بعد از تایید مرگ ملا محمد عمر، رهبر پیشین طالبان، شورای رهبری طالبان ملا اختر محمد منصور را به حیث رهبر آن گروه انتصاب کرد.
ملا منصور کیست و انتصاب وی به جای ملا عمر، چه تاثیری در وضیعت کنونی صفوف طالبان و به صورت کل افغانستان خواهد داشت؟
مثل سایر رهبران گروه طالبان، معلومات کافی و دقیق در مورد زندگی رهبر جدید طالبان در دست نیست. ولی، بر اساس معلومات نسبتا موثق، ملا اختر محمد منصور، مربوط شاخۀ اسحاق زی قوم درانی پشتون است که در منطقۀ بند تیمور ولسوالی میوند ولایت قندهار متولد شده است.
در اولین سال تاسیس تحریک طالبان، ملا منصور دورس دینی خود را در یکی از مدارس حقانیه پاکستان ترک کرد و با شماری زیادی از دوستان و هم فکرانش به گروه طالبان پیوست.
در دوران حاکمیت طالبان برای مدتی به حیث سرپرست وزارت هوانوردی و قوماندان عمومی قوای هوایی طالبان ایفای وظیفه کرد. بعد از سقوط طالبان، او برای مدتی به حیث والی نام نهاد طالبان برای ولایت قندهار تعیین شد.
جاوید کوهستانی، تحلیلگران سیاسی افغانستان از محدود افرادی است که در مورد رهبری طالبان به شمول ملا منصور، شناخت نسبتا بیشتر دارد. او می گوید که آقای منصور حدود ۵۵ سال عمر دارد؛ شخص متمول، تیز هوش و از همکاران نزدیک ملا عمر می باشد.
آقای کوهستانی به رادیو آشنا صدای امریکا گفت " ملا منصور از آدم های بسیار تحصیل کرده نیست، ولی از زمان حاکمیت طالبان به این سو، توانسته است فهم عمومی پیدا کند؛ ارتباط ایجاد کند؛ با لسان انگلیسی تا اندازۀ آشنایی دارد؛ به لسان اردو کاملا صحبت می کند؛ شناخت کارت پاکستانی دارد و آدم بسیار نزدیک به استخبارات پاکستان است و در راس قاچاق مواد مخدر افغانستان قرار دارد."
مایکل سمپل، پروفیسور در "انستتیوت تحول منازعه و عدالت اجتماعی" پوهنتون کویین تایید می کند که در سال های اخیر ملا منصور در راس قاچاق مواد مخدر قرار داشت، زیرا به گفتۀ او جنگ طالبان نیاز به هزینۀ هنگفت دارد. ولی آقای سمپل می گوید که معلوماتی در دست نیست که آقای منصور از پول مواد مخدر استفاده شخصی کرده باشد.
آقای سمپل نیز می گوید رهبر جدید با استخبارات پاکستان رابطه داشت، ولی به گفتۀ او این رابطه از روی نا گزیری ها بوده است.
آقای سمپل به رادیو آشنا صدای امریکا گفت "هر کسی که مصروف چنین جنگ ها باشد، مجبور است روابط داشته باشد. ولی این روابط فردی نیست، بالاخره این یک مجبوریت است."
در سال ۲۰۱۰ بعد از دستگیری ملا عبدالغنی برادر در شهر کراچی پاکستان، ملا منصور در کنار عبدالقیوم ذاکر که مسول نظامی طالبان بود، مسولیت بخش اداری طالبان را بر عهده گرفت، ولی به تدریج ذاکر را کنار زد و خود مسولیت نظامی و تبلیغاتی طالبان را به دوش گرفت. در اعلامیه های اخیر طالبان به ملا منصور لقب "نایب امیر" داده می شد.
