دو سازمان حقوق بشری اعلام کردند که حکومت ایران در سال ۲۰۲۴ میلادی دست‌کم ۹۷۵ نفر را اعدام کرد؛ آماری که به گفته این دو سازمان بلندترین رقم از سال ۲۰۰۸ میلادی تاکنون است.
این گزارش که توسط سازمان حقوق بشر ایران مستقر در ناروی و گروه فرانسوی "همبستگی علیه مجازات اعدام" منتشر شده، از این رقم را به عنوان "افزایش وحشتناک" در استفاده از مجازات اعدام یاد کرده است.
خبرگزاری فرانسه، با انعکاس گزارش این دو سازمان نوشت که رقم اعدام‌ها نسبت به سال ۲۰۲۳ میلادی که ۸۳۴ مورد اعدام ثبت شده بود، افزایشی ۱۷ درصدی نشان می‌دهد.
بر اساس این گزارش، از مجموع اعدام‌های سال گذشته، ۳۱ نفر زن بودند و چهار مورد از اعدام‌ها در محضر عام صورت گرفته است.
این دو سازمان حقوق بشری هشدار داده‌اند که ایران از مجازات اعدام به عنوان ابزاری برای سرکوب سیاسی و ایجاد رعب در میان مردم، به‌ویژه پس از اعتراضات سراسری سال ۲۰۲۲، استفاده می‌کند.
دو مورد از اعدام‌های سال گذشته مستقیماً با اعتراضات پس از کشته شدن مهسا امینی در بازداشت پولیس در اگست ۲۰۲۲ مرتبط بوده است. محمد قبادلو، ۲۳ ساله، در دسمبر ۲۰۲۳ به اتهام قتل یک افسر پولیس با موتر در جریان اعتراضات سپتمبر ۲۰۲۲ اعدام شد.
گروه‌های حقوق بشری می‌گویند که محاکمۀ او ناعادلانه بوده و محکمه مدارکی دال بر ابتلای او به اختلال دوقطبی را نادیده گرفته است.
غلامرضا رسایی، ۳۴ ساله، نیز در جولای ۲۰۲۳ به اتهام قتل یکی از اعضای سپاه پاسداران در جریان اعتراضات، مخفیانه اعدام شد. فعالان حقوق بشر می‌گویند که اعترافات او تحت شکنجه اخذ شده است.
بر اساس قوانین ایران که بر مبنای شریعت اسلامی است، مجازات اعدام برای جرایمی چون قتل، تجاوز، جرایم مرتبط با مواد مخدر و اتهامات مبهمی مانند "فساد فی‌الارض" و "بغی" اعمال می‌شود؛ اتهاماتی که فعالان حقوق بشر معتقدند علیه مخالفان سیاسی استفاده می‌شود.
این گزارش همچنین به نگرانی‌ها درباره اعدام‌های تاییدنشده اشاره دارد و می‌گوید احتمال می‌رود تعداد اعدام‌ها بیشتر از ارقام ثبت‌شده باشد. به گفته این دو نهاد حقوق بشری، در سال گذشته ۳۹ مورد اعدام گزارش شده که آن‌ها موفق به تایید آن از منابع دیگر نشده‌اند.
سازمان حقوق بشر ایران اعلام کرد که در سه ماه پایانی سال ۲۰۲۴، به‌طور میانگین روزانه پنج نفر در ایران اعدام شده‌اند. این در حالی است که تنش‌ها میان حکومت ایران و اسراییل در آن دورۀ زمانی افزایش یافته بود. این سازمان همچنین گزارش داد که از ابتدای سال جاری هجری شمسی تاکنون، ایران دست‌کم ۱۲۱ مورد اعدام انجام داده است.
ولکر ترک، کمیشنر عالی حقوق بشر ملل متحد روز سه‌شنبه پنجم جنوری، گفت که از افزایش چشمگیر اعدام‌ها در ایران در سال گذشته به شدت نگران است.
ترک گفت: "این بسیار نگران‌کننده است که سال به سال، شاهد افزایش تعداد افرادی هستیم که در ایران به اعدام محکوم می‌شوند. ...زمان آن فرا رسیده که [حکومت] ایران این موج فزایندۀ اعدام‌ها را متوقف کند."
اکثر اعدام‌ها در سال گذشته به اتهام جرایم مرتبط با مواد مخدر انجام شده است، اما مخالفان و افرادی که با اعتراضات سراسری سال ۲۰۲۲ ارتباط داشتند نیز اعدام شده‌اند. همچنین افزایش تعداد زنان اعدام‌شده نیز گزارش شده است.
حدود ۱۷۰ کشور یا مجازات اعدام را لغو یا تعلیقی بر تطبیق آن وضع کرده اند.
گروه