اکثریت افغانها به این فکر اند که با آنان خیانت شده است، برخی دیگری ناراض اند از این که حکومات غربی که در جریان دو دههٔ گذشته با آن کار کرده بودند، آنان را ترک کردند، اما میگویند که برای متهم ساختن این حکومات وقت ندارند و بیشتر بر این موضوع تمرکز دارند که چگونه از افغانستان بیرون شوند.
این در حالی است که برخی دیگری هنوز هم به تعهد گروه طالبان به حکومات غربی امیدواراند که گفته اند افغانهایی که اسناد قانونی دارند، میتوانند پس از خروج نیروهای بین المللی به بیرون از این کشور مسافرت کنند. اما آیا طالبان به این تعهد شان عمل خواهند کرد؟
انتونی بلینکن، وزیر خارجهٔ ایالات متحده دیروز ۲۹ اگست (هفتم سنبله) در جریان مصاحبه با شبکهٔ تلویزیونی ای بی سی در پاسخ به پرسشی در مورد تعهد طالبان گفت: "من نمیگویم که ما باید به طالبان اعتماد کنیم."
چندین تن از شهروندان افغان به شرط ذکر نشدن نامهای مکمل شان که از طریق تلیفون با صدای امریکا صحبت کردند، گفتند که هراس دارند که طالبان به تعهد شان عمل نخواهند کرد.
آنانی که با ماموریتهای غربی یا نیروهای امنیتی کار کرده اند از نگهداشت یا تمدید پاسپورتهای خود و اعضای خانوادههای شان، پس از آغاز دوبارهٔ فعالیتهای ادارات، هراس دارند. آنان بیم دارند که ممکن نامهای شان در فهرست نظارت طالبان شامل باشد و زمانی که برای تمدید پاسپورتهای شان یا دریافت ویزه بروند، بازداشت شوند.
عالم، که در بخش برنامههای آموزشی و فرهنگی به کمک مالی امریکا کار کرده است گفت: "شخصاً در مورد آینده نمیدانم و این که چگونه پلان بگیریم در حالیکه نمیدانم چه تغییر در ساعات و دقایق بعدی رونما خواهد شد."
شماری دیگر از افغانها که در تلاش یافتن راههای زمینی برای بیرون رفتن از افغانستان اند، هراس دارند که طالبان آهسته آهسته حاکمیت سرکوبگرانهای را ایجاد خواهند کرد که در جریان سالهای ۱۹۹۰ داشتند.
آسین، محصل ۲۲ ساله میگوید که دختران و زنانی که همراه مرد نداشته باشند، حتا بیرون رفتن از طریق زمین به خارج برای شان ناممکن خواهد بود.
این دختر جوان که در بخش پروژههای حکومت امریکا به گونهٔ رضاکار کار کرده است گفت: "هیچ راه مصوون برای ما وجود ندارد، نه به پاکستان نه به ایران."
او که با مادر و دو خواهرش در خفا به سر میبرد افزود که اکثریت مسیرها در دست طالبان است و زیر کنترول آنان است و سفر در این مسیرها بسیار خطرناک خواهد بود.
در حالی که در مورد تخلیهٔ افغانها هنوز هم صحبتها جریان دارد، سازمانهای غیر دولتی و مقامات غربی با سیلی از تقاضاها برای بیرون شدن از افغانستان مواجه اند.
یک شهروند افغانستان که با یکی از سازمانهای غیردولتی امریکایی کار کرده بود، هفتهٔ گذشته به یکی از مدیران یک پروژه نوشت: "من به ویژه در مورد آیندهٔ دو دختر کوچکم نگرانم. طالبان چندین بار برای تحقیق به منزلم آمده و همسایههایم از آنان فلم گرفته اند. اکنون من و خانوادهام در کابل در یک جای مخفی شده ایم. اما احساس امنیت نمیکنم زیرا آنان میتوانند مرا پیدا کنند. لطفاً، لطفاً با من و خانوادهام کمککنید، زندگی ما به دست شما است."
اما مدیر آن موسسه در پاسخ چنین نوشت: "کاش صلاحیت انجام کار بیشتری را میداشتم تا برای خودت و خانوادهات انجام دهم."
یکی از سازمانهای غیر دولتی که در حدود ۳۰۰ کارمند خویش را از افغانستان بیرون کرده و ۲۰۰ کارمند دیگر خود را در افغانستان رها کرده است به صدای امریکا گفت که به گونهٔ پیهم با کارمندان شان تماس برقرار کرده و تلاش کرده اند آنان را به ساحات مصوونتر بفرستند.
این در حالی است که برخی از سازمانهای غیردولتی غربی نیز مانند شماری از افغانها، گزینههای راههای زمینی به پاکستان، ایران، تاجیکستان، اوزبیکستان و ترکمنستان را غور میکنند؛ مسیرهایی که اکثریت شان مسدود اند. با آنهم شماری از افغانها به گونهٔ غیرقانونی وارد این کشورها میشوند.
کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهندگان میگوید که تا اکنون شاهد بیرون شدن گستردهٔ مردم از طریق مسیرهای زمینی نبوده است با وجود آنکه از وارد شدن چندین هزار نفر به پاکستان و ایران گزارش شده است.
فعالین افغان در پاکستان میگویند که آنان حساب کرده اند که در ۱۰ روز گذشته، در حدود ۱۰ هزار نفر مربوط به اقلیت هزاره توانسته اند وارد پاکستان شوند. هزارهها در سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ سرکوب خشونتبار طالبان را تجربه کرده اند.
مسوولین کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهندگان از کشورهای همسایهٔ افغانستان خواسته است تا مرزهای خویش را به روی مهاجرین افغان باز نگهدارند.