تحلیلگران سیاسی می گویند که سفرهای اخیر مقامات بلند رتبۀ حکومت طالبان به ایران و ترکیه و تلاش برای دیدار با سران گروه‌های مخالف طالبان، بخشی از تلاش بزرگتر این گروه برای کسب مشروعیت بین‌المللی، به ویژه مشروعیت منطقه‌ای است، هرچند شماری از تحلیلگران به این باور اند که هیچ کشور منطقه در حال حاضر، مایل نیست که برای به رسمیت شناختن طالبان نخست اقدام کند.
عبدالغنی برادر، معاون ریاست الوزرای حکومت طالبان این هفته در سفرش به ایران با مقامات حکومتی آن کشور دیدار و در خصوص موضوعات مختلف، از جمله حقابه ایران از دریای هلمند گفتگو کرد.
چند روز پیش از آن، امیر خان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان، به ترکیه سفر کرده و با مقام‌های آن کشور در مورد مسایل مختلف، از جمله وضعیت مهاجرین و پناهندگان افغان صحبت کرد.
گمانه زنی هایی وجود داشته است که این مقام‌های طالبان در این دو کشور با برخی سران گروه‌های مخالف طالبان نیز دیدار کرده اند، امری که تا به حال حکومت ایران و ترکیه و سران مخالف طالبان آن را تایید یا رد نکرده اند.
با این حال، عطا محمد نور، والی پیشین بلخ، در یک پست در شبکه اجتماعی ایکس گمانه زنی درباره دیدارش با هیات طالبان را رد کرده و آن را شایعه خوانده است. نور نوشته است که طالبان "مشروعیت" ندارد و "علاقه‌ای هم به دیدارهای شخصی با آنها ندارد" اما تصریح کرده است که "هرگونه دیدار به هدف گفتگوی صلح با گروه طالبان، بدون آگاهی مردم صورت نمی‌گیرد."
اما این سفرها از دید تحلیلگران از دو منظر دیده می شود: نخست این دیدارها بخشی از کمپاین بزرگتر طالبان برای کسب مشروعیت بین‌المللی و به ویژه مشروعیت منطقه‌ای از کشورهایی مثل ایران و ترکیه است و دوم، تلاش ایران و ترکیه به داشتن روابط مداراگونه با طالبان است به نحوی که منافع ملی آنها را در منطقه در تعامل با طالبان حفظ کند.
ماروین واینبام، پژوهشگر مسایل افغانستان در انستیتیوت شرق میانه، در صحبت با صدای امریکا گفت: "در حال حاضر برای افغانستان برقراری روابط عادی مهم است اما طالبان توان این کار را ندارند. آنان در مذاکرات چیزی برای ارایه کردن ندارند و فقط به دنبال دریافت امتیاز استند. و با موقف گیری که این گروه دارد که می گویند مبتنی بر اصول شان است رسیدن به یک توافق سخت است. از همین جهت دیده شود که سفر ملا برادر به ایران که از شخصیت های رهبری این گروه و در سطح بین المللی شناخته شده است چه نتایج در پی خواهد داشت."
آصف مبلغ، تحلیلگر سیاسی مقیم ترکیه، در مصاحبه با صدای امریکا گفت که حکومت طالبان با آزمون‌های متعددی مواجه است که از بحران مشروعیت گرفته تا مشکلات اقتصادی که همه باعث شده که این گروه محتاج به مراوده خوب مخصوصاً با کشورهای منطقه شود.
مبلغ می‌گوید که این روزها برخی چهره های مخالف طالبان در تهران حضور دارند و توسط ایرانی ها دعوت شده اند که به گفته این تحلیلگر افغان، ممکن است که بین این چهره ها و ملا برادر با وساطت ایرانی ها گفتمان‌ها و صحبت هایی صورت بگیرد.
آصف مبلغ افزود: "تلاش منطقه به خصوص کشورهایی مثل ایران و ترکیه این است که به شکلی از به وجود آمدن یک نزاع تمام عیار در افغانستان جلوگیری شود و اگر کارهای موثری را برای تحت تاثیر قرار دادن طالبان از یک طرف و تشویق مخالفان طالبان برای ایجاد یک حکومت قابل قبول که هم برای مردم افغانستان و هم برای جامعه بین المللی بتواند استفاده کند، انجام دهند."
ایران سابقه روابط حسنه با طالبان نداشته است. مناقشات روی مسایل مختلف از رسیدگی به مهاجرین افغان در ایران گرفته تا حقابه وجود دارد و حتا این مناقشه ایران در دوره حاکمیت اول طالبان وجود داشت زمانی که دو طرف تا سرحد جنگ پیش رفتند.
اما به گفته واینبام در این مقطع زمانی، ایران به خاطر منافع اقتصادی خود، میزبانی پناهندگان افغان و همکاری با افغانستان تحت حاکمیت طالبان به منظور جلوگیری از قاچاق مواد مخدر، برقراری روابط خوب با طالبان را ترجیح می‌دهد.
واینبام می گوید که ترکیه نیز منافع خود را در تعامل با طالبان دارد که این علایق این کشور در افغانستان بخشی از سیاست بزرگتر آن در منطقه است. او گفت: "ترکیه و ایران می‌خواهند شاهد تغییرات در میان طالبان باشند به نحوی که طالبان در این مقطع زمانی با بزرگترین موفقیت حکومت کنند."
اما این کارشناس امریکایی تاکید می‌کند که در حال حاضر، هیچ یک از دو کشور ترکیه و ایران قصد همکاری اقتصادی با طالبان را ندارند.
واینبام می گوید "بنابراین در این نوع تلاش ها طالبان به دنبال روابط با شماری از کشورها است نه تنها با این دو کشور. هیچ کشوری علاقمند نیست که گام اول را برای به رسمیت شناختن بردارد گرچه که ایران و ترکیه سفیران خود را بدون عنوان کردن سفیر در افغانستان تحت حاکمیت طالبان دارند."
در مجموع این دو تحلیلگر سیاسی بر این باورند که ترکیه و ایران هر دو به دنبال ثبات در منطقه و دوری جستن از تبدیل شدن افغانستان به یک محل نزاع می باشد، اما هیچ کشوری به شمول ترکیه و ایران در این مقطع زمانی درباره به رسمیت شناختن طالبان فکر نمی کند چه رسد به اینکه اولین کشور باشند.
گروه