خط دیورند و اظهارات تازۀ طالبان

گزینش ملا فضل الله بحیث رهبر طالبان پاکستانی در ماه نوامبر سال روان همراه بوده است با گمانه زنی ها در باره احتمال روابط او با دولت افغانستان. پیش از کشته شدن حکیم الله محسود، رهبر پیشین طالبان پاکستانی در ماه نوامبر، لطیف الله محسود، معاون حکیم الله محسود، از سوی نیروهای ویژه امریکایی در ولایت لوگر افغانستان بازداشت گردید.

مقام های افغان روابط میان ریاست عمومی امنیت ملی افغانستان و لطیف الله محسود را تایید کردند و آنرا بخشی از فعالیت های معمول در هر نهاد استخباراتی عنوان کردند.

کمتر از دوماه پس از انتصاب ملافضل الله یک سخنگوی وی، شاهدالله شاهد، به روزنامه گلف نیوز گفته است که طالبان پاکستانی و افغان زیر یک رهبری واحد فعالیت می کنند. آقای شاهد همچنان گفته است که طالبان پاکستانی خط دیورند، مرز میان افغانستان و پاکستان، را برسمیت نمی شناسند.

اگر چه طالبان پاکستانی بیشتر برای انفاذ نظام مبتنی بر شریعت اسلامی در آن کشور مبارزه مسلحانه می کنند اما بیانات این گروه در باره خط دیورند می تواند بر یکی از جنجالیترین بحث های سیاسی میان افغانستان و پاکستان بیفزاید.

موقف طالبان افغان

شماری از رسانه های غربی گزارش داده اند پس از آن که اختلافات میان گروه های وابسته به تحریک طالبان پاکستان برای گزینش رهبر جدید این گروه بروز کرد ملامحمد عمر، رهبر فراری طالبان افغانستان ملا فضل الله را بحیث فرمانده طالبان پاکستانی تعیین کرد.

چگونگی روابط میان ملاعمر و ملافضل الله هنوز مشخص نیست اما مقام های افغان و غربی گفته اند که سازمان استخبارات پاکستان، آی اس آی، بر رهبر طالبان افغان کنترول دارد.


طالبان افغان تا حال به اظهارات سخنگوی طالبان پاکستانی در باره خط دیورند واکنش نشان نداده اند.

وکیل احمد متوکل، وزیر خارجه رژیم طالبان، اما به رادیو آشنا صدای امریکا گفت که این گروه در زمان حاکمیت بر کابل و بخش های بزرگ افغانستان خط دیورند را بحیث مرز رسمی میان افغانستان و پاکستان به رسمیت نمی شناخت.

آقای متوکل گفت "هیات پاکستانی بارها در باره به رسمیت شناختن خط دیورند با ما صحبت کردند اما ما همیشه به آنها گفتیم که این یک موضوع ملی است و تمام افغانها باید در باره آن تصمیم بگیرند."

یک یا دو تحریک اسلامی؟

مایکل سمپل، استاد در دانشگاه کوین بلفاست می گوید که بیانات طالبان پاکستانی که در مخالفت کامل با حکومت پاکستان قرار دارند، حیرت انگیز نیست.

آقای سمپل اما اضافه می کند که با توجه به تفاوت اهداف و ماموریت شاخه های افغان و پاکستانی طالبان، گمان نمی رود که طالبان افغان با این اندیشه همسو باشند.

او گفت "آنچه را طالبان پاکستانی در مورد خط دیورند می گویند، موقف طالبان افغان را نیز مشخص نمی سازد. طالبان افغان به شورشگری در برابر حضور نیرو های خارجی در افغانستان متمرکز اند، حالانکه طالبان پاکستانی اهداف انقلابی داشته و حتا نظام پاکستان را مشروع نمی دانند."

به باور آقای سمپل، هرچند طالبان افغان و پاکستانی ملا محمد عمر را رهبر خود بدانند و از وی پیروی کنند، نیازمندی های عملیایی این دو گروه آنان را از هم متمایز می سازد. او همچنان استدلال می کند که تحریک طالبان پاکستان با این موضع گیری در تلاش مشروعیت بخشیدن عملیات خود است.

دنیل مارکی، پژوهشگر ارشد بخش آسیای جنوبی در شورای روابط خارجی استدلال می کند که طالبان ناراض از کشته شدن حکیم الله محسود، با این بیانات واکنش خود را به فراخوان صلح حکومت پاکستان نشان می دهند.

آقای مارکی گفت "طالبان نشان می دهندکه به مذاکره با حکومت پاکستان مشتاق و متمایل نیستند. این موضوع برای مقام ها در اسلام آباد مایوس کننده بوده و به آنها انگیزه می دهد تا نسبت به آینده نگرانی عمیق داشته باشند."

صلح با طالبان

از آنجاییکه افغانستان و پاکستان هر دو در تلاش صلح با طالبان و پایان بخشیدن شورشگری آن گروه اند، شماری از کارشناسان ابراز عقیده می کنند که یکپارچگی طالبان شاید آنان را به صفت گروه واحد در میز مذاکرات صلح با کابل و اسلام آباد قرار دهد. اما آقای سمپل با این طرز دید مخالف است.

سمپل گفت "بعید به نظر می رسد که یک گروه مشترک طالبان افغان و پاکستانی وارد مذاکرات با افغانستان و پاکستان شوند. اما شانسی وجود دارد که در سالیان آینده حکومات افغانستان و پاکستان به گونۀ مشترک ستراتیژی خود را در برابر طالبان هماهنگ ساخته و به پیش ببرند."


برای معلومات مختصر در باره طالبان، روی نقشه افغانستان یا پاکستان کلیک کنید

آقای مارکی با اشاره به بازداشت لطیف الله محسود در افغانستان می گوید که واکنش های تلافی جویانه هم از سوی پاکستان و هم از سوی افغانستان وجود دارد تا از طالبان به مثابۀ حربه بر ضد یک دیگر کار بگیرند. به گفتۀ وی در این بازی پاکستان دست بالاتری دارد.

آقای مارکی گفت "از نقطه نظر توازن، رابطه پاکستان با طالبان افغان از اهمیت بیشتر برخوردار است. این رابطه برای افغانها به ویژه در گذشته بیشتر آزاردهنده بوده است و امکان دارد در آینده نیز همین گونه باشد.

این در حالی است که حکومت پاکستان روز دو شنبه تهاجم نظامی بر مواضع طالبان را نفی کرد و در عوض به گفتگو و مفاهمه با آن گروه رجحان داد، اما ملا فضل الله رهبر طالبان پاکستانی فوراً مذاکره با حکومت پاکستان را رد کرد.

واکنش بی درنگ رهبر طالبان پاکستانی این پیش بینی را قوت می بخشد که حکومت پاکستان باید منتظر مذاکره و آتش بس نبوده و در عوض به اقدام نظامی بر ضد تندروان در مناطق بی قانون قبایلی آن کشور رجوع کند.