محمد اسحاق زاده، یکی از استادان پیشین دانشگاه امریکایی در کابل، به تازگی در شهر استانبول ترکیه برای مهاجرانی که دچار آسیب های روانی شده اند، برنامه آموزشی سه ماهه را برگزار کرده است.
اسحاق زاده که دوکتورای خود را در رشتهٔ روانشناسی سیاسی از دانشگاه پرینستون امریکا به دست آورده، به این باور است که از طریق تلفیق آموزه‌های دینی و عرفانی با آموزه‌های روان‌درمانی مدرن در غرب، می‌توان به نتایج بهتری در قسمت روان‌درمانی دست یافت. او معتقد است که آموزش‌های روان‌درمانی برای مهاجران مسلمان باید قابل درک باشد تا آنها بتوانند به آرامش برسند.
اسحاق زاده به صدای امریکا گفت که برای مقابله با بیماری های روانی از جمله اضطراب، تشویش و افسردگی در میان مهاجرین افغان مقیم شهر استانبول ترکیه، دوره های کوتاه مدت آموزشی را برگزار کرده است.
این دوره‌های آموزشی به کمک مالی دانشگاه پرینستون و انیستیتوت تکنالوژی ماساچوست ایالات متحده امریکا، دانشگاه گلیشیم ترکیه و در همکاری با انجمن فرهنگی و آموزشی ترکستان برگزار شده است. در این دوره‌های آموزشی ۷۰۰ مهاجر افغان که بیشتر آنان را زنان تشکیل می‌دهند، مصروف آموزش استند.
میلاد عزیز، یکی از مربیان این برنامه، به صدای امریکا گفت: "طبق آماری که ما دریافت کرده ایم، در حدود ۶۵ درصد از کسانی که در این برنامه ثبت نام کرده اند، خانم ها استند که از ناحیه تشویش، اضطراب و افسردگی رنج می برند."
مشکلات اقتصادی یکی از عواملی است که مهاجران افغان مقیم ترکیه با آن مواجه اند، وضعیتی که آرامش روانی شماری از این مهاجران را بر‌هم زده است. فهیمه مهدوم، یکی دیگر از مربیان این برنامه، به صدای امریکا گفت: "مهاجرین افغان در ترکیه به دلیل ضعف اقتصادی و کمبود شاخص های مادی و معنوی، دچار آسیب‌های روانی می‌شوند."
بی سرنوشتی و آیندهٔ نامعلوم از دیگر عواملی مشکلات روانی مهاجران افغان مقیم ترکیه به شمار می‌رود. مسعود طاهری، یکی از متقاضیانی است که به برنامه آموزشی روان‌درمانی ثبت نام کرده است. او می‌گوید: "ترس از بازداشت و اخراج اجباری مهاجرین از ترکیه، ماه‌ها می‌شود که من را رنج می‌دهد و من را با تشویش‌های روانی مبتلا ساخته است."
پس از تسلط دوبارۀ طالبان بر افغانستان، شماری زیادی از شهروندان این کشور به مهاجرت پرداخته و بر علاوۀ کشورهای همسایه به ترکیه و برخی از کشورهای اروپایی رو کرده اند. اما در اکثر این کشورها، به ویژه ترکیه با اخراج اجباری مواجه اند.
کمال قلیچداراوغلو، رقیب انتخاباتی رجب طیب اردوغان، رییس جمهور کنونی ترکیه، بارها در کارزارهای انتخاباتی‌اش بر اخراج بی قید و شرط مهاجرین افغان و سوریه تاکید کرده است؛ اظهاراتی که سبب نگرانی اکثر مهاجرین افغان شده است.
سمیه رضایی ۳۵ ساله، یکی دیگر از شرکت کنندگان در برنامه آموزشی است و در زمان جمهوریت لیسانس تعلیم و تربیه خود را از دانشگاه کابل به دست آورده است. او به صدای امریکا گفت: "با آمدن طالبان، مکاتب دخترانه بسته شد و من هم بیکار شدم. به همین خاطر افغانستان را ترک کردم و از زمانیکه مهاجر شدم، احساس تنهایی و پوچی می‌کنم."
طالبان پس از تسلط دوباره بر افغانستان به طور فزاینده‌ای محدودیت‌های پیهم را بر مردم آن کشور وضع کرده اند. طالبان زنان و دختران را از ادامه آموزش و تحصیل بالاتر از صنف ششم منع کرده، زنان و دختران در اکثر ادارات حکومتی از رفتن به کار منع شده اند و حق کار در سازمان‌های غیر حکومتی و سازمان ملل متحده را ندارند.
وضع این محدودیت‌ها موجب افزایش مهاجرت‌های گروهی شهروندان افغانستان به کشورهای مختلف شده است. افغان‌ها در غربت با مشکلات متعدد اجتماعی، اقتصادی و حقوقی مواجه اند، وضعیتی که آنان را دچار آسیب‌های روانی کرده است.
این در حالی است که کمیشنری عالی سازمان ملل در امور پناهندگان در افغانستان، بارها در یادداشت های خود از موج تازه مهاجرت افغان‌ها هشدار داده است. این سازمان گفته است که پس از مسلط شدن مجدد طالبان بر افغانستان، جنگ در آن کشور کاهش یافته، اما مردم با مشکلات متفاوت دسته و پنجه نرم می‌کند.
این کمیشنری گفته است که "به نظر می‌رسد که پس از بازگشت طالبان در افغانستان، جنگ کاهش یافته اما فقر و گرسنگی و ممنوعیت‌ها پیهم در برابر زنان، عامل بدبختی افغان‌ها شده است."