معاونین منصور
در مورد معاونین ملا منصور گزارش های ضد و نقیض وجود دارد. منابع طالبان گفته اند که سراج الدین حقانی، پسر جلال الدین حقانی، مربوط قوم ځدران و ملا محمد یعقوب، پسر ملا محمد عمر، به صفت معاونان ملا منصور تعیین شده اند. ولی مایکل سمپل، می گوید که مولوی هیب الله، قاضی القضات دوران حاکمیت طالبان، نیز به حیث معاون اول آن گروه تعیین شده است.
به گفتۀ این کار شناس غربی، در انتخاب معاونین هویت قومی به صورت جدی در نظر گرفته شده است. ملا منصور مربوط قوم درانی، ملا یعقوب، پسر ملا عمر مربوط شاخۀ هوتک قوم غلجی و هیب الله آخندزاده، قاضی القضات دوران است که اتکای آن گروه را به "علمای دینی" نشان می دهد.
اولین نشانه های انشعاب میان گروه طالبان
شماری از تحلیلگران به این باورند که با مرگ ملا عمر، اختلافات دورنی میان سران آن گروه اجتناب نا پذیر است. در پهلوی جنگ بر ضد حکومت افغانستان و مقابله با گروه نو ظهور داعش، حالا سران طالبان بر ضد همدیگر نیز خواهند جنگید.
بر اساس تازه ترین گزارش، ملا یعقوب، پسر ملا عمر، انتخاب ملا منصور را رد کرده است.به گزارش اسوشیتید پرس، ملا یعقوب، پسر ملا عمر میگوید که او و سه رهبر ارشد دیگر طالبان، از نشستی که برای انتخاب رهبر جدید بر گزار شده بود، خارج شده و خواهان رای گیری وسیع تر شده اند.ملا یعقوب گفته است که مخالف انتخاب ملا منصور به عنوان رهبر آن گروه میباشد.
ملا عبدالمنان نیازی که خود را سخنگوی شورای امارت اسلامی افغانستان معرفی می کند، نیز این موضوع را تایید کرده است.
ولی احمد سعیدی تحلیلگر سیاسی افغان، به این باور است که مخالفت سایر رهبران طالب موثر نخواهد بود، زیرا به گفتۀ او، ملا منصور انتخاب استخبارات پاکستان است.
ملا منصور و روند صلح
نام ملا اختر محمد منصور در فهرست تعزیرات شورای امنیت ملل متحد شامل است، اما بر خلاف ملا عمر، نام او در فهرست سیاه دهشت افگنان جهانی وزارت خارجۀ امریکا درج نیست.
گفته می شود که ملا منصور در مقایسه با سایر رهبران طالب موقف نرم تر نسبت به گفتگوهای صلح دارد.
ولی وحید مژده، تحلیلگر سیاسی افغان که از طالبان شناخت نزدیک دارد می گوید که با انتخاب ملا منصور فعالیت نظامی طالبان ادامه خواهد یافت، زیرا به گفتۀ او در بیش از دو سال گذشته که ملا عمر زنده نبود، این ملا منصور بود که جنگ در افغانستان را تشدید کرد و دامنۀ آنرا حتی به مناطق شمال و شمال شرق افغانستان گسترش داد.
با آنهم شماری از تحلیلگران به این باورند که شامل نبودن نام ملا منصور در فهرست سیاه امریکا شاید برای حل سیاسی اختلافات میان حکومت افغانستان و طالبان کمک خواهد کرد. ولی پس از نشر خبر مرگ ملا عمر، گفتگوهای صلح میان دولت افغانستان و طالبان فوراً به تعویق افتاد.
هر چند شماری از طالبان پیش از این به ابوبکر البغدادی رهبر گروه دولت اسلامی یا داعش بیعت کرده اند، شماری از تحلیلگران به شمول آقای سمپل می گوید که البغدادی در میان افغان ها ریشۀ قومی و فرهنگی ندارد، از اینرو به باور وی داعش نمی تواند پس از ملا عمر تمام طالبان را به خود جذب کند.