنندۀ اطلاعات پرواز باشد که این دستگاهها در داخل محفظۀ محکم که به آن "جعبۀ سیاه" گفته میشود، نگهداری میشوند.
جعبههای سیاه در عملیات و پرواز عادی و معمول طیاره کاری ندارد، اما در صورت بروز سانحه و سقوط طیاره از اهمیت خاص برخوردار میشود، زیرا با استفاده از اطلاعات موجود در آن، تحقیق کنندگان پی میبرند که پیش از سقوط طیاره چی جریان داشته است.
حتا اگر طیاره پس از سانحه در آب غرق شود، جعبۀ سیاه فرستندهای دارد که به محض تماس با آب فعال شده و موقعیت جعبه را حتا در عمق بیش از ۴۲۰۰ متر در زیر آب نشان میدهد.
جعبههای سیاه طیاره، برخلاف نام آن، به خاطر سهولت در پیدا کردن رنگ نارنجی میداشته باشند.
جعبههای سیاه پیش از آنکه در طیاره نصب شوند، آزمایشات متعددی را باید موفقانه پشت سر بگذرانند، مثلاً قرار دادن جعبه در برابر حرارت بلند یا سرمای شدید برای چندین ساعت پیهم. برخی انواع جعبۀهای سیاه توانسته اند که پس از یک ساعت معروض بودن با گرمای بیش از ۱۰۰۰ درجۀ سانتیگراد نیز تاب آورده و اطلاعات موجود در خود را محفوظ نگه دارند.
اکثر جعبههای سیاه برای کم از کم ۲۵ ساعت پرواز اطلاعات را در خود ذخیره کرده میتوانند.
مخترع جعبۀ سیاه کیست؟
دیوید وارن، دانشمند آسترالیایی جعبۀ سیاه را اختراع کرده است. او در اواسط دهۀ ۱۹۵۰ میلادی هنگامیکه در ترکیب یک تیم تحقیقاتی، سرگرم جستجوی دلیل سقوط نخستین طیارۀ مسافربری مجهز با ماشین جت بود، به ضرورت مبرم موجودیت جعبۀ سیاه پی برد.
آقای وارن نخستین دستگاه ثبت اطلاعات پرواز را در سال ۱۹۵۷ معرفی کرد. در سال ۱۹۶۰ پس از سقوط یک طیارۀ آسترالیایی در کوینزلند، حکومت آسترالیا نصب جعبۀ سیاه را در تمام طیارههای تجارتی و مسافربری جبری اعلام کرد.
جعبۀ سیاه حاوی دستگاه ضبط کنندۀ و ذخیره کننده صداهای داخل کابین پرواز، همه صداهای داخل کابین، از مکالمۀ پیلوت با همکاران و برج کنترول گرفته تا صدای سگنالها و ماشین طیاره، است. متخصصان قادر اند که با استفاده از اطلاعات موجود در دستگاه ضبط صدا، معلومات دیگری چون سرعت طیاره، گردش ماشین و زمان وقوع سانحه را تشخیص کنند. این جعبه در انتهای طیاره نصب میباشد.
دستگاه ضبط اطلاعات پرواز
این دستگاه که در جعبۀ دیگری محفوظ است، معلومات مختلفی را در مورد فعالیت طیاره چون، زمان، ارتفاع، سرعت طیاره و هوا و مسیر حرکت طیاره را ضبط میکند. در طیارههای عصری، حتا جزییاتی چون حرکات بالها و قطعات بال، مصرف مواد سوخت طیاره وغیره نیز در دستگاه ضبط اطلاعات پرواز ذخیره میشود.
با استفاده از اطلاعات ثبت شده در دستگاه ضبط اطلاعات پرواز، متخصصان حتا ویدیوهای کمپیوتری را تولید کرده میتوانند تا درک بهتری از وضعیت طیاره را در لحظات پیش از سانحه بدهد.
با پیشرفت تنکالوژی و امکانات گسترده تر، انتظار میرود که جعبههای سیاه در نسلهای جدید و آیندۀ طیاره ها از کارآیی و اهمیت بیشتر برخوردار شود.
این مطلب با استفاده از گزارشهای شبکۀ خبری ای بی سی و مجلۀ اقتصادی بزنس انسایدر تهیه شده است.