شماری از فعالان حوزهٔ حقوق زن در افغانستان و ایران کارزار مشترکی را از چندی پیش آغاز کرده‌اند تا جامعه بین المللی "آپارتاید جنسیتی" را به رسمیت بشناسد و در محکمه‌ٔ بین‌المللی جرم شناخته شود.
این فعالان با راه اندازی این کارزار در پی آن اند تا حکومت‌هایی را که بر اساس جنسیت دسترسی زنان را به حقوق اساسی و انسانی شان محروم می‌کند، از نظر حقوقی مسوول قراردهند.
میترا مهران، یکی از فعالان حقوق زن و یکی از اعضای این کارزار در برنامه‌ای که در شهر واشنگتن دی سی توسط بنیاد غیر دولتی "Vital voices " برای حمایت و انعکاس صدا و قدرت زنان برگزار شده بود، در مورد اهمیت شناخته شدن محدودیت‌های وضع شده برزنان افغانستان در حاکمیت طالبان به عنوان آپارتاید جنسیتی اشاره کرد.
مهران به صدای امریکا گفت: " آنچه زنان افغانستان پس از حاکمیت طالبان تجربه کرده اند، مصداق عینی آپارتاید است که در افریقای جنوبی رنگین پوستان به دلیل نژاد و رنگ پوستشان از حقوق انسانی محروم و یا دسترسی آنها محدود شده بود و زنان افغانستان هم همان تجربه را به دلیل جنسیت خود تجربه می‌کنند."
زنان در افغانستان پس از به قدرت رسیدن دوباره طالبان در ۱۵ اگست سال ۲۰۲۱ از رفتن به مکتب بالاتر از صنف ششم، ادامهٔ تحصیل در دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی، حضور در ورزشگاه‌ها، کلب‌ها، پارک‌ها، مراکز تفریحی و حمام‌های عمومی منع شدند و اجازهٔ کار در سازمان‌های دولتی وغیردولتی از آنان گرفته شد.
طالبان در ادامهٔ وضع محدودیت‌ها سفر زنان بدون مرد محرم را نیز ممنوع قرار داده و حقوق فردی و اجتماعی آنها را از آنان سلب کرده است. بر اساس گزارش یوناما "مجموع این احکام، هدایات و قوانین توانایی زنان را در کسب درآمد، دسترسی به مراقبت‌های صحی و آموزش، فرار از خشونت و اعمال حقوق خود، محدود می‌کند".
خانم مهران با اشاره به ماده دوم معاهدهٔ آپارتاید می‌گوید که تمام جنایاتی که در آنجا ذکر شده است که شامل محروم ساختن افراد از حقوق اساسی و انسانی از جمله حق آموزش، حق کار، حق دسترسی به محاکم عادلانه، آزادی و موارد دیگر است، در افغانستان توسط طالبان بر زنان اعمال می‌شود.
مهران افزود :"طالبان حتا حق دسترسی به قانون و استفاده از حق قانونی زنان را جرم‌انگاری کرده اند و زنان بر اساس حق آزادانهٔ اعتراض و اشتراک در تجمعات اعتراضی، اگر در اعتراضات اشتراک کنند، مجرم شناخته می‌شوند و بازداشت می‌شوند."
بر اساس گزارش گزارشگران ویژه ملل متحد طالبان با افراطی ترین اشکال زن ستیزی حکومت می کنند. در گزارش گزارشگران ویژهٔ ملل متحد که پس از سفر هشت روزه به افغانستان در یک گزارش ابتدایی در ژنیو ارایه شد نیز به موضوع آپارتاید جنسیتی اشاره شده است.
در این گزارش آمده است: " طالبان با افراطی‌ترین اشکال زن‌ستیزی حکومت می‌کنند و پیشرفت نسبی به سوی برابری جنسیتی به دست آمده در دو دههٔ گذشته را از بین می‌برند. ما توصیه می‌کنیم که جامعه بین المللی استندردها و ابزارهای معیاری بیشتری را برای رسیدگی به پدیدهٔ آپارتاید جنسیتی به عنوان یک سیستم نهادینه شده‌ای تبعیض، جداسازی، تحقیر و طرد زنان و دختران ایجاد کند."
مهران با تاکید بر اینکه به رسمیت شناخته شدن آپارتاید جنسیتی توسط محاکم بین‌المللی قدم بزرگی برای مسوول قرار دادن حکومت‌هایی است که زنان را بر اساس جنسیت از حقوق انسانی شان محروم می‌کنند، گفت:" اینگونه ما می‌توانیم طالبان را برای اعمال قوانین ضدبشری بر زنان افغانستان و انسانیت زدایی از زنان مورد پیگرد قانونی در محاکم بین‌المللی قرار دهیم."
او همچنان به صدای امریکا گفت که به رسمیت شناخته شدن آپارتاید جنسیتی فرصت‌هایی بیشتری را برای تصویب پالیسی‌های بیشتر در راستای حقوق زنان فراهم می‌کند و حکومت‌هایی را که معاهدهٔ آپارتاید جنسیتی را قبول کرده‌اند، مسوول می‌سازد تا برنامه‌ها و پالیسی‌های متعددی داشته باشند تا در مقابل اتفاقاتی که در ایران و افغانستان علیه زنان از سوی حاکمان اعمال می‌شود، اقدام کنند.
