مک‌کینزی: مذاکرات خلیلزاد با طالبان سودی به امریکا نرساند

کنیت مک‌کینزی، فرمانده پیشین قوماندانی مرکزی قوای ایالات متحده (سنتکام) می‌گوید که توافق دوحه به گونه‌ای طراحی شد که بدون ملزم ساختن طالبان به انجام تعهدات شان، جدول زمانی برای خروج نیروهای خارجی از افغانستان تعیین کرد که به گفتۀ وی "نه تنها به طالبان جان تازه بخشید ... بلکه سبب تضعیف حکومت افغانستان شد".

این جنرال بازنشسته در مصاحبۀ اختصاصی با کارلا بب، خبرنگار صدای امریکا گفت: "مذاکراتی را که زلمی خلیلزاد انجام داد، سودی به امریکا نرساند و بایدن که می‌توانست تیم مذاکراه کننده را تغییر بدهد، ترجیح داد خلیلزاد را حفظ کند. با وجود تفاوت‌های عمده میان ترمپ و بایدن، هر دو یک پالیسی مشترک داشتند: خروج نیرو‌ها از افغانستان بدون در نظرداشت پیامد‌های آن."

شرح کامل این مصاحبه را در اینجا دنبال کنید.

صدای امریکا: شما در کتاب تان به طور گسترده در مورد افغانستان نوشته کرده‌اید و از توافق دوحه که در فبروری ۲۰۲۰ میلادی میان اداره دونالد ترمپ، رییس جمهور پیشین ایالات متحده، و طالبان امضا شد، انتقاد زیادی کرده‌اید. چرا، قسمی که در کتاب تان " نقطه ذوب '' ذکر کرده اید، مذاکرات دوحه یکی از بدترین اشتباهات ایالات متحده بوده است؟‌

مک‌کینزی:‌ ما توافقی را امضا کردیم که در آن تعهد به یک جدول زمانی برای خروج از افغانستان کردیم و این موضوعی بسیار مهم است. ما طالبان را ملزم به انجام تعهداتی نکردیم که بر آنان تحمیل شده بود. بنابراین، اگر ما در روند مذاکرات کاملاً خوابیده نمی‌بودیم، این توافق به طور بالقوه می‌توانست اندکی بهتر کار کند. شیوۀ مذاکرات، جان تازه‌ای برای طالبان بخشید. آنان در مورد جدول زمانی خروج‌ نیروها فکر و تمرکز کردند و آن اینکه ایالات متحده افغانستان را ترک می‌کند.

صدای امریکا: حکومت افغانستان از روند مذاکرات کنار گذاشته شد.

مک‌کینزی: مقامات حکومت افغانستان از توافق دوحه کنار زده شدند و ما هیچگاهی قادر نشدیم آنان را گرد هم بیاوریم. چنین وضعیت نه تنها قسماً استراتیژی طالبان بود، بلکه مقامات حکومت افغانستان در اغلب حالات به حدی از هم پاشیده بودند که ‌آنان را منحیث شرکای مذاکرات گردهم جمع کنیم. اما اجازه بدهید که به وضاحت بگویم. من بخش اعظم تقصیر را به گردن طالبان می‌اندازم، نه حکومت افغانستان.

صدای امریکا:‌ اشرف غنی، رییس جمهور پیشین افغانستان، زلمی خلیلزاد، نماینده پیشین امریکا در امور مصالحه افغانستان را که مذاکره کننده اصلی دوحه بود، ''مفسد" و "بی کفایت'' خواند و ادعا کرد که خلیلزاد به اندازه‌ای سری رفتار می‌کرد که مشاور شورای امنیت امریکا را در جریان نمی‌گذاشت. شما در کتاب تان از اوصاف مشابه کار گرفته‌اید. در بخشی از کتاب تان کلمه ''سری'' و ''محفظه'' کار گرفته اید که او معلومات اندکی را با حکومت امریکا شریک می‌کرد. آیا منصفانه است که گفته شود شما در اینجا با غنی موافقید؟

مک‌کینزی:‌ در مورد اینکه خلیلزاد در محفظه قرار داشت و مذاکرات را بسیاری محرمانه پیش می‌برد، بسیار اندک می‌دانم. این حقیقتی است که ناظر آن بوده‌ام. در مورد سایر مسایلی که از آن ذکر شد، تبصره نمی‌کنم، اما به یقین برایتان گفته می‌توانم که او روند مذاکرات را به گونه یک مشکل سه-بدنه مدیریت می‌کرد و ما فقط یکی از عواملی بودیم که او باید حل می‌کرد. من هیچگاهی حس نکردم که او بینش خاصی از آنچه انجام می‌داد، داشته باشد.

