همزمان با کاهش بی‌پشینۀ ارزش پول افغانی در برابر دالر، مواد غذایی و دیگر کالاهای مصرفی به شمول نفت به گونۀ بی‌سابقه‌ای در بازارهای افغانستان افزایش یافته است.
در حال حاضر، یک دالر امریکایی در بازارهای افغانستان به بالاتر از ۱۲۵ افغانی تبادله می‌شود که به گفتۀ صرافان نرخ دالر در برابر افغانی با گذشت هر ساعت در تغییر است.
با افزایش نرخ دالر در برابر پول افغانی، دو روز پیش دروازۀ سرای شهرزاده به روی صرافان بسته شد که این اقدام طالبان، واکنش‌های زیادی را در شبکه‌های اجتماعی به دنبال داشت.
بانک مرکزی افغانستان می‌گوید که تلاش‌هایش را برای ثبات ارزش پول افغانی در برابر دالر آغاز کرده و مقام‌های این بانک در روزهای اخیر، نشست‌های متعددی را با شماری از صرافان، نمایندگان بانک‌ها و تجار افغان برگزار کرده اند.
این بانک روز سه‌شنبه ۱۴ دسمبر (۲۳ قوس) گفت که تلاش‌ها برای جلوگیری از کاهش ارزش پول افغانی در برابر دالر امریکایی جریان دارد و به زودی این وضعیت تغییر خواهد کرد.
برخی از آگاهان مسایل اقتصادی، آینده مبهم سیاسی، افزایش تقاضاها به پول دالر و قاچاق این پول به کشورهای همسایه را از عوامل عمدۀ افت ارزش افغانی در این کشور عنوان می‌کنند.
محمد عیسی رضایی، کارشناس مسایل اقتصادی به صدای امریکا گفت که طالبان تا کنون هیچ اقدام عملی برای جلوگیری از قاچاق پول دالر از افغانستان به کشورهای همسایه به ویژه پاکستان نکرده اند.
آقای رضایی افزود: "اگر وضعیت به همین سمت و سو به پیش‌برود و حکومت طالبان، حالت انفعالی را ادامه دهد، من فکر می‌کنم که وضعیت بدتر خواهد شد...و تاوان این همه را مردم افغانستان خواهند پرداخت."
'دو برابر شدن' نرخ مواد خوراکی
برخی از باشندگان کابل می‌گویند که تمامی قیمت‌های کالاها در بازارهای این شهر و ولایات به گونۀ سرسام‌آور افزایش یافته و ادامۀ این وضعیت، بسیاری مردم را به فقر و گرسنگی سوق خواهد داد.
محمد نوید، یکی از دوکانداران عمده در کابل به صدای امریکا گفت که قیمت بسیاری از مواد اولیه در بازارهای این شهر دو برابر شده و همچنین برخی از دوکانداران به همین دلیل، دروازۀ دوکان‌های خود را قفل کرده اند.
آقای نوید افزود که در حال حاضر، یک بوری آرد درجه اول، به حدود ۳۴۰۰ افغانی و یک قطعی روغن کلان به بالاتر از ۳۰۰۰ افغانی به فروش می‌رسد.
پیش از این نرخ این موادهای خوراکی به کمتر از ۲۰۰۰ افغانی در بازارهای کابل بود. برخی از باشندگان کابل می‌گویند که با افزایش نرخ مواد اولیه و سوخت، آنان توان خرید آن را ندارند.
محمد فیصل، از باشندگان کابل که با مسلط شدن طالبان کار دولتی‌اش را از دست داده به صدای امریکا گفت که ادامۀ این وضعیت، مردم را با مشکلات زیادی اقتصادی در فصل زمستان مواجه خواهد کرد.
او افزود: "از چهار ماه به این‌سو بیکار استم و در این مدت هیچ عایدی نداشتم. کار پیدا نمی‌شود و اگر پیدا هم شود پول نسبتاً کافی نمی‌دهند. از دوستانم قرض کردم و تا حال مصارف خانۀ خود را تامین کردم، اما حالا که نرخ‌ها بالا رفته، نه نانی برای خوردن داریم و نه پولی برای خریدن چوپ و ذغال."
همزمان با این، نرخ یک قرض نان در بازارهای کابل از ده افغانی به ۲۰ افغانی افزایش یافته است. غلام‌الدین الله‌دوست، رییس اتحادیه خبازان افغانستان به خبرنگاران گفت که با افزایش قیمت آرد و گاز، آنان ناگزیر شدند تا نرخ نان را دو برابر کنند.
آقای الله‌دوست افزود: "برای جلوگیری از مسدود شدن نان‌وایی‌ها، نان۲۰۰ گرام را به ۱۵ افغانی و ۲۷۰ گرام را به ۲۰ افغانی نرخ‌گذاری کرده‌ایم. اگر نرخ مواد بلند برود، این نرخ تغییر خواهد کرد."
افزایش نرخ نفت و کرایۀ موتر
همزمان با افزایش بهای مواد اولیه، نرخ تیل و گاز نیز در بازارهای افغانستان به گونۀ بی‌سابقه افزایش یافته است. تنها در یک هفته گذشته در هر لیتر تیل پترول و دیزل از ۲۰ تا ۳۰ افغانی تغییرات آمده است.
در روزهای اخیر که یک لیتر تیل پترول به بالاتر از ۷۰ افغانی در تانگ‌های تیل به فروش می‌رسید، در حال حاضر بهای این مقدار تیل به ۱۰۰ افغانی رسیده است. همچنین یک لیتر تیل دیزل به ۹۳ افغانی رسیده و یک کیلو گاز در دوکان‌های عمده و پرچون کابل به ۱۲۰ تا ۱۳۰ افغانی به فروش می‌رسد.
لطف‌الحق، یکی از باشندگان کابل که در شهر کابل تکسی‌رانی می‌کند به صدای امریکا گفت که با افزایش بهای تیل پترول و دیزل، بسیاری از رانندگان به شمول خودش، مجبور شدند تا کار خود را موقتاً متوقف کنند.
او افزود: "تیل به حد زیاد قیمت شده، با این وضعیت در تکسی کار کردن مشکل است. مردم توان رفت و آمد از طریق تکسی را ندارند، به همین دلیل مجبور شدم که موتر خود را ایستاد کنم تا وضعیت بهبود یابد."
با افزایش بهای تیل و گاز، نرخ کرایه موترهای لینی در شهر کابل دو برابر شده است. برخی از باشندگان کابل می‌گویند که مسیرهای که در گذشته نرخ کرایه آن به ده افغانی بود، حالا به ۲۰ تا ۳۰ افغانی افزایش یافته است.
با مسلط شدن طالبان بر افغانستان، اقتصاد این کشور در پرتگاه سقوط قرار داشته و میلیون‌ها نفر در این کشور با تهدید گرسنگی مواجه اند. با توقف یکبارگی کمکهای خارجی، بر اساس معلومات ملل متحد، اقتصاد افغانستان ممکن در جریان یک سال، ۲۰ درصد رکود نشان بدهد.
در جریان دو دههٔ گذشته، اقتصاد افغانستان بیشتر بر کمکهای خارجی متکی بود و در حدود ۷۵ درصد بودجهٔ حکومت پیشین را نیز جامعهٔ بین المللی پرداخت می‌کرد.
ملل متحد هشدار داده است که در حدود ۲۳ میلیون نفر که ۵۵ درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهد با سطح مفرط گرسنگی و در حدود نه میلیون دیگر با خطر قحطی مواجه است.