صدای امریکا: فکر می‌کردید که [خلیلزاد] همیشه منافع ایالات متحده را در مرکز مذاکرات قرار می‌داد؟

مک‌کینزی: سوال عالی! فکر می‌کنم پیامدی که رخ داد، از مذاکراتی که انجام داد، برای ما سودی نرساند.

صدای امریکا:‌ همه مذاکرات در دوره اداره ترمپ انجام شد، اما می‌خواهم در مورد اداره بایدن صحبت کنم. یک بررسی داخلی قصر سفید در مورد تصمیم‌ رییس جمهور بایدن برای خروج از افغانستان گفته است که تصمیم بایدن به شدت با توافق دوحه رییس جمهور ترمپ محدود بود. ما و شما در چندین بحث در این مورد صحبت کردیم. طالبان هیچگاهی بر تعهدات خود عمل نمی‌کردند. با در نظرداشت این نکته که طالبان به تعهدات خود پایبند نبودند، طالبان تا چه حد می‌توانست تصمیم‌های حکومت بایدن را محدود کند؟

مک‌کینزی: به یقین! بیاید فراموش نکنیم که اداره بایدن گزینه‌ای را انتخاب کرد که سفیر خلیلزاد را منحیث مذاکره کننده اصلی حفظ کند. این تصمیمی بود که آنان می‌توانستند در مورد آن بررسی مجدد کنند.‌ آنان این کار را انتخاب نکردند. و فکر می‌کنیم زمانی که به خط سیر توافق دوحه نظر می‌اندازید، این یک موضوع بسیار با اهمیتی است که باید مد نظر گرفته می‌شد. زمانی که تیم بایدن در جنوری ۲۰۲۱ به قدرت رسید، طالبان به بخشی‌هایی از توافق دوحه پایبندی نداشتند و ما بر طالبان فشار وارد نکردیم که در مطابقت به توافق عمل کنند.‌

صدای امریکا: و طالبان یکی از تعهدات خود را رعایت نکردند. آیا احساس می کنید که هر دو اداره-ترمپ و بایدن- به شدت بر این توافق اتکا کردند؟

مک‌کینزی: کاملاً واضح صحبت کرده‌ام. آنچه در اگست ۲۰۲۱ در افغانستان رخ داد، نتیجۀ عملکرد دو اداره امریکا-ترمپ و بایدن-بود. با وجود تفاوت‌های عمده میان ترمپ و بایدن، هر دو یک پالیسی مشترک داشتند: خروج نیرو‌ها از افغانستان بدون در نظرداشت پیامد‌های آن. فکر می‌‌کنم هر دو اداره به عین روش برخورد کردند و چنین عملکرد‌ها در نهایت موجب رویدادی شد که در اگست ۲۰۲۱ رخ داد.

صدای امریکا:‌ می‌خواهم به عقب بر گردم و بگویم که یگانه تعهدی که طالبان بر آن عمل کردند، توقف حمله بر نیروهای امریکایی بود.

مک‌کینزی: آنها در مورد حمله نکردن به نیروهای امریکایی بسیار جدی بودند.اما آنان عین نظم و انضباط را که در سایر بخش‌هایی توافق دوحه گنجانیده شده بود، رعایت نکردند. با انجام این کار، در واقع فکر می کردم که آنان نمی توانند این نظم و انضباط را حفظ کنند. فکر می‌کردم آنان بالای ما حمله خواهند کرد و حملات کوچکی را انجام دادند. فکر می‌‌کنم که این حملات کار فرماندهان پایین رتبه طالبان بود. اما طالبان پالیسی را اتخاذ کردند که نیروهای ایالات متحده و ناتو را هدف حملات قرار ندهند-حتا زمانی که آنان حملات شان را بر ضد نظامیان افغان و حکومت افغانستان دو برابر و سپس دو برابر دیگر افزایش دادند.

صدای امریکا: آنچه گفتید جالب بود. شما از خروج سال ۲۰۱۱ نیروهای امریکایی از عراق نیز سخن گفته‌اید. شما نوشتید که به نظر می‌رسید که قصد سیاسی به سادگی خروج نیرو‌ها از عراق بدون در نظر داشت آنچه در خلا می‌توانست رخ بدهد،‌ بود. حالا به نظر می رسد که در افغانستان نیز چنین اتفاق رخ داد. به نظرتان ایالات متحده از شکست‌ پالیسی‌ها خود درس نمی‌گیرد؟

مک‌کینزی: خوب، به یقین هزینه خروج از افغانستان بی نهایت هنگفت بود. در نتیجۀ آن، اعتبار امریکا صدمه دید و آنچه در اوکراین انجام دادیم، شاید بخشی از این آسیب را جبران کرده باشد. اما از لحاظ عملی، خروج نیروها از افغانستان،‌ جان تازه‌ای به داعش-خراسان در آن کشور داد و این گروه تا اندازه‌ای در افغانستان در حال رشد است. جنرال اريك كوريلا، جانشین من، در بهار سال روان در این مورد در کانگرس ایالات متحده شهادت داد. بنابراین، این موضوع قابل نگرانی است و ما نگرانیم.

صدای امریکا:‌ برگردیم به سال ۲۰۲۱، شما چهار گزینه را برای رییس جمهور بایدن مشخص کردید که در افغانستان انجام بدهد. توصیه نخست شما حفظ ۲۵۰۰ نیروی ایالات متحده، شماری از عاملان خاص و هشت پایگاه به شمول بگرام بود. سفارش دوم شما کاهش نیروهای ایالات متحده به ۱۸۰۰ نیرو بود و گفتند که حضور این نیروها برایتان امکانی را مهیا می‌کند تا در سه پایگاه به شمول بگرام، کنترول ضعیفی داشته باشید. گزینه سوم، خروج کامل، اما حفظ سفارت در کابل بود. و در نهایت گزینه چهارم، خروج بدون حضور دپلوماتیک بود. بایدن گزینه سومی را انتخاب کرد که گفتید بیشترین خطر را برای منافع ایالات متحده دارد. چه چیزی شما را به این نتیجه رساند؟

مک‌کینزی: زیرا بر اساس این پلان، ما اساسا نیروی نظامی ایالات متحده را خارج می‌کردیم، اما در عین حال، بخشی بزرگ سفارت را نیز ترک می‌کردیم. ما همچنین شهروندان و افغان‌های در معرض خطر را که ده‌ها هزار نفر از آنها در افغانستان باقی مانده اند، رها می‌کردیم. بنابراین، ابتکار عمل به نفع طالبان تغییر می‌کرد و ما به عملکرد طالبان وابسته می‌شدیم که می‌دانیم چیز خوب برای ایالات متحده نیست. بنابراین، معتقد بودم که انتخاب چنین رویکرد، بدترین انتخاب ممکن است.

صدای امریکا: زمانی که شما در فبروری ۲۰۲۱ به رییس جمهور بایدن معلومات ارایه می‌کردید، شما خروج کامل نیروها از افغانستان را توصیه نکردید. سپس شما همچنین نوشتید که مارک میلی و جنرال اسکات میلر نیز توافق دارند که حفظ ۲۵۰۰ نیروی امریکایی بهترین گزینه است. اما سپس رییس جمهور بایدن به جورج استفانوپولوس از تلویزیون ای‌بی‌سی گفت که مشاوران نظامی در این موضوع منقسم‌اند و تمایل شان را برای حفظ نیروها در افغانستان بیان نکردند، در آن زمان چه واکنشی نشان دادید؟

مک‌کینزی: در مورد مصاحبه استفانوپولوس چیزی نمی‌دانم. فقط برایتان گفته می‌توانم که مشوره من چه بود و می‌توانم از جانب خود صحبت کنم. و قسمی که شما ذکر کردید، من در مورد حضور ۲۵۰۰ نیرو نوشتم. ما باید همچنان به خاطر داشته باشیم که اگر ما با ۲۵۰۰ نیرو باقی می‌ماندیم، پیمان ناتو نیز دست‌کم ۴۵۰۰ نیروی خود را در افغانستان حفظ می‌کرد. در واقع حضور نیرو‌ها با طور قابل ملاحظه بیشتر از ۲۵۰۰ نیروی ایالات متحده می‌بود. بنابراین، نمی‌توانم در مورد اینکه رییس جمهور در اظهارات خود چه گفت، چیزی بگویم. به شما گفته می‌توانم که ما دیدگاه ثابتی را در مورد حضور ۲۵۰۰ نیرو به عنوان بهترین گزینه پیشنهاد کردیم.

صدای امریکا:‌ آنچه در افغانستان رخ داد شما هر دو رییس جمهور-ترمپ و بایدن- را مقصر قلمداد کردید. شما از چندین سال به اینسو در این مورد به صورت واضح صحبت کرده‌اید... اما آنچه جالب است، یکی از آن دو- بایدن یا ترمپ- رییس جمهور بعدی ایالات متحده خواهد شد. در این مورد چه نگرانی دارید؟

مک‌کینزی: خوب نگرانی ممکن کلمه مناسبی نباشد. مهمترین چیز برای اردو و جنرالان چهار ستاره نظامی این است که به طور کامل غیر سیاسی باشند. اردوی ایالات متحده بر اساس قانون اساسی امریکا باید آماده پاسخگویی به اوامر قانونی رهبران ذیصلاح باشد و به نظر من اظهار نظری فراتر از آن برای آینده ایالات متحده خطرناک است.